Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Kjartan Kjartansson skrifar 23. maí 2024 18:35 Höfuðstöðvar Landsbankans í Reykjavík. Vísir/Vilhelm Skilmálar fasteignalána Landsbankans uppfylla íslensk og evrópsk lög að mati bankans þrátt fyrir að EFTA-dómstóllinn hafi gert athugasemdir við að orðalag um breytilega vexti væri ekki gagnsætt í dag. Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir. Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið „Það fyrsta sem ég segi er „Góða morgun““ Atvinnulíf Íslensk fyrirtæki geti endurheimt verulegar fjárhæðir Viðskipti innlent Tvöfaldar tolla á innflutt stál og ál Viðskipti erlent Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Viðskipti innlent Í hópi þeirra sem hlutu Viator Experience-verðlaunin Viðskipti innlent Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Viðskipti innlent Sektaðar fyrir að trassa með verðmerkingar á Selfossi Neytendur Fyrsta íslenska grænkera ostagerðin í hættu Viðskipti innlent Heiður Björk tekur við eftir brotthvarf Gunnars Egils Viðskipti innlent „Þetta er ekki mjög töff en ég get ekki að þessu gert“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Íslensk fyrirtæki geti endurheimt verulegar fjárhæðir Í hópi þeirra sem hlutu Viator Experience-verðlaunin Heiður Björk tekur við eftir brotthvarf Gunnars Egils GeoSilica hefur framleiðslu á Þeistareykjum Sigurður Jökull stýrir Cruise Iceland Taka við nýjum forstöðumannastöðum hjá Krónunni Dolores ráðin forstöðumaður hjá OK Shein ginni neytendur til skyndikaupa Annar banki býður betra verð en hinn með sömu eigendur Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Indó skoraði hæst í Sjálfbærniásnum Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Verðbólga lækkar um 0,4 stig Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Bein útsending: Viðurkenningarhátíð Sjálfbærniássins Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Vextir lækka hjá Íslandsbanka Lokun kísilvers á Bakka: „Þetta er grátbölvað“ Arion vill sameinast Kviku Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Bein útsending: Ársfundur Samáls Vilja að stjórnvöld greiði leið kísilversins á Bakka Play tekur flugið til Agadir Halla nýr yfirlögfræðingur Emblu Medical Stöðva rekstur á Bakka í júlí og segja 80 manns upp störfum Heimar mega kaupa Grósku Tap útgerðarinnar vegna fjárfestinga í fiskeldi nemur milljörðum Sjá meira
Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir.
Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið „Það fyrsta sem ég segi er „Góða morgun““ Atvinnulíf Íslensk fyrirtæki geti endurheimt verulegar fjárhæðir Viðskipti innlent Tvöfaldar tolla á innflutt stál og ál Viðskipti erlent Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Viðskipti innlent Í hópi þeirra sem hlutu Viator Experience-verðlaunin Viðskipti innlent Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Viðskipti innlent Sektaðar fyrir að trassa með verðmerkingar á Selfossi Neytendur Fyrsta íslenska grænkera ostagerðin í hættu Viðskipti innlent Heiður Björk tekur við eftir brotthvarf Gunnars Egils Viðskipti innlent „Þetta er ekki mjög töff en ég get ekki að þessu gert“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Íslensk fyrirtæki geti endurheimt verulegar fjárhæðir Í hópi þeirra sem hlutu Viator Experience-verðlaunin Heiður Björk tekur við eftir brotthvarf Gunnars Egils GeoSilica hefur framleiðslu á Þeistareykjum Sigurður Jökull stýrir Cruise Iceland Taka við nýjum forstöðumannastöðum hjá Krónunni Dolores ráðin forstöðumaður hjá OK Shein ginni neytendur til skyndikaupa Annar banki býður betra verð en hinn með sömu eigendur Þau keyptu fyrir tuttugu milljónir í útboðinu Sameining við Kviku banka mun taka langan tíma „Grindavíkuráhrifin“ leiða til talsverðrar hækkunar hjá nágrönnum Indó skoraði hæst í Sjálfbærniásnum Fasteignamat hækkar um 9,2 prósent á milli ára Bein útsending: Fasteignamat 2026 kynnt Verðbólga lækkar um 0,4 stig Kvika vinsælasta stelpan á ballinu Bein útsending: Viðurkenningarhátíð Sjálfbærniássins Auður hefur innreið sína á húsnæðislánamarkað Vextir lækka hjá Íslandsbanka Lokun kísilvers á Bakka: „Þetta er grátbölvað“ Arion vill sameinast Kviku Birta lista yfir kaupendur: Á annað þúsund keypti fyrir tuttugu milljónir Bein útsending: Ársfundur Samáls Vilja að stjórnvöld greiði leið kísilversins á Bakka Play tekur flugið til Agadir Halla nýr yfirlögfræðingur Emblu Medical Stöðva rekstur á Bakka í júlí og segja 80 manns upp störfum Heimar mega kaupa Grósku Tap útgerðarinnar vegna fjárfestinga í fiskeldi nemur milljörðum Sjá meira