Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir skrifar 8. ágúst 2025 13:01 Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson Skoðun Hvað vil ég? Auður Kolbrá Birgisdóttir Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Magnús og hálfsannleikurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Sjá meira
Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA.
Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir Skoðun
Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson Skoðun