Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir skrifar 12. mars 2025 08:01 Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Skóla- og menntamál Mest lesið Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Græðgin sem hlífir engum Snæbjörn Brynjarsson og Þórólfur Júlían Dagsson Skoðun Kennitala á blaði Jón Viðar Pálsson Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Fjör á fjármálamarkaði Fastir pennar Þjónusta og greining á börnum með ADHD Elín H. Hinriksdóttir og Sólveig Ásgrímsdóttiir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Alvöru mamma Anna Margrét Hrólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona.
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar