Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar 11. febrúar 2025 08:04 Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir Mest lesið Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun