Þörf á þolinmæði fyrir meðferð með hugvíkkandi efnum Lovísa Arnardóttir skrifar 9. mars 2025 23:47 Helga og Valgerður ræddu við Pál í Sprengisandi um hugvíkkandi efni. Bylgjan Valgerður Rúnarsdóttir yfirlæknir á Vogi og Helga Þórarinsdóttir læknir á geðdeild Landspítalans segja enn nokkuð langt í að hægt sé að fullyrða um öryggi og gagnsemi hugvíkkandi efna við meðferð á geð- og fíknisjúkdómum. Valgerður og Helga ræddu hugvíkkandi efni í Sprengisandi á Bylgjunni fyrr í dag. Valgerður segir mikilvægt í umræðu um hugvíkkandi efni að skýrt sé hvaða efni sé átt við. Það geti mörg efni fallið þar undir. Umræðan hafi verið víðfeðm og um mismunandi hluti. Helga segir erfitt við umræðuna að um mörg efni sé að ræða og svo sé kannski óljóst hvað sé átt við þegar talað er um hugvíkkandi efni. Í læknisfræðilegum tilgangi eigi efnin að breyta sveigjanleika heilans þannig fólk geti betur tekið breytingum í til dæmis sálfræðimeðferð. Sem dæmi hafi MDMA verið notað í sálfræðimeðferð við áfallastreituröskun. Efnið er gefið til að auðvelda sálfræðimeðferðina og er þannig stuðningur. „Efnin, í rannsóknum, virðast ekki gera það helsta. Það er allt þetta sem er með. Þau eru til að hjálpa að stuðla að þeirri virkni sem er verið að óska eftir,“ segir Helga. Valgerður segir ekki nægilega góðar og margar rannsóknir liggja fyrir þannig að lyfin séu leyfð af eftirlitsstofnunum, eins og lyfjastofnunum í Evrópu eða Bandaríkjunum. Þau eru leyfð í Ástralíu og í einhverjum tilfellum í Sviss en það sé ströng umgjörð um það. Læknasamtök í Sviss leggi mikla áherslu á þjálfun starfsfólks. Þjálfunin taki um þrjú ár fyrir lækna og sálfræðinga. „Þeir anna ekki eftirspurn eftir þessari þjálfun,“ segir Valgerður. Það sé mikil eftirspurn því það sé skortur á nýjum úrræðum við flóknum sjúkdómum eins og geðsjúkdómum og fíknisjúkdómum eru. „Það er ekkert skrítið að fólk hafi áhuga á því að innleiða nýjar lausnir en við verðum að sýna þolinmæði,“ segir Valgerður því rannsóknir séu ekki komnar á þann stað að hægt sé að fullyrða að slíkar meðferðir séu gagnlegar og öruggar. „Það eru vísbendingar um áhrif og margar minni rannsóknir sem margar hverjar eru með jákvæða útkomu á áhrifunum,“ segir hún en að það vanti rannsóknir sem fjalli sérstaklega um öryggi og árangur. Skiljanlegt að fólk sé spennt Helga segir ljóst að sjúkdómar eins og kvíði, þunglyndi og depurð valdi miklum skaða og skerðingu á lífsgæðum. Það sé því skiljanlegt að fólk sé spennt fyrir nýjum lausnum en oft séu þær miðaðar að nokkuð sérhæfðum vanda. Til dæmis sé verið að nota Ketamín við þunglyndi en það sé aðeins gert þegar fólk hefur ekki svarað öðrum meðferðum. Nauðsynlegt sé að rannsaka öll lyf með tilliti til bæði virkni og öryggis og aukaverkana til skamms og langs tíma. Hún segir ljóst að ef þessi lyf verða samþykkt verði þau líklega ekki notuð sem fyrsta val heldur þegar aðrar lausnir hafa ekki gengið. Valgerður segir þessi lyf ekki ávanabindandi en þau séu samt sem áður flokkuð sem fíkniefni. Hún segir markaðsöfl að baki og hefur áhyggjur af því að væntingar séu ekki í samræmi við það traust sem á að hafa. Þröskuldurinn lægri Valgerður segir viðhorf hafa áhrif á aðgengi og þegar efnin eru normalíseruð sé þröskuldurinn lægri við notkun og það geti verið áhyggjuefni. Þær segja alltaf hættu fylgja notkun slíkra efna en að MDMA geti valdið hjartsláttartruflunum og mögulega valdið hjartastoppi. Reglulega fái þau fólk til sín á geðdeild sem upplifi til lengri tíma áhrif af því að taka slík efni. Þá fylgi þeim oft sjálfsvígshugsanir. Helga bendir á að við rannsóknir sé einn skammtur tekinn undir handleiðslu lækna en í almennri umfjöllun um hugvíkkandi efni sé jafnvel talað um að taka þau daglega. Helga segir varhugavert að gera það. Efnin séu ólögleg og því liggi innihald þeirra ekki neins staðar fyrir. Helga segir rannsóknir komnar nokkuð langt en þó ekki nægilega langt til að fullyrða um öryggi og gagnsemi meðferðanna. Enn verði nokkur bið á því. Hægt er að hlusta á viðtalið í heild sinni hér að ofan. Heilbrigðismál Geðheilbrigði Hugvíkkandi efni Sprengisandur Tengdar fréttir Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12 Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15 Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04 Mest lesið Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Erlent Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Innlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Innlent Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Innlent Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Erlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Erlent Fleiri fréttir Vill skylda þá sem sæta nálgunarbanni til að bera ökklabönd Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Kristrún í Kaupmannahöfn með Selenskí og fleirum Hundruð sprengjusérfræðinga koma saman á Íslandi Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Kristrún fundar með Selenskí og öðrum leiðtogum í dag Heimilisofbeldi og umsátur varði samfélagið allt Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Enn eigi margir eftir að gera upp hug sinn um aðildarviðræður Vonast til að uppsagnir leiði ekki til flutnings fólks af svæðinu Laugarnestangi skrefi nær friðlýsingu Bjarnhólastígur gata ársins í Kópavogi Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Vonbrigði að tillögu um símabann og samræmd próf hafi verið vísað frá Regnbogafánar víða við hún: Umræðan „grátbrosleg en samt grafalvarleg“ Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ „Borgarstjórn stendur með trans fólki og hinsegin samfélaginu öllu“ „Það logar allt í hinsegin samfélaginu“ Beið í marga mánuði eftir að jarða móður sína Komst upp úr sjónum af sjálfsdáðum Fækka eftirlitsaðilum verulega Baðlón fær ekki að setja upp ljósaskilti við hringveginn Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Bein útsending: Kynna breytingar á eftirliti og mengunarvörnum „Ég er með meiri athygli í tímum og maður lærir miklu betur“ Ekki hægt að byggja endurbætur í Mjóddinni á frasapólitík Vilja samræmd próf og móttökudeildir fyrir innflytjendur Haustið komið og auknar líkur á grjóthruni, aurskriðum og aurflóðum „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Sjá meira
Valgerður segir mikilvægt í umræðu um hugvíkkandi efni að skýrt sé hvaða efni sé átt við. Það geti mörg efni fallið þar undir. Umræðan hafi verið víðfeðm og um mismunandi hluti. Helga segir erfitt við umræðuna að um mörg efni sé að ræða og svo sé kannski óljóst hvað sé átt við þegar talað er um hugvíkkandi efni. Í læknisfræðilegum tilgangi eigi efnin að breyta sveigjanleika heilans þannig fólk geti betur tekið breytingum í til dæmis sálfræðimeðferð. Sem dæmi hafi MDMA verið notað í sálfræðimeðferð við áfallastreituröskun. Efnið er gefið til að auðvelda sálfræðimeðferðina og er þannig stuðningur. „Efnin, í rannsóknum, virðast ekki gera það helsta. Það er allt þetta sem er með. Þau eru til að hjálpa að stuðla að þeirri virkni sem er verið að óska eftir,“ segir Helga. Valgerður segir ekki nægilega góðar og margar rannsóknir liggja fyrir þannig að lyfin séu leyfð af eftirlitsstofnunum, eins og lyfjastofnunum í Evrópu eða Bandaríkjunum. Þau eru leyfð í Ástralíu og í einhverjum tilfellum í Sviss en það sé ströng umgjörð um það. Læknasamtök í Sviss leggi mikla áherslu á þjálfun starfsfólks. Þjálfunin taki um þrjú ár fyrir lækna og sálfræðinga. „Þeir anna ekki eftirspurn eftir þessari þjálfun,“ segir Valgerður. Það sé mikil eftirspurn því það sé skortur á nýjum úrræðum við flóknum sjúkdómum eins og geðsjúkdómum og fíknisjúkdómum eru. „Það er ekkert skrítið að fólk hafi áhuga á því að innleiða nýjar lausnir en við verðum að sýna þolinmæði,“ segir Valgerður því rannsóknir séu ekki komnar á þann stað að hægt sé að fullyrða að slíkar meðferðir séu gagnlegar og öruggar. „Það eru vísbendingar um áhrif og margar minni rannsóknir sem margar hverjar eru með jákvæða útkomu á áhrifunum,“ segir hún en að það vanti rannsóknir sem fjalli sérstaklega um öryggi og árangur. Skiljanlegt að fólk sé spennt Helga segir ljóst að sjúkdómar eins og kvíði, þunglyndi og depurð valdi miklum skaða og skerðingu á lífsgæðum. Það sé því skiljanlegt að fólk sé spennt fyrir nýjum lausnum en oft séu þær miðaðar að nokkuð sérhæfðum vanda. Til dæmis sé verið að nota Ketamín við þunglyndi en það sé aðeins gert þegar fólk hefur ekki svarað öðrum meðferðum. Nauðsynlegt sé að rannsaka öll lyf með tilliti til bæði virkni og öryggis og aukaverkana til skamms og langs tíma. Hún segir ljóst að ef þessi lyf verða samþykkt verði þau líklega ekki notuð sem fyrsta val heldur þegar aðrar lausnir hafa ekki gengið. Valgerður segir þessi lyf ekki ávanabindandi en þau séu samt sem áður flokkuð sem fíkniefni. Hún segir markaðsöfl að baki og hefur áhyggjur af því að væntingar séu ekki í samræmi við það traust sem á að hafa. Þröskuldurinn lægri Valgerður segir viðhorf hafa áhrif á aðgengi og þegar efnin eru normalíseruð sé þröskuldurinn lægri við notkun og það geti verið áhyggjuefni. Þær segja alltaf hættu fylgja notkun slíkra efna en að MDMA geti valdið hjartsláttartruflunum og mögulega valdið hjartastoppi. Reglulega fái þau fólk til sín á geðdeild sem upplifi til lengri tíma áhrif af því að taka slík efni. Þá fylgi þeim oft sjálfsvígshugsanir. Helga bendir á að við rannsóknir sé einn skammtur tekinn undir handleiðslu lækna en í almennri umfjöllun um hugvíkkandi efni sé jafnvel talað um að taka þau daglega. Helga segir varhugavert að gera það. Efnin séu ólögleg og því liggi innihald þeirra ekki neins staðar fyrir. Helga segir rannsóknir komnar nokkuð langt en þó ekki nægilega langt til að fullyrða um öryggi og gagnsemi meðferðanna. Enn verði nokkur bið á því. Hægt er að hlusta á viðtalið í heild sinni hér að ofan.
Heilbrigðismál Geðheilbrigði Hugvíkkandi efni Sprengisandur Tengdar fréttir Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12 Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15 Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04 Mest lesið Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Erlent Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Innlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Innlent Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Innlent Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Erlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Erlent Fleiri fréttir Vill skylda þá sem sæta nálgunarbanni til að bera ökklabönd Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Kristrún í Kaupmannahöfn með Selenskí og fleirum Hundruð sprengjusérfræðinga koma saman á Íslandi Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Kristrún fundar með Selenskí og öðrum leiðtogum í dag Heimilisofbeldi og umsátur varði samfélagið allt Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Enn eigi margir eftir að gera upp hug sinn um aðildarviðræður Vonast til að uppsagnir leiði ekki til flutnings fólks af svæðinu Laugarnestangi skrefi nær friðlýsingu Bjarnhólastígur gata ársins í Kópavogi Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Vonbrigði að tillögu um símabann og samræmd próf hafi verið vísað frá Regnbogafánar víða við hún: Umræðan „grátbrosleg en samt grafalvarleg“ Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ „Borgarstjórn stendur með trans fólki og hinsegin samfélaginu öllu“ „Það logar allt í hinsegin samfélaginu“ Beið í marga mánuði eftir að jarða móður sína Komst upp úr sjónum af sjálfsdáðum Fækka eftirlitsaðilum verulega Baðlón fær ekki að setja upp ljósaskilti við hringveginn Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Bein útsending: Kynna breytingar á eftirliti og mengunarvörnum „Ég er með meiri athygli í tímum og maður lærir miklu betur“ Ekki hægt að byggja endurbætur í Mjóddinni á frasapólitík Vilja samræmd próf og móttökudeildir fyrir innflytjendur Haustið komið og auknar líkur á grjóthruni, aurskriðum og aurflóðum „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Sjá meira
Telur að psilocybin og MDMA fái markaðsleyfi á næstu árum Danskur geðlæknir, sem hefur undanfarin tuttugu ár rannsakað notkun psilocybins, segist skilja að heilbrigðisstarfsmenn séu skeptískir á notkun slíkra efna í læknistilgangi. Þeir megi þó ekki hundsa nýjustu upplýsingar. Rannsóknir séu langt komnar og telur hann líklegt að efnin fái markaðsleyfi á næstu árum. 3. mars 2025 10:12
Heilbrigðisyfirvöld með í samtali um hugvíkkandi meðferðir Nú fljúga til landsins helstu sérfræðingar heims á sviði meðferða með hugvíkkandi efni. Markmið næstu daga er að fræða og styðja við faglega umræðu á ráðstefnu hér á landi um hvernig slíkar meðferðir geti nýst gegn geðrænum vanda í íslensku heilbrigðiskerfi. 26. febrúar 2025 11:15
Fólk að „gambla“ með líf sitt ef það kaupir svona lyf Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsakar andlát karlmanns um fertugt en grunur leikur að dauða hans megi rekja til hættulegra falskvíðalyfja sem eru í umferð. Aðstoðaryfirlögregluþjón segir sölu ólöglegra lyfja hafa aukist og varar fólk við að taka þau. 28. janúar 2025 19:04