Hvetja stjórnvöld til að hafna frumvarpi um afnám banns við klámi Auður Ösp Guðmundsdóttir skrifar 7. desember 2022 22:42 Í umsögn félagsins er bent á að rannsóknir hafi sýnt fram á hvernig kynferðisleg áreitni og misnotkun byggð á klámi getur tengst vændi og mansali. Kvenréttindafélag Íslands er ósammála því að öll refsiheimild er tengist klámi verði afnumin og hvetur stjórnvöld því til þess að hafna nýlegu frumvarpi. Félagið hvetur stjórnvöld til þess að hafna þessu frumvarpi og setja fjármagn bæði í rannsóknir og greiningarvinnu á klámi, sem og til þess að styðja við þolendur klámiðnaðarins. Með umræddu frumvarpi er lagt til að felld verði út refsiheimild 210. gr. almennra hegningarlaga vegna birtingar kláms á prenti, innflutnings þess í útbreiðsluskyni, sölu, útbýtingar eða annars konar dreifingar þess. Með annars kemur fram í frumvarpinu að íslensk lög um klám staðið að mestu leyti óbreytt í um 153 ár. Á sama tíma hafa viðhorf til kynlífs gjörbreyst, öll umræða um kynlíf, kynhegðun og kynfrelsi hefur opnast upp á gátt, á sama tíma og bylting í upplýsingatækni hefur gert dreifingu mynd- og hljóðefnis einfaldari en nokkru sinni fyrr. Þá kemur fram að frá setningu íslenska bannákvæðisins við klámi hafi viðhorf samfélagsins til kynlífs og kynhegðunar hins vegar stórbreyst til hins betra. Núgildandi bann úr takti við nútímaviðhorf „Almennt er það ekki talið vera í verkahring yfirvalda að ákveða hvers konar kynlíf fólk kjósi að stunda hvert með öðru, heldur snýst umræða um siðferðisleg mörk kynlífs fyrst og fremst um að til staðar sé upplýst samþykki allra sem í hlut eiga. Núgildandi bann við dreifingu kláms tekur ekki tillit til þeirrar siðferðislegu grundvallarspurningar og er að því leyti úr takti við nútímaviðhorf til kynlífs og kynhegðunar, eða með öðrum orðum úrelt.“ Bent er á að birting og dreifing kláms er sama eðlis og er ekki skaðleg öðrum og þjóðfélaginu í heild, heldur var hún á sínum tíma talin svo siðferðislega ámælisverð að fyrir slíka hegðun þyrfti að hafa refsingu. Bannið sé því tímaskekkja sem verði að fjarlægja úr lögum. Á öðrum stað í frumvarpinu segir að líta þurfi til að hér á landi starfar þónokkur fjöldi fólks við háttsemi sem í dag myndi flokkast sem refsiverð samkvæmt greininni. „Hér er einna helst um að ræða fólk sem framleiðir efni fyrir erótískar efnisveitur á borð við OnlyFans. Óháð því hvaða skoðanir fólk kann að hafa á slíkum miðlum þá er það ótækt að hér á landi skuli í landslögum vera refsingar fyrir það að miðla erótísku eða klámfengnu efni sem fólk hefur sjálft framleitt, af sjálfu sér, á internetið. Það er engin þörf á því að glæpavæða þá háttsemi.“ Frásagnir brotaþola hjá Stígamótum endurspegla áþreifanlega áhrif kláms Kvenréttindafélag Íslands er ósammála því að öll refsiheimild er tengist klámi verði afnumin og hvetur stjórnvöld því til þess að hafna þessu frumvarpi í heild sinni. Í umsögn félagsins er bent á að rannsóknir hafi sýnt fram á hvernig kynferðisleg áreitni og misnotkun byggð á klámi getur tengst vændi og mansali. Til að mynda kom fram í rannsókn Stígamóta frá 2022 að helmingur ofbeldismanna sem hafði milligöngu um vændi beitti brotaþolann einnig nauðgun og rúmlega 20 prósent beittu þau kynferðislegri áreitni eða einhverskonar misnotkun sem tengdist klámi. Félagið leggur til að áður en farið er í breytingar á lögum um bann við klámi þurfi að framkvæma rannsóknir og fara í greiningarvinnu til þess að tryggt sé öryggi bæði þeirra sem verða þolendur innan klámiðnaðarins og þeirra sem verða fyrir ofbeldi tengdu klámáhorfi. „Stígamót skilgreina afleiðingar kynferðisofbeldis sem tengist klámi svipuðum og afleiðingum annars kynferðisofbeldis; skömm, sektarkennd, þunglyndi, kvíði og brotin sjálfsmynd. Þá má einnig minnast á að meðalaldur íslenskra stráka þegar þeir horfa á klám í fyrsta skipti eru 11 ár og rannsókn ríkislögreglustjóra sem sýnir að íslenskir unglingsstrákar horfa mest á klám í samanburði við jafnaldra þeirra í Evrópu, og sjáum við stafrænt kynferðisofbeldi gegn börnum aukast í samræmi við það. Tölfræði Stígamóta sýnir að gerendur kynferðisofbeldis eru fyrst og fremst ungir menn. Ennfremur endurspegla frásagnir brotaþola áþreifanlega áhrif kláms. Kynferðisofbeldi er ekki náttúrulögmál heldur lærð hegðun og rannsóknir sýna að þar geti klámáhorf spilað stórt hlutverk og haft mikil áhrif, t.a.m. á viðhorf til kynlífs, upplifunar á kynlífi, kynverund áhorfandans og viðhorfs til kvenna.“ Nauðsynlegt sé að styrkja lögin gegn barnaníðsefni Félagið er þó sammála því að uppfæra þurfi löggjöfina, sérstaklega með tilliti til þeirra sem útbúa og dreifa efni af sjálfum sér, eins og t.d. á OnlyFans eins og frumvarpið minnist á. Þá væri hægt að fara sömu leið og löggjöfin sér vændi; það er að ólöglegt sé að dreifa, kaupa eða taka upp efni af líkama annarra, en að það sé ekki refsivert að deila efni af sjálfum sér. Þá ítrekar Kvenréttindafélag Íslands að nauðsynlegt sé að styrkja lögin gegn barnaníðsefni með því að flytja ákvæði þess efnis svo að falli inn í kafla hegningarlaganna sem tekur á ofbeldi gegn börnum. Sem stendur eru ákvæði um barnaníð sett sem undir ákvæði sem kveður á um bann við framleiðslu, innflutningi, birtingu og dreifingu á klámi. Félagið telur að ákvæði myndefnis sem sýnir kynferðislega misnotkun á barni eða sýnir barn á kynferðislegan hátt eigi ekki heima undir þeirri grein, heldur frekar í þeim kafla hegningarlaganna sem tekur á kynferðisbrotum gegn börnum. Klám Mest lesið Pakistan segir Indland mögulega gera árás á næstu klukkustundum Erlent Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ Innlent Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Innlent „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Innlent Árásarmannsins enn leitað Erlent Boðar brottfararstöð fyrir hælisleitendur Innlent Furðar sig á umdeildri Exit-auglýsingu og hækkar veiðigjöldin Innlent „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Innlent Selfyssingar buðu lægst í brúasmíði á Vestfjörðum Innlent Varðstjóri leystur undan vinnuskyldu vegna gruns um njósnir Innlent Fleiri fréttir Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Boðar brottfararstöð fyrir hælisleitendur Óttaðist hið versta þegar allar tengingar rofnuðu Furðar sig á umdeildri Exit-auglýsingu og hækkar veiðigjöldin Selfyssingar buðu lægst í brúasmíði á Vestfjörðum Hræðilegt að missa samskipti við umheiminn og veiðigjöldin Varðstjóri leystur undan vinnuskyldu vegna gruns um njósnir Vesturbæingar búa sig undir fjögurra vikna sundlaugarlokun Mikill reykur vegna elds í bílatætara Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Létt í lund þrátt fyrir margra klukkustunda bið eftir Lissabon „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Ráðherra skoðar frekari girðingar á strandveiðar Rafmagnið komið í lag og verðbólgan eykst á ný „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Fá ekki áheyrn vegna stympinga kennara og nemanda Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Foreldrar eigi að byrja á því að setja sjálfum sér skjátíma „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Reyndu að brjótast inn í hraðbanka Mikilvægt að vera betri í bakgarðinum en óvelkomnir gestir „Við erum mjög háð rafmagninu“ Gyltur gjóta þrettán til sextán grísum í hverju goti Öryggi ógnað og refsingar fyrnist Starfsfólk Isavia of smeykt til að taka á kaffistofumálinu Fólk eigi ekki að breyta sínu daglega lífi vegna frásagna af hópnauðgun Sjá meira
Með umræddu frumvarpi er lagt til að felld verði út refsiheimild 210. gr. almennra hegningarlaga vegna birtingar kláms á prenti, innflutnings þess í útbreiðsluskyni, sölu, útbýtingar eða annars konar dreifingar þess. Með annars kemur fram í frumvarpinu að íslensk lög um klám staðið að mestu leyti óbreytt í um 153 ár. Á sama tíma hafa viðhorf til kynlífs gjörbreyst, öll umræða um kynlíf, kynhegðun og kynfrelsi hefur opnast upp á gátt, á sama tíma og bylting í upplýsingatækni hefur gert dreifingu mynd- og hljóðefnis einfaldari en nokkru sinni fyrr. Þá kemur fram að frá setningu íslenska bannákvæðisins við klámi hafi viðhorf samfélagsins til kynlífs og kynhegðunar hins vegar stórbreyst til hins betra. Núgildandi bann úr takti við nútímaviðhorf „Almennt er það ekki talið vera í verkahring yfirvalda að ákveða hvers konar kynlíf fólk kjósi að stunda hvert með öðru, heldur snýst umræða um siðferðisleg mörk kynlífs fyrst og fremst um að til staðar sé upplýst samþykki allra sem í hlut eiga. Núgildandi bann við dreifingu kláms tekur ekki tillit til þeirrar siðferðislegu grundvallarspurningar og er að því leyti úr takti við nútímaviðhorf til kynlífs og kynhegðunar, eða með öðrum orðum úrelt.“ Bent er á að birting og dreifing kláms er sama eðlis og er ekki skaðleg öðrum og þjóðfélaginu í heild, heldur var hún á sínum tíma talin svo siðferðislega ámælisverð að fyrir slíka hegðun þyrfti að hafa refsingu. Bannið sé því tímaskekkja sem verði að fjarlægja úr lögum. Á öðrum stað í frumvarpinu segir að líta þurfi til að hér á landi starfar þónokkur fjöldi fólks við háttsemi sem í dag myndi flokkast sem refsiverð samkvæmt greininni. „Hér er einna helst um að ræða fólk sem framleiðir efni fyrir erótískar efnisveitur á borð við OnlyFans. Óháð því hvaða skoðanir fólk kann að hafa á slíkum miðlum þá er það ótækt að hér á landi skuli í landslögum vera refsingar fyrir það að miðla erótísku eða klámfengnu efni sem fólk hefur sjálft framleitt, af sjálfu sér, á internetið. Það er engin þörf á því að glæpavæða þá háttsemi.“ Frásagnir brotaþola hjá Stígamótum endurspegla áþreifanlega áhrif kláms Kvenréttindafélag Íslands er ósammála því að öll refsiheimild er tengist klámi verði afnumin og hvetur stjórnvöld því til þess að hafna þessu frumvarpi í heild sinni. Í umsögn félagsins er bent á að rannsóknir hafi sýnt fram á hvernig kynferðisleg áreitni og misnotkun byggð á klámi getur tengst vændi og mansali. Til að mynda kom fram í rannsókn Stígamóta frá 2022 að helmingur ofbeldismanna sem hafði milligöngu um vændi beitti brotaþolann einnig nauðgun og rúmlega 20 prósent beittu þau kynferðislegri áreitni eða einhverskonar misnotkun sem tengdist klámi. Félagið leggur til að áður en farið er í breytingar á lögum um bann við klámi þurfi að framkvæma rannsóknir og fara í greiningarvinnu til þess að tryggt sé öryggi bæði þeirra sem verða þolendur innan klámiðnaðarins og þeirra sem verða fyrir ofbeldi tengdu klámáhorfi. „Stígamót skilgreina afleiðingar kynferðisofbeldis sem tengist klámi svipuðum og afleiðingum annars kynferðisofbeldis; skömm, sektarkennd, þunglyndi, kvíði og brotin sjálfsmynd. Þá má einnig minnast á að meðalaldur íslenskra stráka þegar þeir horfa á klám í fyrsta skipti eru 11 ár og rannsókn ríkislögreglustjóra sem sýnir að íslenskir unglingsstrákar horfa mest á klám í samanburði við jafnaldra þeirra í Evrópu, og sjáum við stafrænt kynferðisofbeldi gegn börnum aukast í samræmi við það. Tölfræði Stígamóta sýnir að gerendur kynferðisofbeldis eru fyrst og fremst ungir menn. Ennfremur endurspegla frásagnir brotaþola áþreifanlega áhrif kláms. Kynferðisofbeldi er ekki náttúrulögmál heldur lærð hegðun og rannsóknir sýna að þar geti klámáhorf spilað stórt hlutverk og haft mikil áhrif, t.a.m. á viðhorf til kynlífs, upplifunar á kynlífi, kynverund áhorfandans og viðhorfs til kvenna.“ Nauðsynlegt sé að styrkja lögin gegn barnaníðsefni Félagið er þó sammála því að uppfæra þurfi löggjöfina, sérstaklega með tilliti til þeirra sem útbúa og dreifa efni af sjálfum sér, eins og t.d. á OnlyFans eins og frumvarpið minnist á. Þá væri hægt að fara sömu leið og löggjöfin sér vændi; það er að ólöglegt sé að dreifa, kaupa eða taka upp efni af líkama annarra, en að það sé ekki refsivert að deila efni af sjálfum sér. Þá ítrekar Kvenréttindafélag Íslands að nauðsynlegt sé að styrkja lögin gegn barnaníðsefni með því að flytja ákvæði þess efnis svo að falli inn í kafla hegningarlaganna sem tekur á ofbeldi gegn börnum. Sem stendur eru ákvæði um barnaníð sett sem undir ákvæði sem kveður á um bann við framleiðslu, innflutningi, birtingu og dreifingu á klámi. Félagið telur að ákvæði myndefnis sem sýnir kynferðislega misnotkun á barni eða sýnir barn á kynferðislegan hátt eigi ekki heima undir þeirri grein, heldur frekar í þeim kafla hegningarlaganna sem tekur á kynferðisbrotum gegn börnum.
Klám Mest lesið Pakistan segir Indland mögulega gera árás á næstu klukkustundum Erlent Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ Innlent Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Innlent „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Innlent Árásarmannsins enn leitað Erlent Boðar brottfararstöð fyrir hælisleitendur Innlent Furðar sig á umdeildri Exit-auglýsingu og hækkar veiðigjöldin Innlent „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Innlent Selfyssingar buðu lægst í brúasmíði á Vestfjörðum Innlent Varðstjóri leystur undan vinnuskyldu vegna gruns um njósnir Innlent Fleiri fréttir Skiptar skoðanir á stöðvarskyldu: „Held að enginn vilji hverfa aftur í það ástand“ „Miklu svakalegra en ég gerði mér grein fyrir“ Njósnaaðgerðir sagðar tengjast deilum tveggja af auðugustu mönnum landsins Boðar brottfararstöð fyrir hælisleitendur Óttaðist hið versta þegar allar tengingar rofnuðu Furðar sig á umdeildri Exit-auglýsingu og hækkar veiðigjöldin Selfyssingar buðu lægst í brúasmíði á Vestfjörðum Hræðilegt að missa samskipti við umheiminn og veiðigjöldin Varðstjóri leystur undan vinnuskyldu vegna gruns um njósnir Vesturbæingar búa sig undir fjögurra vikna sundlaugarlokun Mikill reykur vegna elds í bílatætara Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Létt í lund þrátt fyrir margra klukkustunda bið eftir Lissabon „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Ráðherra skoðar frekari girðingar á strandveiðar Rafmagnið komið í lag og verðbólgan eykst á ný „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Fá ekki áheyrn vegna stympinga kennara og nemanda Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Foreldrar eigi að byrja á því að setja sjálfum sér skjátíma „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Reyndu að brjótast inn í hraðbanka Mikilvægt að vera betri í bakgarðinum en óvelkomnir gestir „Við erum mjög háð rafmagninu“ Gyltur gjóta þrettán til sextán grísum í hverju goti Öryggi ógnað og refsingar fyrnist Starfsfólk Isavia of smeykt til að taka á kaffistofumálinu Fólk eigi ekki að breyta sínu daglega lífi vegna frásagna af hópnauðgun Sjá meira