Opið bréf til Guðlaugs Þórs umhverfisráðherra Guðni Freyr Öfjörð skrifar 29. nóvember 2024 09:22 Umræðan um þéttingu byggðar í Reykjavík hefur verið áberandi í aðdraganda kosninga, þar sem þétting byggðar er oft gerð að blóraböggli fyrir húsnæðisvandann á landinu. Fullyrðingar um að Reykjavík sé „of þétt“ standast ekki skoðun. Borgin er enn dreifð miðað við evrópskar höfuðborgir, sem veldur mikilli bílaumferð og mengun. Innlendir og erlendir sérfræðingar mæla með að við þéttum meira. Þétting byggðar er lykilforsenda fyrir sjálfbærri þróun borgarinnar. Hún styttir vegalengdir, bætir nýtingu innviða og dregur úr álagi á vegakerfið. Einnig er þétting byggðar forsenda þess að stór samgöngukerfi, eins og léttlest eða neðanjarðarlest, verði raunhæf. Umferðaþunginn er Sjálfstæðismönnumanna í borginni um að kenna undir stjórn Davíð Oddsonar Umferðarþunginn í Reykjavík má að stórum hluta rekja til stefnu Sjálfstæðisflokksins á árum áður, sérstaklega á valdatíma Davíðs Oddssonar sem borgarstjóra. Á þeim tíma var lögð mikil áhersla á dreifða byggð og að skipuleggja borgina út frá bílum, án þess að huga að þörfum gangandi vegfarenda, hjólreiðafólks eða almenningssamgangna. Afleiðingarnar eru skýrar í dag — kynslóðir í dag hafa þurft að súpa seyðið af því, glíma við aukna umferð, mengun og óhagkvæma borgaruppbyggingu. Meirihlutinn í borginni er einfaldlega að vinda ofan af þessu skipulagsslysi. „Ein akrein í viðbót mun laga vandann” Fullyrðingar um að fleiri akreinar og fleiri mislæg gatnamót leysi umferðavandamál standast ekki skoðun. Aukið rými fyrir bíla hefur tilhneigingu til að kalla fram meiri umferð („induced demand“).Þess í stað benda sérfræðingar ítrekað á að bættar almenningssamgöngur séu lykillinn að því að draga úr umferðavandamálum. Lausnir eins og Borgarlínan (e. Bus Rapid Transit) sem byggir á sérrými fyrir miðju, stuðla að skilvirkari, hraðari og aðgengilegri ferðamátum, sem hvetur til minni bílanotkunar. Bílaumferð án góðra almenningssamgangna er eins og vatn sem stíflast – þegar farvegurinn þrengist eða lokast, finnur það sér nýjar leiðir. Á sama hátt, þegar umferð þyngist og stíflast, leitar hún inn í friðsæl hverfi, eykur þar á umferðarþungann og raskar jafnvægi samfélagsins. Nýtum betur innviði! Þétting byggðar nýtir betur þá innviði sem þegar eru til staðar, í stað þess að byggja út á við með tilheyrandi kostnaði og umhverfisáhrifum. Útþensla krefst uppbyggingar nýrra vega, fráveitukerfa og þjónustubygginga, sem er bæði kostnaðarsamt og getur haft neikvæð áhrif á umhverfið. Með því að byggja innan núverandi vaxtarmarka sparast kostnaður, hagkvæmara húsnæði verður aðgengilegra og græn svæði utan borgarmarka eru vernduð. Að taka nýtt land undir dreifða byggð leysir ekki vandamál — það muna auka þau. Vegalengdir lengjast, bílaumferð eykst með aukinni áherslu á þörfina fyrir einkabílinn. Langflestir hjóla- og gönustígar í Reykjavíkuborg Reykjavíkurborg sker sig úr þegar kemur að uppbyggingu hjóla- og göngustíga og er með umfangsmesta net slíkra stíga á landinu. Þetta er ekki tilviljun; Reykjavík er eina sveitarfélagið sem hefur markvisst unnið að því að þróa aðskilda stíga fyrir hjólreiðar og gangandi vegfarendur. Kannski væri ráð að hvetja samstarfsflokkinn þinn til að taka þetta til fyrirmyndar í öðrum sveitarfélögum Guðlaugur. Fyrir umhverfisráðherra ætti slík þróun að vera afar jákvæð og styðja við þau markmið sem unnið er að á landsvísu. Miðborgin er orðin mjög falleg Staðreyndin er sú að miðborgin hefur gengið í gegnum stórkostlegar breytingar á síðustu áratugum. Það sem einu sinni var óskipulögð borgarmiðja, þar sem einkabíllinn réði för og lítið rými var fyrir mannlíf, hefur umbreyst í líflega, fallega og mannvæna miðborg. Gömul iðnaðarsvæði hafa verið endurskipulögð, og þar sem áður voru bílastæði og iðnaður, eru nú torg, verslanir og íbúðir fyrir fólk. Fjölgun göngugatna og grænna svæða hefur gert miðborgina að eftirsóttum áfangastað — bæði fyrir borgarbúa og ferðamenn. Gamla góða mýtan um að verslunareigendur flýji miðborgina af því að bílaumferð minnki heldur ekki vatni. Fullyrðingar um að göngugötur dragi úr viðskiptatækifærum eiga ekki við rök að styðjast. Þvert á móti sýna rannsóknir, bæði innlendar og erlendar, að göngugötur og minni bílaumferð geta stóraukið verslun og líf í miðborgum. Þegar götur eru hannaðar með fólk í forgrunni — gangandi vegfarendur, hjólreiðafólk og notendur almenningssamgangna — þá blómstra viðskiptin. Þetta skapar umhverfi þar sem fólk vill verja tíma, njóta borgarlífsins og styðja staðbundna þjónustu. Og þetta er aðeins byrjunin. Með tilkomu Borgarlínu, aukinni aðstöðu fyrir hjólreiðar, rafmagnshlaupahjól og gangandi vegfarendur er miðborgin á góðri leið með að verða enn grænni, aðgengilegri og mannvænni. Þetta er framtíðarsýn sem ætti að vera óumdeild — borg sem dregur að sér fólk á öllum aldri og úr öllum áttum og er borg með nútímastíl. Áhugaverð umfjöllun Bílastæðum í miðborginni hefur verið að fjöga en ekki fækka Það er einnig mikilvægt að minna á að miðborgin hefur nú þegar fjölda bílastæðahúsa, svo umræða um „skort á bílastæðum“ stenst ekki. Þeim hefur reyndar verið að fjölga, ekki fækka, síðustu ár. Þau hafa hinsvegar verið að flytjast inn í bílastæðahús og bílastæðakjallara. Tilgangur með bílastæðagjöldum er? Þau eru til þess að tryggja að fólk leggi ekki bílum sínum í marga klukkutíma í senn og hindri þannig að aðrir, sem eru á leið í miðborgina, geti nýtt stæðin. Bílastæðagjöld eru nauðsynlegt tæki til að stuðla að betri nýtingu stæðanna og auðvelda aðgengi fyrir alla. „Þetta er allt Degi B og vinstri meirihlutanum í Reykjavíkurborg að kenna!!!” Áróður Útvarps Sögu og Morgunblaðsins um að meirihlutinn í Reykjavíkurborg beri alla ábyrgð á umferðavandanum hefur náð að sannfæra marga. Þeir miðlar hafa logið nægilega oft að fólk er farið að trúa því. Þetta sést í síendurteknum rangfærslum þeirra um að „allt sé þetta Dag B. og vinstri meirihlutanum í Reykjavík að kenna.“ Staðreyndin er þó allt önnur. Hvorki Dagur B. né meirihlutinn í Reykjavík bera ábyrgð á þessum vanda. Afturhaldssöm öfl hafa tafið samgöngusáttmálann með tafataktík. Á sama tíma hefur meirihlutinn ítrekað bent á í mörg ár nauðsyn þess að hrinda í framkvæmd úrbótum eins og Borgarlínu, þéttingu byggðar og bættum almenningssamgöngum. Þess í stað hefur hann mætt hæðni, verið gerður að skotspóni og jafnvel hunsaður, þrátt fyrir að þessar tillögur byggi á staðreyndum og miði að því að draga úr umferð og bæta lífsgæði borgarbúa. Reykjavíkurborg hefur einnig unnið markvisst að því að auka öryggi með bættum innviðum fyrir gangandi vegfarendur, fjölgun hjóla- og göngustíga og lækkun hámarkshraða. Þéttingu byggðar, sem hefur þann tilgang að draga úr umferð og stytta vegalengdir, hefur einnig verið hafnað af gagnrýnendum, þrátt fyrir að það sé nauðsynlegt skref í átt að betri borg. Þetta er kerfislægt vandamál alls höfuðborgarsvæðisins þar sem skortur á almenningssamgöngum og samhæfðum aðgerðum er rót vandans. Hefði Reykjavíkurborg fengið að leiða málið, væri staðan í dag önnur – með sterkara almenningssamgöngukerfi og minni umferð. „Aðför að einkabílnum (nú heimabílnum) og skerðing frelsis” Það er algeng mýta að halda því fram að þétting byggðar og bættar almenningssamgöngur séu „aðför og þrenging að einkabílnum“. Þessi fullyrðing er bæði röng og úrelt. Að bæta almenningssamgöngur, hjólastíga og gönguleiðir er ekki „árás“ á þá sem vilja nota bílinn — það er þvert á móti mikill ávinningur fyrir alla, líka þá sem nota bílinn og í raun sér í lagi þá. Með fjölbreyttari ferðamöguleikum og bættum almenningssamgöngum minnkar umferðin — líka fyrir þá sem þurfa eða vilja ferðast með einkabíl. Þetta snýst um að auka val. Núverandi ástand er ekki frelsi fyrir neinn. Að hafa aðeins einn raunhæfan ferðamáta — einkabílinn — er ekki frelsi heldur frelsisskerðing. Sannkallað frelsi snýst um val; um að geta valið að ganga, hjóla, nota rafmagnshlaupahjól, nýta góðar almenningssamgöngur eða keyra bíl. Þetta er kjarninn í samgöngusáttmálanum: að auka frelsi, ekki draga úr því. Talsmenn einkabílsins ættu að fagna og skjóta rakettu í hvert sinn sem nýr hjólastígur er lagður, og innviðir fyrir hjól og rafmagnshlaupahjól eru bættir eða almenningssamgöngur verða raunverulegur valkostur með tilkomu Borgarlínu. Þetta eru framfarir sem létta á umferðinni og gera ferðamáta fjölbreyttari — til hagsbóta fyrir alla. Hræsni okkar Íslendinga þegar kemur að almenningssamgöngum Það er athyglisvert hvernig sum okkar Íslendinga dáumst að framsæknu skipulagi og öflugum almenningssamgöngum í borgum Evrópu, en afskrifum sambærilegar hugmyndir hér heima sem „gæluverkefni Dags B. eða meirihlutans“ eða jafnvel „árás á einkabílinn“. Við lofum lestir, sporvagna og mannvænt skipulag erlendis fyrir að stuðla að betri lífsgæðum, en heima viljum við helst ekki breyta neinu og stöndum á bremsunni. Þessi mótsögn verður enn augljósari þegar við lítum á vandamálin: Við kvörtum yfir lélegum samgöngum, þungri umferð og skorti á valkostum, en sum okkar hafa lítinn vilja til að fjárfesta í lausnum eins og Borgarlínu eða þéttingu byggðar — grundvallaratriðum til að bæta almenningssamgöngur. Þannig festum við okkur í vítahring þar sem við gagnrýnum stöðuna en tökum ekki nægilega mörg skref til að breyta henni. Bjartari tímar eru þó framundan með nýsamþykktum þverpólitískum samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins, sem leggur grunninn að betra og skilvirkara samgöngukerfi fyrir alla. Hvert er raunverulega vandamálið? Það er einnig mikilvægt að benda á að húsnæðisvandinn er ekki einskorðaður við Reykjavík. Hann er viðvarandi á landsvísu og á rætur sínar í mörgum óleystum þáttum og margra ára aðgerðaleysi stjórnvalda til að leysa vandann. Það vantar skýrt regluverk til að koma böndum á lóðabrask og markaðsvæðingu húsnæðis. Uppkaup fjárfesta á nýju húsnæði, sem oft er keypt til útleigu eða Airbnb-reksturs, draga úr framboði fyrir þá sem þurfa raunverulega þak yfir höfuðið. Það er nauðsynlegt að setja reglur sem tryggja að húsnæði sé fyrst og fremst fyrir fólk — ekki sem fjárfestingartæki eða notað í spákaupmennsku. Húsnæði er mannréttindi og ætti að vera forgangsmál allra sem hafa áhrif á skipulag og stefnumótun í borgum. Lokaorð Þétting byggðar og samgöngusáttmálinn eru ekki bara skipulagstól – þau eru framtíðarsýn. Þetta er fyrirhyggja sem brýtur upp hefðina um skammtímalausnir. Nú höfum við tækifæri til að móta raunhæfa framtíðaráætlun. Framtíðarsýnin er borg sem er ekki bara net gatna og bílastæða, heldur lifandi samfélag með fjölbreyttum valkostum í ferðamáta og lífsstíl. Það er okkar ábyrgð að halda áfram á þessari vegferð og endurhanna borgina með fólkið í forgrunni, þannig að hún verði fyrirmyndarborg fyrir komandi kynslóðir. Fullyrðingar um að þétting byggðar auki vandamál eins og húsnæðisskort eru rangar og villandi. Þétting byggðar er í raun lykillinn að betri lífsgæðum, minni umferð og sjálfbærri þróun. Að brjóta nýtt land fyrir dreifða byggð er dýrt, óhagkvæmt og eykur á vandamál eins og umferð, mengun og svifryk. Það er óskiljanlegt hvernig Guðlaugur Þór sem hefur borið ábyrgð á umhverfismálefnum landsins sem umhverfisráðherra getur verið á móti þessum sjónarmiðum. Að leggja áherslu á dreifða byggð dregur úr grænum svæðum, eykur kolefnislosun og gengur þvert á markmið um sjálfbærni. Þétting byggðar er nauðsynleg til að tryggja sjálfbæra og lífvænlega borgarþróun. Það virðist frekar eins og hér sé ráðherran að fiska atkvæði hjá íhaldssömum kjósendum – kannski undirbúningur fyrir framboð Sjálfstæðisflokksins í borginni? Hver veit. Höfundur er áhugamaður um samfélagsmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Sjálfstæðisflokkurinn Guðni Freyr Öfjörð Mest lesið Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um þéttingu byggðar í Reykjavík hefur verið áberandi í aðdraganda kosninga, þar sem þétting byggðar er oft gerð að blóraböggli fyrir húsnæðisvandann á landinu. Fullyrðingar um að Reykjavík sé „of þétt“ standast ekki skoðun. Borgin er enn dreifð miðað við evrópskar höfuðborgir, sem veldur mikilli bílaumferð og mengun. Innlendir og erlendir sérfræðingar mæla með að við þéttum meira. Þétting byggðar er lykilforsenda fyrir sjálfbærri þróun borgarinnar. Hún styttir vegalengdir, bætir nýtingu innviða og dregur úr álagi á vegakerfið. Einnig er þétting byggðar forsenda þess að stór samgöngukerfi, eins og léttlest eða neðanjarðarlest, verði raunhæf. Umferðaþunginn er Sjálfstæðismönnumanna í borginni um að kenna undir stjórn Davíð Oddsonar Umferðarþunginn í Reykjavík má að stórum hluta rekja til stefnu Sjálfstæðisflokksins á árum áður, sérstaklega á valdatíma Davíðs Oddssonar sem borgarstjóra. Á þeim tíma var lögð mikil áhersla á dreifða byggð og að skipuleggja borgina út frá bílum, án þess að huga að þörfum gangandi vegfarenda, hjólreiðafólks eða almenningssamgangna. Afleiðingarnar eru skýrar í dag — kynslóðir í dag hafa þurft að súpa seyðið af því, glíma við aukna umferð, mengun og óhagkvæma borgaruppbyggingu. Meirihlutinn í borginni er einfaldlega að vinda ofan af þessu skipulagsslysi. „Ein akrein í viðbót mun laga vandann” Fullyrðingar um að fleiri akreinar og fleiri mislæg gatnamót leysi umferðavandamál standast ekki skoðun. Aukið rými fyrir bíla hefur tilhneigingu til að kalla fram meiri umferð („induced demand“).Þess í stað benda sérfræðingar ítrekað á að bættar almenningssamgöngur séu lykillinn að því að draga úr umferðavandamálum. Lausnir eins og Borgarlínan (e. Bus Rapid Transit) sem byggir á sérrými fyrir miðju, stuðla að skilvirkari, hraðari og aðgengilegri ferðamátum, sem hvetur til minni bílanotkunar. Bílaumferð án góðra almenningssamgangna er eins og vatn sem stíflast – þegar farvegurinn þrengist eða lokast, finnur það sér nýjar leiðir. Á sama hátt, þegar umferð þyngist og stíflast, leitar hún inn í friðsæl hverfi, eykur þar á umferðarþungann og raskar jafnvægi samfélagsins. Nýtum betur innviði! Þétting byggðar nýtir betur þá innviði sem þegar eru til staðar, í stað þess að byggja út á við með tilheyrandi kostnaði og umhverfisáhrifum. Útþensla krefst uppbyggingar nýrra vega, fráveitukerfa og þjónustubygginga, sem er bæði kostnaðarsamt og getur haft neikvæð áhrif á umhverfið. Með því að byggja innan núverandi vaxtarmarka sparast kostnaður, hagkvæmara húsnæði verður aðgengilegra og græn svæði utan borgarmarka eru vernduð. Að taka nýtt land undir dreifða byggð leysir ekki vandamál — það muna auka þau. Vegalengdir lengjast, bílaumferð eykst með aukinni áherslu á þörfina fyrir einkabílinn. Langflestir hjóla- og gönustígar í Reykjavíkuborg Reykjavíkurborg sker sig úr þegar kemur að uppbyggingu hjóla- og göngustíga og er með umfangsmesta net slíkra stíga á landinu. Þetta er ekki tilviljun; Reykjavík er eina sveitarfélagið sem hefur markvisst unnið að því að þróa aðskilda stíga fyrir hjólreiðar og gangandi vegfarendur. Kannski væri ráð að hvetja samstarfsflokkinn þinn til að taka þetta til fyrirmyndar í öðrum sveitarfélögum Guðlaugur. Fyrir umhverfisráðherra ætti slík þróun að vera afar jákvæð og styðja við þau markmið sem unnið er að á landsvísu. Miðborgin er orðin mjög falleg Staðreyndin er sú að miðborgin hefur gengið í gegnum stórkostlegar breytingar á síðustu áratugum. Það sem einu sinni var óskipulögð borgarmiðja, þar sem einkabíllinn réði för og lítið rými var fyrir mannlíf, hefur umbreyst í líflega, fallega og mannvæna miðborg. Gömul iðnaðarsvæði hafa verið endurskipulögð, og þar sem áður voru bílastæði og iðnaður, eru nú torg, verslanir og íbúðir fyrir fólk. Fjölgun göngugatna og grænna svæða hefur gert miðborgina að eftirsóttum áfangastað — bæði fyrir borgarbúa og ferðamenn. Gamla góða mýtan um að verslunareigendur flýji miðborgina af því að bílaumferð minnki heldur ekki vatni. Fullyrðingar um að göngugötur dragi úr viðskiptatækifærum eiga ekki við rök að styðjast. Þvert á móti sýna rannsóknir, bæði innlendar og erlendar, að göngugötur og minni bílaumferð geta stóraukið verslun og líf í miðborgum. Þegar götur eru hannaðar með fólk í forgrunni — gangandi vegfarendur, hjólreiðafólk og notendur almenningssamgangna — þá blómstra viðskiptin. Þetta skapar umhverfi þar sem fólk vill verja tíma, njóta borgarlífsins og styðja staðbundna þjónustu. Og þetta er aðeins byrjunin. Með tilkomu Borgarlínu, aukinni aðstöðu fyrir hjólreiðar, rafmagnshlaupahjól og gangandi vegfarendur er miðborgin á góðri leið með að verða enn grænni, aðgengilegri og mannvænni. Þetta er framtíðarsýn sem ætti að vera óumdeild — borg sem dregur að sér fólk á öllum aldri og úr öllum áttum og er borg með nútímastíl. Áhugaverð umfjöllun Bílastæðum í miðborginni hefur verið að fjöga en ekki fækka Það er einnig mikilvægt að minna á að miðborgin hefur nú þegar fjölda bílastæðahúsa, svo umræða um „skort á bílastæðum“ stenst ekki. Þeim hefur reyndar verið að fjölga, ekki fækka, síðustu ár. Þau hafa hinsvegar verið að flytjast inn í bílastæðahús og bílastæðakjallara. Tilgangur með bílastæðagjöldum er? Þau eru til þess að tryggja að fólk leggi ekki bílum sínum í marga klukkutíma í senn og hindri þannig að aðrir, sem eru á leið í miðborgina, geti nýtt stæðin. Bílastæðagjöld eru nauðsynlegt tæki til að stuðla að betri nýtingu stæðanna og auðvelda aðgengi fyrir alla. „Þetta er allt Degi B og vinstri meirihlutanum í Reykjavíkurborg að kenna!!!” Áróður Útvarps Sögu og Morgunblaðsins um að meirihlutinn í Reykjavíkurborg beri alla ábyrgð á umferðavandanum hefur náð að sannfæra marga. Þeir miðlar hafa logið nægilega oft að fólk er farið að trúa því. Þetta sést í síendurteknum rangfærslum þeirra um að „allt sé þetta Dag B. og vinstri meirihlutanum í Reykjavík að kenna.“ Staðreyndin er þó allt önnur. Hvorki Dagur B. né meirihlutinn í Reykjavík bera ábyrgð á þessum vanda. Afturhaldssöm öfl hafa tafið samgöngusáttmálann með tafataktík. Á sama tíma hefur meirihlutinn ítrekað bent á í mörg ár nauðsyn þess að hrinda í framkvæmd úrbótum eins og Borgarlínu, þéttingu byggðar og bættum almenningssamgöngum. Þess í stað hefur hann mætt hæðni, verið gerður að skotspóni og jafnvel hunsaður, þrátt fyrir að þessar tillögur byggi á staðreyndum og miði að því að draga úr umferð og bæta lífsgæði borgarbúa. Reykjavíkurborg hefur einnig unnið markvisst að því að auka öryggi með bættum innviðum fyrir gangandi vegfarendur, fjölgun hjóla- og göngustíga og lækkun hámarkshraða. Þéttingu byggðar, sem hefur þann tilgang að draga úr umferð og stytta vegalengdir, hefur einnig verið hafnað af gagnrýnendum, þrátt fyrir að það sé nauðsynlegt skref í átt að betri borg. Þetta er kerfislægt vandamál alls höfuðborgarsvæðisins þar sem skortur á almenningssamgöngum og samhæfðum aðgerðum er rót vandans. Hefði Reykjavíkurborg fengið að leiða málið, væri staðan í dag önnur – með sterkara almenningssamgöngukerfi og minni umferð. „Aðför að einkabílnum (nú heimabílnum) og skerðing frelsis” Það er algeng mýta að halda því fram að þétting byggðar og bættar almenningssamgöngur séu „aðför og þrenging að einkabílnum“. Þessi fullyrðing er bæði röng og úrelt. Að bæta almenningssamgöngur, hjólastíga og gönguleiðir er ekki „árás“ á þá sem vilja nota bílinn — það er þvert á móti mikill ávinningur fyrir alla, líka þá sem nota bílinn og í raun sér í lagi þá. Með fjölbreyttari ferðamöguleikum og bættum almenningssamgöngum minnkar umferðin — líka fyrir þá sem þurfa eða vilja ferðast með einkabíl. Þetta snýst um að auka val. Núverandi ástand er ekki frelsi fyrir neinn. Að hafa aðeins einn raunhæfan ferðamáta — einkabílinn — er ekki frelsi heldur frelsisskerðing. Sannkallað frelsi snýst um val; um að geta valið að ganga, hjóla, nota rafmagnshlaupahjól, nýta góðar almenningssamgöngur eða keyra bíl. Þetta er kjarninn í samgöngusáttmálanum: að auka frelsi, ekki draga úr því. Talsmenn einkabílsins ættu að fagna og skjóta rakettu í hvert sinn sem nýr hjólastígur er lagður, og innviðir fyrir hjól og rafmagnshlaupahjól eru bættir eða almenningssamgöngur verða raunverulegur valkostur með tilkomu Borgarlínu. Þetta eru framfarir sem létta á umferðinni og gera ferðamáta fjölbreyttari — til hagsbóta fyrir alla. Hræsni okkar Íslendinga þegar kemur að almenningssamgöngum Það er athyglisvert hvernig sum okkar Íslendinga dáumst að framsæknu skipulagi og öflugum almenningssamgöngum í borgum Evrópu, en afskrifum sambærilegar hugmyndir hér heima sem „gæluverkefni Dags B. eða meirihlutans“ eða jafnvel „árás á einkabílinn“. Við lofum lestir, sporvagna og mannvænt skipulag erlendis fyrir að stuðla að betri lífsgæðum, en heima viljum við helst ekki breyta neinu og stöndum á bremsunni. Þessi mótsögn verður enn augljósari þegar við lítum á vandamálin: Við kvörtum yfir lélegum samgöngum, þungri umferð og skorti á valkostum, en sum okkar hafa lítinn vilja til að fjárfesta í lausnum eins og Borgarlínu eða þéttingu byggðar — grundvallaratriðum til að bæta almenningssamgöngur. Þannig festum við okkur í vítahring þar sem við gagnrýnum stöðuna en tökum ekki nægilega mörg skref til að breyta henni. Bjartari tímar eru þó framundan með nýsamþykktum þverpólitískum samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins, sem leggur grunninn að betra og skilvirkara samgöngukerfi fyrir alla. Hvert er raunverulega vandamálið? Það er einnig mikilvægt að benda á að húsnæðisvandinn er ekki einskorðaður við Reykjavík. Hann er viðvarandi á landsvísu og á rætur sínar í mörgum óleystum þáttum og margra ára aðgerðaleysi stjórnvalda til að leysa vandann. Það vantar skýrt regluverk til að koma böndum á lóðabrask og markaðsvæðingu húsnæðis. Uppkaup fjárfesta á nýju húsnæði, sem oft er keypt til útleigu eða Airbnb-reksturs, draga úr framboði fyrir þá sem þurfa raunverulega þak yfir höfuðið. Það er nauðsynlegt að setja reglur sem tryggja að húsnæði sé fyrst og fremst fyrir fólk — ekki sem fjárfestingartæki eða notað í spákaupmennsku. Húsnæði er mannréttindi og ætti að vera forgangsmál allra sem hafa áhrif á skipulag og stefnumótun í borgum. Lokaorð Þétting byggðar og samgöngusáttmálinn eru ekki bara skipulagstól – þau eru framtíðarsýn. Þetta er fyrirhyggja sem brýtur upp hefðina um skammtímalausnir. Nú höfum við tækifæri til að móta raunhæfa framtíðaráætlun. Framtíðarsýnin er borg sem er ekki bara net gatna og bílastæða, heldur lifandi samfélag með fjölbreyttum valkostum í ferðamáta og lífsstíl. Það er okkar ábyrgð að halda áfram á þessari vegferð og endurhanna borgina með fólkið í forgrunni, þannig að hún verði fyrirmyndarborg fyrir komandi kynslóðir. Fullyrðingar um að þétting byggðar auki vandamál eins og húsnæðisskort eru rangar og villandi. Þétting byggðar er í raun lykillinn að betri lífsgæðum, minni umferð og sjálfbærri þróun. Að brjóta nýtt land fyrir dreifða byggð er dýrt, óhagkvæmt og eykur á vandamál eins og umferð, mengun og svifryk. Það er óskiljanlegt hvernig Guðlaugur Þór sem hefur borið ábyrgð á umhverfismálefnum landsins sem umhverfisráðherra getur verið á móti þessum sjónarmiðum. Að leggja áherslu á dreifða byggð dregur úr grænum svæðum, eykur kolefnislosun og gengur þvert á markmið um sjálfbærni. Þétting byggðar er nauðsynleg til að tryggja sjálfbæra og lífvænlega borgarþróun. Það virðist frekar eins og hér sé ráðherran að fiska atkvæði hjá íhaldssömum kjósendum – kannski undirbúningur fyrir framboð Sjálfstæðisflokksins í borginni? Hver veit. Höfundur er áhugamaður um samfélagsmál.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun