Innbrot vegna snjallmæla Kristján Friðbert Friðbertsson skrifar 1. mars 2024 11:00 Snjallmælar eru ekki nýjir af nálinni. Þrátt fyrir nafnið eru mælarnir ekki endilega „snjallir“ í þeim skilningi sem við leggjum í hugtakið í dag. Kynslóðamunurinn er frekar þroski frá því að vera feimnir unglingar yfir í ræðna einstaklinga. „Samskiptamælar“ er eiginlega réttnefni, en hljómar ekki jafn vel. Það er svo samskiptaeiginleikinn sem gerir þeim kleift að vera hluti af „snjallri“ uppsetningu. Ekki bara fyrir veitukerfin, heldur geta notendur keypt sérstök tengi á mælana, vilji þeir nota þá sem hluta af eigin heimastýringarkerfi. Nóg um það. Nýlega var mér send tilkynning að skipta ætti út mælunum á mínu heimili. Hún fór hins vegar alveg framhjá mér og fyrir vikið var enginn heima til að hleypa þeim inn. Þið getið því rétt ímyndað ykkur hvað ég var hissa þegar ég tók eftir því að allt í einu voru komnir snjallmælar á heimilið. Segi ykkur snöggvast frá þremur vandamálum eins og þau birtust mér. Vandamál nr 1 (fyrra innbrotið) Sjálfsagt var lásasmiður með í för, því einhvern veginn komust þeir inn í mannlaust, lokað, læst, húsið til þess að skipta um mæla eins og ekkert væri sjálfsagðara. Finnst ykkur það almennt í lagi? Er það ekki innbrot? Svo ekki sé minnst á hvað ef ég vildi ekki hafa snjallmæli á heimilinu. Vandamál nr 2 (seinna innbrotið) Greinilega eru einhver verðmæti í þessum mælum. Innan við 2 vikum eftir að gatan hafði verið snjallvædd, komum við heim og sáum að brotist hafði verið inn. Í fyrstu var ákveðinn léttir að litlu virtist hafa verið stolið og alls engu stóru eða fyrirferðarmiklu. Húsið reyndist þó bæði heitavatns- og rafmagnslaust. Við nánari athugun kom í ljós að nýju mælana vantaði. Víða um hverfið reyndist vera sama sagan. Passað hafði verið að mælavæðingunni væri lokið og svo einfaldlega gengið á flest hús sem reyndust mannlaus og snjallmælunum stolið. Vandamál nr 3. Manni bregður við grípandi fyrirsögn um eitthvað sem er í umræðunni og les því áfram. Jafnvel gapandi af hneykslan og því eins opinn og trúgjarn á vitleysuna og hægt er. Hún á því greiða leið beint inn í hausinn og maður deilir henni um allt, gjarnan á innsoginu, í hneykslistón. Það vandamál er mjög útbreitt og mörg okkar virðast lítt spennt fyrir því að gera neitt í málinu. Óháð afleiðingum, jafnvel alvarlegum. Fyrir vikið lifir hópur fólks lífinu byggt á kolröngum upplýsingum og því með kolranga mynd af heiminum og ástandi hans. Heldur jafnvel að allt sé að fara til fjandans. Auðvitað gerðist ekkert af þessu sem ég nefni hér á undan og snjallmælar skipta engu máli í þessu samhengi. Trikkið virkar samt alltaf aftur og aftur. Í besta falli hugsa nokkrir með sér „djö, þarna lét ég plata mig“ meðan augun leita að næstu æsispennandi fyrirsögn. Þó þú sjáir í gegnum nokkrar slíkar, ef þú kýst að sækjast eftir þeim sem flestum, t.d. í gegnum æsifrétta- eða samfélagsmiðla þá verður magnið samt slíkt að þitt norm færist til hliðar. Þú gætir smám saman trúað því að þú búir við sífellda ógn, jafnvel þó hið gagnstæða sé satt. Ferð að trúa því að einhver allt annar beri ábyrgð á þeim vanda sem þú sérð. Vanda sem er kannski í raun agnarsmár, jafnvel ekki einu sinni raunverulegur. Dropinn holar steininn Af hverju er enn svona mikið um fjársvik á netinu? Af því þau virka. Það þarf ekki nema agnarsmátt hlutfall að virka til þess að það borgi sig að halda áfram, svo þá er um að gera að dreifa blekkingunum sem víðast, sem oftast. Svipað á við hér. Það skiptir í raun engu hvort þú fallir fyrir ákveðinni lygi eða ekki. Svo lengi sem séð er til þess að magnið sé nægilegt, síast þetta inn á endanum. Fyrr eða síðar breytist viðhorfið. Afleiðingin er ekki bara upplýsingaóreiða, heldur einnig – fyrir suma – athygli, völd og peningar. Slíkt sjáum við skýrt þegar opinberuð eru t.d. fjárhagsleg áhrif þess að halda fram lygum á t.d. X og öðrum miðlum. Sjaldan hefur sannleikurinn þvælst fyrir þeim sem vilja sannfæra þig um sinn raunveruleika og/eða græða á þér. Gömul og vel þekkt er sú staðreynd að hræddu fólki er auðvelt að stýra. Snákaolía hefur alltaf haft sína sölumenn (og kaupendur!) og svikahrappar eru ekki nýjir af nálinni. Tæknivæðingin hefur þó einfaldað þeim leikinn. Auðvelt er að blekkja yfir netið, sérstaklega ef þú lætur þann blekkta svo sjá um að plata sem flesta í kringum sig. Ekki hjálpar kúltúr sem tekur þessu opnum örmum, því fyrir mörgum í dag virðist athygli vera mikilvægust af öllu. Heiðarleiki og traust eru hjá sumum aukaatriði, þegar athygli og mögulega peningar eru annars vegar. Áfram heldur svo nýja normið að færast og samfélagið að breytast. Hákarlinn Á árunum eftir 1975 hrundu hákarlastofnar, m.a. í höfunum kringum Bandaríkin. Margir hafa tengt þá þróun við kvikmyndina um kindina Ó (e. Jaws). Steven Spielberg var sagður hafa æst upp testósterón magn misvitra karla nægilega mikið til þess að þeir töldu hina mestu sönnun um karlmennsku sína að fara á hákarlaveiðar. Enn í dag vekur óskarsverðlauna tónlist John Williams upp mögnuð hughrif meðal margra og óþarfa hræðsla við hákarla virðist sannarlega hluti af arfleifð myndarinnar. Ljóst er að skammt þarf að leita eftir fleiri hræðslusögum sem skilið hafa eitthvað eftir í hugum almennings. Sögum sem leiddu eitthvað neikvætt af sér, jafnt í beinu framhaldi sem og lengi eftirá. Í tilfelli myndarinnar var auðvitað um að ræða skemmtiefni og afleiðingarnar nokkuð óvæntar. Þegar slíku er hins vegar viljandi beitt til þess að fá sínu framgengt, er málið öllu alvarlegra. Hvort sem að baki liggur siðblinda, draumar um pólitísk völd, deilur um trúmál, peningagræðgi eða annar glæpsamlegur tilgangur. Hver og einn þeirra einstaklinga tekur svo þátt í að færa normið, oftar en ekki til hins verra fyrir heildina. Meðfylgjandi myndir voru skapaðar af sköpunargreindinni DallE-3. Þú trúir vonandi ekki öllu sem þú sérð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Að hengja prest fyrir biskup, að hengja manneskju fyrir stofnun Hödd Vilhjálmsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Snjallmælar eru ekki nýjir af nálinni. Þrátt fyrir nafnið eru mælarnir ekki endilega „snjallir“ í þeim skilningi sem við leggjum í hugtakið í dag. Kynslóðamunurinn er frekar þroski frá því að vera feimnir unglingar yfir í ræðna einstaklinga. „Samskiptamælar“ er eiginlega réttnefni, en hljómar ekki jafn vel. Það er svo samskiptaeiginleikinn sem gerir þeim kleift að vera hluti af „snjallri“ uppsetningu. Ekki bara fyrir veitukerfin, heldur geta notendur keypt sérstök tengi á mælana, vilji þeir nota þá sem hluta af eigin heimastýringarkerfi. Nóg um það. Nýlega var mér send tilkynning að skipta ætti út mælunum á mínu heimili. Hún fór hins vegar alveg framhjá mér og fyrir vikið var enginn heima til að hleypa þeim inn. Þið getið því rétt ímyndað ykkur hvað ég var hissa þegar ég tók eftir því að allt í einu voru komnir snjallmælar á heimilið. Segi ykkur snöggvast frá þremur vandamálum eins og þau birtust mér. Vandamál nr 1 (fyrra innbrotið) Sjálfsagt var lásasmiður með í för, því einhvern veginn komust þeir inn í mannlaust, lokað, læst, húsið til þess að skipta um mæla eins og ekkert væri sjálfsagðara. Finnst ykkur það almennt í lagi? Er það ekki innbrot? Svo ekki sé minnst á hvað ef ég vildi ekki hafa snjallmæli á heimilinu. Vandamál nr 2 (seinna innbrotið) Greinilega eru einhver verðmæti í þessum mælum. Innan við 2 vikum eftir að gatan hafði verið snjallvædd, komum við heim og sáum að brotist hafði verið inn. Í fyrstu var ákveðinn léttir að litlu virtist hafa verið stolið og alls engu stóru eða fyrirferðarmiklu. Húsið reyndist þó bæði heitavatns- og rafmagnslaust. Við nánari athugun kom í ljós að nýju mælana vantaði. Víða um hverfið reyndist vera sama sagan. Passað hafði verið að mælavæðingunni væri lokið og svo einfaldlega gengið á flest hús sem reyndust mannlaus og snjallmælunum stolið. Vandamál nr 3. Manni bregður við grípandi fyrirsögn um eitthvað sem er í umræðunni og les því áfram. Jafnvel gapandi af hneykslan og því eins opinn og trúgjarn á vitleysuna og hægt er. Hún á því greiða leið beint inn í hausinn og maður deilir henni um allt, gjarnan á innsoginu, í hneykslistón. Það vandamál er mjög útbreitt og mörg okkar virðast lítt spennt fyrir því að gera neitt í málinu. Óháð afleiðingum, jafnvel alvarlegum. Fyrir vikið lifir hópur fólks lífinu byggt á kolröngum upplýsingum og því með kolranga mynd af heiminum og ástandi hans. Heldur jafnvel að allt sé að fara til fjandans. Auðvitað gerðist ekkert af þessu sem ég nefni hér á undan og snjallmælar skipta engu máli í þessu samhengi. Trikkið virkar samt alltaf aftur og aftur. Í besta falli hugsa nokkrir með sér „djö, þarna lét ég plata mig“ meðan augun leita að næstu æsispennandi fyrirsögn. Þó þú sjáir í gegnum nokkrar slíkar, ef þú kýst að sækjast eftir þeim sem flestum, t.d. í gegnum æsifrétta- eða samfélagsmiðla þá verður magnið samt slíkt að þitt norm færist til hliðar. Þú gætir smám saman trúað því að þú búir við sífellda ógn, jafnvel þó hið gagnstæða sé satt. Ferð að trúa því að einhver allt annar beri ábyrgð á þeim vanda sem þú sérð. Vanda sem er kannski í raun agnarsmár, jafnvel ekki einu sinni raunverulegur. Dropinn holar steininn Af hverju er enn svona mikið um fjársvik á netinu? Af því þau virka. Það þarf ekki nema agnarsmátt hlutfall að virka til þess að það borgi sig að halda áfram, svo þá er um að gera að dreifa blekkingunum sem víðast, sem oftast. Svipað á við hér. Það skiptir í raun engu hvort þú fallir fyrir ákveðinni lygi eða ekki. Svo lengi sem séð er til þess að magnið sé nægilegt, síast þetta inn á endanum. Fyrr eða síðar breytist viðhorfið. Afleiðingin er ekki bara upplýsingaóreiða, heldur einnig – fyrir suma – athygli, völd og peningar. Slíkt sjáum við skýrt þegar opinberuð eru t.d. fjárhagsleg áhrif þess að halda fram lygum á t.d. X og öðrum miðlum. Sjaldan hefur sannleikurinn þvælst fyrir þeim sem vilja sannfæra þig um sinn raunveruleika og/eða græða á þér. Gömul og vel þekkt er sú staðreynd að hræddu fólki er auðvelt að stýra. Snákaolía hefur alltaf haft sína sölumenn (og kaupendur!) og svikahrappar eru ekki nýjir af nálinni. Tæknivæðingin hefur þó einfaldað þeim leikinn. Auðvelt er að blekkja yfir netið, sérstaklega ef þú lætur þann blekkta svo sjá um að plata sem flesta í kringum sig. Ekki hjálpar kúltúr sem tekur þessu opnum örmum, því fyrir mörgum í dag virðist athygli vera mikilvægust af öllu. Heiðarleiki og traust eru hjá sumum aukaatriði, þegar athygli og mögulega peningar eru annars vegar. Áfram heldur svo nýja normið að færast og samfélagið að breytast. Hákarlinn Á árunum eftir 1975 hrundu hákarlastofnar, m.a. í höfunum kringum Bandaríkin. Margir hafa tengt þá þróun við kvikmyndina um kindina Ó (e. Jaws). Steven Spielberg var sagður hafa æst upp testósterón magn misvitra karla nægilega mikið til þess að þeir töldu hina mestu sönnun um karlmennsku sína að fara á hákarlaveiðar. Enn í dag vekur óskarsverðlauna tónlist John Williams upp mögnuð hughrif meðal margra og óþarfa hræðsla við hákarla virðist sannarlega hluti af arfleifð myndarinnar. Ljóst er að skammt þarf að leita eftir fleiri hræðslusögum sem skilið hafa eitthvað eftir í hugum almennings. Sögum sem leiddu eitthvað neikvætt af sér, jafnt í beinu framhaldi sem og lengi eftirá. Í tilfelli myndarinnar var auðvitað um að ræða skemmtiefni og afleiðingarnar nokkuð óvæntar. Þegar slíku er hins vegar viljandi beitt til þess að fá sínu framgengt, er málið öllu alvarlegra. Hvort sem að baki liggur siðblinda, draumar um pólitísk völd, deilur um trúmál, peningagræðgi eða annar glæpsamlegur tilgangur. Hver og einn þeirra einstaklinga tekur svo þátt í að færa normið, oftar en ekki til hins verra fyrir heildina. Meðfylgjandi myndir voru skapaðar af sköpunargreindinni DallE-3. Þú trúir vonandi ekki öllu sem þú sérð.
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar