Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar 16. apríl 2025 17:01 Hvað er heilbrigðistengd endurhæfing og hvað er starfsendurhæfing? Að gefnu tilefni viljum við í fagdeild félagsráðgjafa í endurhæfingu fjalla um þessi tvö hugtök því það er alls ekki skýrt í hugum fólks, hvorki leikmanna né fagfólks, hvað þau þýða. Einföld útskýring væri að segja að öll starfsendurhæfing væri ekki heilbrigðistengd endurhæfing og ætti heima undir Félagsmálaráðuneytinu eins og Virk starfsendurhæfingarsjóður. Ferli starfsendurhæfingar Gott er að þekkja til hvernig ferli starfsendurhæfingar er háttað. Til að sækja um hjá Virk þarf tilvísun frá lækni þar sem heilsubrestur er skilgreindur og því má segja að upphaf starfsendurhæfingar sé læknisfræðileg heilbrigðisþjónusta. Áður en tilvísanir í starfsendurhæfingu fóru allar í gegnum Virk þá voru starfsendurhæfingarstöðvar landsins sem eru í BYR – samtökum starfsendurhæfingarstöðva með samning við Tryggingastofnun. Gert var ráð fyrir þjónustu á sviði heilbrigðis-, mennta- og atvinnumála fyrir ákveðinn fjölda þátttakenda hverju sinni. Upphaflega gat fólk leitað sjálft eftir þjónustu en fljótlega voru sett skilyrði um að fagmaður sendi tilvísun. Það gat verið félagsráðgjafi, hjúkrunarfræðingur, iðjuþjálfi, læknir, náms- og starfsráðgjafi, sjúkraþjálfari, sálfræðingur, þroskaþjálfi eða aðrir sem unnu í heilbrigðis- og félagsþjónustu. Raunin varð sú að um helmingi þátttakenda var vísað frá heilsugæslunni og helmingur kom frá félagsþjónustu. Einstaka tilvísanir komu frá Vinnumálastofnun. En aftur að því ferli að hefja starfsendurhæfingu. Þegar læknir hefur sent beiðni til Virk er óskað eftir því að einstaklingar svari spurningalista inn á mínum síðum hjá Virk. Að því loknu er beiðnin rýnd af þverfaglegu inntökuteymi sem vinnur í samstarfi við lækni hjá Virk. Velta má fyrir sér hvort að sú vinna og þjónusta sem unnin er af sérfræðingum og lækni í inntökuteymi sé heilbrigðisþjónusta eða félagsþjónusta? Í þjónustusamningum sem Virk gerir kemur fram að við þjónustuna starfi fagfólk í starfsendurhæfingu/endurhæfingu. Krafa er gerð um að þeir sem komi að meðferð einstaklinga séu fagaðilar sem hafi viðurkennda menntun og þekkingu til meðferðar á sviði andlegra og líkamlegra hindrana og hafi löggildingu ef við á og starfsleyfi frá Embætti landlæknis. Jafnframt er kveðið á um ráðgjafar/tengiliðir sem veita þjónustu en sinna ekki formlegri meðferð skulu hafa viðeigandi menntun á sviði heilbrigðisþjónustu eða félagsvísinda. Félagsráðgjafar, hjúkrunarfræðingar, iðjuþjálfar, læknar, sjúkraþjálfarar, sálfræðingar og þroskaþjálfar eru þær fagstéttir sem hafa starfsleyfi frá Embætti landlæknis og eru um leið stærstur hluti þeirra sem starfa innan endurhæfingar og starfsendurhæfingar hér á landi. Heilbrigðisþjónusta eða félagsþjónusta? Sitt hvor hliðin á sama peningnum! Í janúar 2011 var stofnað Velferðarráðuneyti en innan ráðuneytisins störfuðu þó tveir ráðherrar, félagsmálaráðherra og heilbrigðisráðherra til ársins 2018. Í hugum margra var Velferðarráðuneytið framfaraskref þar sem velferð er blanda af heilbrigðis- og félagsþjónustu. Ísland er ekki það fjölmennt land að ekki sé hægt að einfalda stjórnsýsluna og bæta þjónustuferli. Endurhæfing og þar með talin starfsendurhæfing er skýrt dæmi um nauðsyn þess að horfa heildrænt á mál einstaklinga enda er markmið heilbrigðislaga að veita sem fullkomnustu þjónustu sem hægt er á hverjum tíma til verndar andlegu, líkamlegu og félagslegu heilbrigði. Árið 2019 skipaði heilbrigðisráðherra starfshóp til að undirbúa stefnu í endurhæfingu. Starfshópurinn samanstóð af tveimur einstaklingum, lækni og sjúkraþjálfara, fagaðilum með starfsréttindi á heilbrigðissviði. Í tillögum þessa tveggja manna starfshóps var fjallað um endurhæfingu á Íslandi. Kafla um endurhæfingu var skipt upp í annars vegar endurhæfingu á ábyrgðarsviði heilbrigðisráðuneytis og hins vegar endurhæfingu á ábyrgðarsviði félagsmálaráðuneytisins. Á grunni skýrslu starfshópsins var síðan gerð aðgerðaráætlun til fimm ára 2021-2025 um heilbrigðistengda endurhæfingu. Þess ber að geta að hugtakið „heilbrigðistengd endurhæfing“ virðist vera sér íslenskt heimatilbúið hugtak og á sér enga faglega skírskotun í heimildaleit á alþjóðavísu. WHO er t.d. ekki lengur með starfsendurhæfingu sem sér hugtak eða skilgreiningu innan endurhæfingar. Starfshópurinn vísar til þess að byggja á ítarlegum leiðbeiningum um stefnumótun og áætlanagerð í endurhæfingu sem Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hefur gefið út. WHO hefur um langt skeið lagt áherslu á að fjárhagslegir og félagslegir þættir ráði mestu um heilsufar þjóða, þjóðfélagshópa og einstaklinga. Sérstök áhersla er lögð á að heilbrigðismál verði að skoða í nánu samhengi við félagslega velferð. Stjórnsýsluleg uppskipting bitnar á fólki Virk starfsendurhæfingarsjóður hefur lyft grettistaki í endurhæfingarmálum á Íslandi og á stóran þátt í að auka skilning í samfélaginu á mikilvægi starfsendurhæfingar. Starfsendurhæfingarstöðvar í BYR samtökunum veita heildræna þverfaglega endurhæfingu og eru staðsettar í öllum landshlutum. Náin samvinna er við Virk. Markmið starfsendurhæfingarstöðvanna er að auka vinnufærni einstaklinga, bæta lífsgæði þátttakanda og fjölskyldu hans, styðja einstaklinga út á vinnumarkaðinn eða í nám ásamt því að byggja brú á milli þjónustustofnana og tryggja samfellu í endurhæfingu. Heilbrigðismenntað fagfólk vinnur á öllum þessum starfsendurhæfingarstöðvum en starfsemin er þó ekki skilgreind sem heilbrigðisþjónusta. Sjúkratryggingar Íslands og heilbrigðisráðuneytið sögðu upp samningi um starfsendurhæfingu á Reykjalundi árið 2022. Þar með var 77 ára frumkvöðlastarfi á sviði starfsendurhæfingar lokið en Reykjalundur hefur alla tíð verið leiðandi á sviði endurhæfingar og þar með talið starfsendurhæfingar. Einblínt var á orðið ,,starfs“ og þar með talið að starfsendurhæfingarsvið stofnunarinnar ætti ekki heima innan heilbrigðissviðs eins og önnur endurhæfingarsvið Reykjalundar. Einstaklingur sem sækir til dæmis endurhæfingu á lungna- eða hjartasviði þarf um það bil 4-8 vikur í endurhæfingu til að ná í raun hámarksárangri út frá líffærunum (lungu og hjarta) en lengri tíma þarf oft til að vinna með afleiðingar veikinda, áfalla og slysa á andlega- og félagslega heilsu. Því var markmiðið að einstaklingar í endurhæfingu á Reykjalundi gætu færst á milli sviða innanhúss með skilvirkum hætti og áfram unnið á heildrænan þverfaglegan hátt að auknum bata með tilliti til þátttöku í samfélaginu og endurkomu á vinnumarkað. Ekki má gleyma því að innan starfsendurhæfingar er verið að bæta lífsgæði og virkni sem getur falið í sér þátttöku í sjálfboðaliðastörfum, félagsstarfi eða hlutastarfi því stundum er niðurstaða endurhæfingar að óraunhæft er að einstaklingurinn geti stundað fullt launað starf. Nú stendur frumkvöðlastarf það sem Janus endurhæfing hefur byggt upp frammi fyrir að því rekstur starfseminnar er ekki tryggður. Málið virðist snúast að hluta til um hvað er heilbrigðistengd endurhæfing sem fellur undir heilbrigðisráðuneytið og hvað er starfsendurhæfing sem fellur undir félagsmálaráðuneytið. Að stórum hluta virðist málið líka snúast um samskiptavanda og traust. Úttekt á þjónustu Virk Í heildarúttekt á þjónustu Virk árið 2022 eru settar fram alls 17 ábendingar sem meðal annars fjalla um aðgangshindranir, ósamræmi í markmiðalýsingu laga, ólík viðmið um árangur, markmið um þverfaglegt samstarf hafi ekki gengið eftir, tryggja þurfi betur rétt þeirra sem standa utan vinnumarkaðar, auka áherslu á virkni í stað sjúkdóma, slysa og meðferðar, heildarsýn skorti í skipulagi og fjármögnum. Bent er á að ófullnægjandi skilgreiningar á hugtökum um starfsendurhæfingu hafi leitt til þess að þröngri túlkun á atvinnutengdri starfsendurhæfingu sé beitt, sem geti mismunað hluta þess hóps sem starfsendurhæfingarsjóðum er ætlað að veita þjónustu. Mikil völd yfir framkvæmd og þróun þjóustu hafi verið færð á einn stað í kerfi endurhæfingar í landinu. Meðferðarúrræði þurfi að sníða að þörfum þeirra einstaklinga sem meðferðina sækja. Ennfremur kemur fram að með flutningi á þjónustusamningum starfsendurhæfingarstöðvanna frá félagsmálaráðuneyti til Virk hafi starfsemi og þjónusta þeirra tekið breytingum í þá veru að viðkvæmir hópar eiga ekki nógu greiða leið að starfsendurhæfingu. Efast er um ágæti þess að kaupandi þjónustu hlutist í miklum mæli til um innra starf og framþróun starfseminnar hjá þeim sem selja sjóðnum þjónustu sína. Slíkt getur valdið skaða á því trausti sem þarf að vera til staðar milli kaupanda og seljanda á viðkvæmum þjónustumarkaði. Skoða þurfi hvort réttaröryggi umsækjenda um þjónustu á vegum Virk sé tryggt með sama hætti og umsækjenda um aðra félags- og heilbrigðisþjónustu. Fram kemur að sterk staða Virk á þjónustumarkaði hafi bæði skapað fákeppnisvanda og samkeppnisvanda. Traust og samvinna Af því sem hér hefur verið fjallað er það nokkuð ljóst það er ekki til einföld skipting milli heilbrigðistengdrar endurhæfingar og starfsendurhæfingar. Líkt og fyrirsögn þessarar greinar ber með sér er öll endurhæfing í eðli sínu starfsendurhæfing hvort sem hún er unnin í heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Ef traust og vilji til samvinnu er til staðar má leysa ýmis mál því ,,kerfið“ okkar, hvaða nafni sem það heitir er mannanna verk. Höfundur er félagsráðgjafi sem skrifar f.h. fagdeildar félagsráðgjafa í endurhæfingu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Félagsmál Tryggingar Heilbrigðismál Geðheilbrigði Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Hvað er heilbrigðistengd endurhæfing og hvað er starfsendurhæfing? Að gefnu tilefni viljum við í fagdeild félagsráðgjafa í endurhæfingu fjalla um þessi tvö hugtök því það er alls ekki skýrt í hugum fólks, hvorki leikmanna né fagfólks, hvað þau þýða. Einföld útskýring væri að segja að öll starfsendurhæfing væri ekki heilbrigðistengd endurhæfing og ætti heima undir Félagsmálaráðuneytinu eins og Virk starfsendurhæfingarsjóður. Ferli starfsendurhæfingar Gott er að þekkja til hvernig ferli starfsendurhæfingar er háttað. Til að sækja um hjá Virk þarf tilvísun frá lækni þar sem heilsubrestur er skilgreindur og því má segja að upphaf starfsendurhæfingar sé læknisfræðileg heilbrigðisþjónusta. Áður en tilvísanir í starfsendurhæfingu fóru allar í gegnum Virk þá voru starfsendurhæfingarstöðvar landsins sem eru í BYR – samtökum starfsendurhæfingarstöðva með samning við Tryggingastofnun. Gert var ráð fyrir þjónustu á sviði heilbrigðis-, mennta- og atvinnumála fyrir ákveðinn fjölda þátttakenda hverju sinni. Upphaflega gat fólk leitað sjálft eftir þjónustu en fljótlega voru sett skilyrði um að fagmaður sendi tilvísun. Það gat verið félagsráðgjafi, hjúkrunarfræðingur, iðjuþjálfi, læknir, náms- og starfsráðgjafi, sjúkraþjálfari, sálfræðingur, þroskaþjálfi eða aðrir sem unnu í heilbrigðis- og félagsþjónustu. Raunin varð sú að um helmingi þátttakenda var vísað frá heilsugæslunni og helmingur kom frá félagsþjónustu. Einstaka tilvísanir komu frá Vinnumálastofnun. En aftur að því ferli að hefja starfsendurhæfingu. Þegar læknir hefur sent beiðni til Virk er óskað eftir því að einstaklingar svari spurningalista inn á mínum síðum hjá Virk. Að því loknu er beiðnin rýnd af þverfaglegu inntökuteymi sem vinnur í samstarfi við lækni hjá Virk. Velta má fyrir sér hvort að sú vinna og þjónusta sem unnin er af sérfræðingum og lækni í inntökuteymi sé heilbrigðisþjónusta eða félagsþjónusta? Í þjónustusamningum sem Virk gerir kemur fram að við þjónustuna starfi fagfólk í starfsendurhæfingu/endurhæfingu. Krafa er gerð um að þeir sem komi að meðferð einstaklinga séu fagaðilar sem hafi viðurkennda menntun og þekkingu til meðferðar á sviði andlegra og líkamlegra hindrana og hafi löggildingu ef við á og starfsleyfi frá Embætti landlæknis. Jafnframt er kveðið á um ráðgjafar/tengiliðir sem veita þjónustu en sinna ekki formlegri meðferð skulu hafa viðeigandi menntun á sviði heilbrigðisþjónustu eða félagsvísinda. Félagsráðgjafar, hjúkrunarfræðingar, iðjuþjálfar, læknar, sjúkraþjálfarar, sálfræðingar og þroskaþjálfar eru þær fagstéttir sem hafa starfsleyfi frá Embætti landlæknis og eru um leið stærstur hluti þeirra sem starfa innan endurhæfingar og starfsendurhæfingar hér á landi. Heilbrigðisþjónusta eða félagsþjónusta? Sitt hvor hliðin á sama peningnum! Í janúar 2011 var stofnað Velferðarráðuneyti en innan ráðuneytisins störfuðu þó tveir ráðherrar, félagsmálaráðherra og heilbrigðisráðherra til ársins 2018. Í hugum margra var Velferðarráðuneytið framfaraskref þar sem velferð er blanda af heilbrigðis- og félagsþjónustu. Ísland er ekki það fjölmennt land að ekki sé hægt að einfalda stjórnsýsluna og bæta þjónustuferli. Endurhæfing og þar með talin starfsendurhæfing er skýrt dæmi um nauðsyn þess að horfa heildrænt á mál einstaklinga enda er markmið heilbrigðislaga að veita sem fullkomnustu þjónustu sem hægt er á hverjum tíma til verndar andlegu, líkamlegu og félagslegu heilbrigði. Árið 2019 skipaði heilbrigðisráðherra starfshóp til að undirbúa stefnu í endurhæfingu. Starfshópurinn samanstóð af tveimur einstaklingum, lækni og sjúkraþjálfara, fagaðilum með starfsréttindi á heilbrigðissviði. Í tillögum þessa tveggja manna starfshóps var fjallað um endurhæfingu á Íslandi. Kafla um endurhæfingu var skipt upp í annars vegar endurhæfingu á ábyrgðarsviði heilbrigðisráðuneytis og hins vegar endurhæfingu á ábyrgðarsviði félagsmálaráðuneytisins. Á grunni skýrslu starfshópsins var síðan gerð aðgerðaráætlun til fimm ára 2021-2025 um heilbrigðistengda endurhæfingu. Þess ber að geta að hugtakið „heilbrigðistengd endurhæfing“ virðist vera sér íslenskt heimatilbúið hugtak og á sér enga faglega skírskotun í heimildaleit á alþjóðavísu. WHO er t.d. ekki lengur með starfsendurhæfingu sem sér hugtak eða skilgreiningu innan endurhæfingar. Starfshópurinn vísar til þess að byggja á ítarlegum leiðbeiningum um stefnumótun og áætlanagerð í endurhæfingu sem Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hefur gefið út. WHO hefur um langt skeið lagt áherslu á að fjárhagslegir og félagslegir þættir ráði mestu um heilsufar þjóða, þjóðfélagshópa og einstaklinga. Sérstök áhersla er lögð á að heilbrigðismál verði að skoða í nánu samhengi við félagslega velferð. Stjórnsýsluleg uppskipting bitnar á fólki Virk starfsendurhæfingarsjóður hefur lyft grettistaki í endurhæfingarmálum á Íslandi og á stóran þátt í að auka skilning í samfélaginu á mikilvægi starfsendurhæfingar. Starfsendurhæfingarstöðvar í BYR samtökunum veita heildræna þverfaglega endurhæfingu og eru staðsettar í öllum landshlutum. Náin samvinna er við Virk. Markmið starfsendurhæfingarstöðvanna er að auka vinnufærni einstaklinga, bæta lífsgæði þátttakanda og fjölskyldu hans, styðja einstaklinga út á vinnumarkaðinn eða í nám ásamt því að byggja brú á milli þjónustustofnana og tryggja samfellu í endurhæfingu. Heilbrigðismenntað fagfólk vinnur á öllum þessum starfsendurhæfingarstöðvum en starfsemin er þó ekki skilgreind sem heilbrigðisþjónusta. Sjúkratryggingar Íslands og heilbrigðisráðuneytið sögðu upp samningi um starfsendurhæfingu á Reykjalundi árið 2022. Þar með var 77 ára frumkvöðlastarfi á sviði starfsendurhæfingar lokið en Reykjalundur hefur alla tíð verið leiðandi á sviði endurhæfingar og þar með talið starfsendurhæfingar. Einblínt var á orðið ,,starfs“ og þar með talið að starfsendurhæfingarsvið stofnunarinnar ætti ekki heima innan heilbrigðissviðs eins og önnur endurhæfingarsvið Reykjalundar. Einstaklingur sem sækir til dæmis endurhæfingu á lungna- eða hjartasviði þarf um það bil 4-8 vikur í endurhæfingu til að ná í raun hámarksárangri út frá líffærunum (lungu og hjarta) en lengri tíma þarf oft til að vinna með afleiðingar veikinda, áfalla og slysa á andlega- og félagslega heilsu. Því var markmiðið að einstaklingar í endurhæfingu á Reykjalundi gætu færst á milli sviða innanhúss með skilvirkum hætti og áfram unnið á heildrænan þverfaglegan hátt að auknum bata með tilliti til þátttöku í samfélaginu og endurkomu á vinnumarkað. Ekki má gleyma því að innan starfsendurhæfingar er verið að bæta lífsgæði og virkni sem getur falið í sér þátttöku í sjálfboðaliðastörfum, félagsstarfi eða hlutastarfi því stundum er niðurstaða endurhæfingar að óraunhæft er að einstaklingurinn geti stundað fullt launað starf. Nú stendur frumkvöðlastarf það sem Janus endurhæfing hefur byggt upp frammi fyrir að því rekstur starfseminnar er ekki tryggður. Málið virðist snúast að hluta til um hvað er heilbrigðistengd endurhæfing sem fellur undir heilbrigðisráðuneytið og hvað er starfsendurhæfing sem fellur undir félagsmálaráðuneytið. Að stórum hluta virðist málið líka snúast um samskiptavanda og traust. Úttekt á þjónustu Virk Í heildarúttekt á þjónustu Virk árið 2022 eru settar fram alls 17 ábendingar sem meðal annars fjalla um aðgangshindranir, ósamræmi í markmiðalýsingu laga, ólík viðmið um árangur, markmið um þverfaglegt samstarf hafi ekki gengið eftir, tryggja þurfi betur rétt þeirra sem standa utan vinnumarkaðar, auka áherslu á virkni í stað sjúkdóma, slysa og meðferðar, heildarsýn skorti í skipulagi og fjármögnum. Bent er á að ófullnægjandi skilgreiningar á hugtökum um starfsendurhæfingu hafi leitt til þess að þröngri túlkun á atvinnutengdri starfsendurhæfingu sé beitt, sem geti mismunað hluta þess hóps sem starfsendurhæfingarsjóðum er ætlað að veita þjónustu. Mikil völd yfir framkvæmd og þróun þjóustu hafi verið færð á einn stað í kerfi endurhæfingar í landinu. Meðferðarúrræði þurfi að sníða að þörfum þeirra einstaklinga sem meðferðina sækja. Ennfremur kemur fram að með flutningi á þjónustusamningum starfsendurhæfingarstöðvanna frá félagsmálaráðuneyti til Virk hafi starfsemi og þjónusta þeirra tekið breytingum í þá veru að viðkvæmir hópar eiga ekki nógu greiða leið að starfsendurhæfingu. Efast er um ágæti þess að kaupandi þjónustu hlutist í miklum mæli til um innra starf og framþróun starfseminnar hjá þeim sem selja sjóðnum þjónustu sína. Slíkt getur valdið skaða á því trausti sem þarf að vera til staðar milli kaupanda og seljanda á viðkvæmum þjónustumarkaði. Skoða þurfi hvort réttaröryggi umsækjenda um þjónustu á vegum Virk sé tryggt með sama hætti og umsækjenda um aðra félags- og heilbrigðisþjónustu. Fram kemur að sterk staða Virk á þjónustumarkaði hafi bæði skapað fákeppnisvanda og samkeppnisvanda. Traust og samvinna Af því sem hér hefur verið fjallað er það nokkuð ljóst það er ekki til einföld skipting milli heilbrigðistengdrar endurhæfingar og starfsendurhæfingar. Líkt og fyrirsögn þessarar greinar ber með sér er öll endurhæfing í eðli sínu starfsendurhæfing hvort sem hún er unnin í heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Ef traust og vilji til samvinnu er til staðar má leysa ýmis mál því ,,kerfið“ okkar, hvaða nafni sem það heitir er mannanna verk. Höfundur er félagsráðgjafi sem skrifar f.h. fagdeildar félagsráðgjafa í endurhæfingu.
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun