Ozempic er í grunninn sykursýkilyf en hefur í stórauknum mæli verið notað til að stuðla að þyngdartapi. Lyfið kom á íslenskan markað í febrúar 2019. Það ár seldust um 256 pakkningar af Ozempic á mánuði, en í fyrra var sala komin upp í tæplega 6000 pakkningar á mánuði. Vel rúmlega tuttuguföld aukning. Sömu sögu er að segja af Saxenda, sambærilegu lyfi; í fyrra seldist fimmtíu og fimm sinnum meira af lyfinu en árið 2018. Þriðja lyfið, Wegovy, kom svo á markað í haust - og eftirspurnin greinilega mikil strax.
Í takt við þetta hefur sprenging orðið í virkum notendum; þeim hefur fjölgað um rúm 63 prósent frá byrjun árs í fyrra og fram til síðastliðins apríl, þegar þeir voru orðnir rúmlega átta þúsund. Hlutfall þeirra sem fá lyfið ekkert niðurgreitt frá sjúkratryggingum hefur jafnframt snarhækkað; úr 28 prósentum yfir í 55 prósent - að stórum hluta vegna þess að reglur um niðurgreiðslu hafa verið hertar verulega.
En hverjir eru að nota þessi lyf? Það virðist nokkuð fjölbreyttur hópur. Þrjátíu og fjögurra ára kona á Wegovy sem fréttastofa ræddi við segir lyfið hafa komið í staðinn fyrir magaermisaðgerð. Annar, maður á miðjum aldri í hjólastól, notar lyfið fyrst og fremst til að viðhalda núverandi þyngd. Kona um fimmtugt byrjaði á lyfinu að fordæmi margra vinkvenna sinna, eftir að hafa þyngst í Covid. 26 ára karlmaður á Wegovy hefur aðeins trúað sínum nánustu fyrir því að hann taki lyfið inn.
Ósátt við líkama sinn eftir barnsburð
Þau sem fréttastofa hefur rætt við eiga það flest sameiginlegt að hafa verið of þung en að öðru leyti hraust, að eigin sögn, og borga því lyfin alfarið úr eigin vasa. Næstum öll hafa þau lést umtalsvert á fáeinum mánuðum. Allt á þetta einnig við um Jóhönnu, 32 ára konu úr Reykjanesbæ, sem tók inn Ozempic í níu mánuði og missti 24 kíló.
„Ég var búin að eignast fjögur börn á fimm og hálfu ári og var orðin 92 kíló og leið mjög illa með sjálfa mig þannig að ég fór til læknis og bað um þetta lyf.“
Og var ekkert mál að fá því ávísuðu?
„Nei.“
Kostnaður við lyfið, 25 þúsund krónur á mánuði, var Jóhönnu um megn og hún hætti því að taka það í fyrra.
Ef fjárhagslegi þátturinn væri ekki vandamál, værirðu þá enn þá á lyfinu?
„Já, hundrað prósent.“
Þig langar að léttast meira?
„Já.“
En hefur ekki getað gert það eftir að þú hættir?
„Nei.“
Viðmælendur fréttastofu sem notað hafa lyfin hafa sloppið með vægar aukaverkanir og lýsa almennt jákvæðri reynslu. En á lyfjunum eru einnig skuggahliðar og uppi eru áhyggjur af notkun þeirra innan heilbrigðiskerfisins, sem fjallað verður um í kvöldfréttum næstu daga.
