Kjósum Björn Þorsteinsson sem næsta rektor Háskóla Íslands! Geir Sigurðsson skrifar 5. mars 2025 22:01 Rektorskjör er á næsta leiti við Háskóla Íslands og margir frambærilegir frambjóðendur í kjöri sem líkast til veldur útbreiddum valkvíða. Um leið og Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki, tilkynnti um framboð sitt velktist ég þó ekki lengur í vafa um hver hlyti mitt atkvæði. Ég er vissulega ekki „hlutlaus“, því við Björn höfum verið góðir vinir í vel á fjórða áratug. En fyrir þessari löngu og góðu vináttu eru svo sannarlega ástæður og margar þeirra gera hann sömuleiðis að óumdeilanlega besta frambjóðandanum í rektorskjörinu. Fyrir það fyrsta er Björn ein allra heiðarlegasta manneskjan sem ég hef kynnst á lífsleiðinni. Hann er einnig ein sú djúpvitrasta í víðum skilningi þess orðs og býr yfir bæði málefnalegri rökvísi og tilfinningagreind. Mannkostir Björns eru ótvíræðir og dýrmætir og veit ég að þeir sem hann þekkja og hafa starfað með honum taka heilshugar undir með mér. Spyrjið þá bara. Björn er ekki í rektorsframboði fyrir sjálfan sig. Hann er raunar merkilega laus við sérplægni sem er eiginlega afrek á þessum síðustu og verstu tímum þar sem þröng síngirni virðist nánast vera álitin aðdáunarverð dyggð. Sú reisn sem Björn hefur til að bera felst þvert á móti í því að hann leitast jafnan við að styðja baki við aðra og hefja þá til vegs og virðingar með margvíslegum hætti. Allt frá því að við vorum ungir stúdentar við Háskóla Íslands á tíunda áratug síðustu aldar hefur Björn látið sig málefni og hagsmuni Háskólans varða og að loknu doktorsprófi kom aldrei annað til greina hjá honum en að starfa við Háskóla Íslands, þótt hann hefði vafalaust getað valið úr stöðum við háskóla víða um heim. Framboði hans til rektors nú mætti lýsa sem nokkurs konar „köllun“ til að vinna í þágu þessara málefna og hagsmuna á viðsjárverðum tímum. Að öðrum frambjóðendum ólöstuðum tel ég hann hafa á þeim sérlega djúpan og breiðan skilning. Þann skilning hefur hann mótað með sér í öllum þeim vandasömu stjórnsýslu- og trúnaðarstörfum sem hann hefur gegnt í gegnum tíðina sem starfsmaður Háskólans. Allir sem hafa unnið með honum í þeim störfum vita vel hversu útsjónarsamur hann er í að finna lausnir sem sætta andstæð sjónarmið en eru jafnframt sanngjarnar og skynsamlegar. Velgengnin sem hann hefur notið í stjórnsýslustörfum einkennast af þeim hæfileika hans til ákveðinnar heildarhugsunar sem ekki margir hafa til að bera. Efni doktorsritgerðar Björns sem hann skrifaði í heimspeki við Parísarháskóla var eitt af hans hjartans málum, réttlæti, og þessi fræðilega áhersla litar jafnframt hversdagslegan hugsunarhátt hans og mannleg samskipti, því allt það sem hann tekur sér fyrir hendur markast af djúpri trú hans á mikilvægi réttlætishugsjónarinnar. Það birtist glögglega í þeim fjölmörgu störfum hans og verkefnum sem snúist hafa um lýðræði og margbreytileika mannlífs. Það er engin tilviljun að eitt þeirra mála sem Björn setur á oddinn í kosningabaráttu sinni er að taka sérstaklega utan um starfsfólk sem sér um að halda byggingum Háskólans hreinum og snyrtilegum, binda enda á það arðrán og þá firringu sem hlýst af útvistun slíkra starfa og gera það að fullgildu samstarfsfólki okkar hinna. Björn kemur auga á það sem aðrir missa sjónar á. Hann sér heildarmyndina, skilur mikilvægi þess að öllu starfsfólki líði vel og stuðlar að því að efla liðsheildina. Hann er svo sannarlega enginn fræðimaður í fílabeinsturni, heldur hefur allt frá námsárum sínum fylgt þeirri sannfæringu sinni að fræðin og vísindin, hvaða nafni sem þau nefnast, eigi að leiða til betra – og réttlátara – samfélags hér og nú. Og þá víkur loks sögunni að hlutverki Háskóla Íslands, bæði í íslensku samfélagi sem utan þess. Sérstaða Háskólans á Íslandi hefur ávallt verið Birni hugleikin. Hann vill að þessi sérstaða og þau hlutverk sem henni fylgir njóti meiri sannmælis, bæði meðal stjórnvalda og í samfélaginu öllu. Háskólinn er eini alhliða háskóli landsins sem hefur upp á bjóða fjölmargar en lífsnauðsynlegar greinar sem fullyrða má að verði aldrei kenndar við aðra háskóla á Íslandi. Í baráttunni fyrir betri fjármögnun Háskólans þarf að gera stjórnvöldum þessa mikilvægu sérstöðu ljósa og fá samfélagið með sér í lið. En til að rækja skyldur sínar gagnvart íslensku samfélagi verður Háskólinn að viðhalda og helst styrkja þá alþjóðatengingu sem núverandi og fyrri stjórnendum Háskólans hefur tekist að rækta á undangengnum áratugum. Þetta kallar á auknar fjárfestingar en ég dreg mjög í efa að nokkur taki Birni fram í að færa sannfærandi og málefnaleg rök fyrir nauðsyn þeirra og mikilvægi. Björn yrði sérlega glæsilegur og öflugur rektor Háskóla Íslands. Hann hefur afgerandi burði til að auka enn á virðingu Háskólans innan samfélagsins í heild og tryggja stuðning við hann til frekari framsóknar. En Björn hefur ekki síður skýra sýn á það hvernig gera megi Háskólann að enn betri vinnustað sem þar með getur laðað til sín framúrskarandi fólk á öllum sviðum starfseminnar til að taka þátt í því eilífðarverkefni sem Háskólinn er. Verkefnið er eitt og leiðirnar margar en ég treysti engum betur en Birni fyrir því vandasama verkefni að samþætta þær svo úr verði samstíga heild. Höfundur er prófessor á Hugvísindasviði Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rektorskjör við Háskóla Íslands Mest lesið Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar Skoðun Halldór 06.09.2025 Halldór Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Lesum í sporin! Steingrímur J. Sigfússon Skoðun Línurnar skýrast Jóhanna Sigurðardóttir Fastir pennar Meirihluti telur Ísland á réttri leið Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Skoðun Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Sjá meira
Rektorskjör er á næsta leiti við Háskóla Íslands og margir frambærilegir frambjóðendur í kjöri sem líkast til veldur útbreiddum valkvíða. Um leið og Björn Þorsteinsson, prófessor í heimspeki, tilkynnti um framboð sitt velktist ég þó ekki lengur í vafa um hver hlyti mitt atkvæði. Ég er vissulega ekki „hlutlaus“, því við Björn höfum verið góðir vinir í vel á fjórða áratug. En fyrir þessari löngu og góðu vináttu eru svo sannarlega ástæður og margar þeirra gera hann sömuleiðis að óumdeilanlega besta frambjóðandanum í rektorskjörinu. Fyrir það fyrsta er Björn ein allra heiðarlegasta manneskjan sem ég hef kynnst á lífsleiðinni. Hann er einnig ein sú djúpvitrasta í víðum skilningi þess orðs og býr yfir bæði málefnalegri rökvísi og tilfinningagreind. Mannkostir Björns eru ótvíræðir og dýrmætir og veit ég að þeir sem hann þekkja og hafa starfað með honum taka heilshugar undir með mér. Spyrjið þá bara. Björn er ekki í rektorsframboði fyrir sjálfan sig. Hann er raunar merkilega laus við sérplægni sem er eiginlega afrek á þessum síðustu og verstu tímum þar sem þröng síngirni virðist nánast vera álitin aðdáunarverð dyggð. Sú reisn sem Björn hefur til að bera felst þvert á móti í því að hann leitast jafnan við að styðja baki við aðra og hefja þá til vegs og virðingar með margvíslegum hætti. Allt frá því að við vorum ungir stúdentar við Háskóla Íslands á tíunda áratug síðustu aldar hefur Björn látið sig málefni og hagsmuni Háskólans varða og að loknu doktorsprófi kom aldrei annað til greina hjá honum en að starfa við Háskóla Íslands, þótt hann hefði vafalaust getað valið úr stöðum við háskóla víða um heim. Framboði hans til rektors nú mætti lýsa sem nokkurs konar „köllun“ til að vinna í þágu þessara málefna og hagsmuna á viðsjárverðum tímum. Að öðrum frambjóðendum ólöstuðum tel ég hann hafa á þeim sérlega djúpan og breiðan skilning. Þann skilning hefur hann mótað með sér í öllum þeim vandasömu stjórnsýslu- og trúnaðarstörfum sem hann hefur gegnt í gegnum tíðina sem starfsmaður Háskólans. Allir sem hafa unnið með honum í þeim störfum vita vel hversu útsjónarsamur hann er í að finna lausnir sem sætta andstæð sjónarmið en eru jafnframt sanngjarnar og skynsamlegar. Velgengnin sem hann hefur notið í stjórnsýslustörfum einkennast af þeim hæfileika hans til ákveðinnar heildarhugsunar sem ekki margir hafa til að bera. Efni doktorsritgerðar Björns sem hann skrifaði í heimspeki við Parísarháskóla var eitt af hans hjartans málum, réttlæti, og þessi fræðilega áhersla litar jafnframt hversdagslegan hugsunarhátt hans og mannleg samskipti, því allt það sem hann tekur sér fyrir hendur markast af djúpri trú hans á mikilvægi réttlætishugsjónarinnar. Það birtist glögglega í þeim fjölmörgu störfum hans og verkefnum sem snúist hafa um lýðræði og margbreytileika mannlífs. Það er engin tilviljun að eitt þeirra mála sem Björn setur á oddinn í kosningabaráttu sinni er að taka sérstaklega utan um starfsfólk sem sér um að halda byggingum Háskólans hreinum og snyrtilegum, binda enda á það arðrán og þá firringu sem hlýst af útvistun slíkra starfa og gera það að fullgildu samstarfsfólki okkar hinna. Björn kemur auga á það sem aðrir missa sjónar á. Hann sér heildarmyndina, skilur mikilvægi þess að öllu starfsfólki líði vel og stuðlar að því að efla liðsheildina. Hann er svo sannarlega enginn fræðimaður í fílabeinsturni, heldur hefur allt frá námsárum sínum fylgt þeirri sannfæringu sinni að fræðin og vísindin, hvaða nafni sem þau nefnast, eigi að leiða til betra – og réttlátara – samfélags hér og nú. Og þá víkur loks sögunni að hlutverki Háskóla Íslands, bæði í íslensku samfélagi sem utan þess. Sérstaða Háskólans á Íslandi hefur ávallt verið Birni hugleikin. Hann vill að þessi sérstaða og þau hlutverk sem henni fylgir njóti meiri sannmælis, bæði meðal stjórnvalda og í samfélaginu öllu. Háskólinn er eini alhliða háskóli landsins sem hefur upp á bjóða fjölmargar en lífsnauðsynlegar greinar sem fullyrða má að verði aldrei kenndar við aðra háskóla á Íslandi. Í baráttunni fyrir betri fjármögnun Háskólans þarf að gera stjórnvöldum þessa mikilvægu sérstöðu ljósa og fá samfélagið með sér í lið. En til að rækja skyldur sínar gagnvart íslensku samfélagi verður Háskólinn að viðhalda og helst styrkja þá alþjóðatengingu sem núverandi og fyrri stjórnendum Háskólans hefur tekist að rækta á undangengnum áratugum. Þetta kallar á auknar fjárfestingar en ég dreg mjög í efa að nokkur taki Birni fram í að færa sannfærandi og málefnaleg rök fyrir nauðsyn þeirra og mikilvægi. Björn yrði sérlega glæsilegur og öflugur rektor Háskóla Íslands. Hann hefur afgerandi burði til að auka enn á virðingu Háskólans innan samfélagsins í heild og tryggja stuðning við hann til frekari framsóknar. En Björn hefur ekki síður skýra sýn á það hvernig gera megi Háskólann að enn betri vinnustað sem þar með getur laðað til sín framúrskarandi fólk á öllum sviðum starfseminnar til að taka þátt í því eilífðarverkefni sem Háskólinn er. Verkefnið er eitt og leiðirnar margar en ég treysti engum betur en Birni fyrir því vandasama verkefni að samþætta þær svo úr verði samstíga heild. Höfundur er prófessor á Hugvísindasviði Háskóla Íslands.
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar