Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar 3. september 2025 12:01 Stjórnmálamenn eru sífellt mataðir með upplýsingum frá stofnunum Ríkisins. Oft eru þetta upplýsingar unnar úr fyrirliggjandi tölulegum staðreyndum, svona sem passa í excell reikni. Eitt ráðerraembætti hefur fengið nánast sömu tölulegu upplýsingarnar frá sömu stofnun í um 45 ár. Þvert á fullyrðinar stofnunarinnar um að ráðherra megi vænta hærri tölu „á næstu árum“. Ráðherra veit þó að það geti skipt þjóðarbúið gífurlegum verðmætum, að þessi tala hækki en standi ekki í stað eða lækki. Það ætti að vera krafa að ráðherra láti hagsmuni þjóðarinnar framar en trausti á ríkisstofnun, sem hefur í 45 ár ekki getað staðið við markmið sitt. Ég er að tala um Hafrannsóknastofnun Ríkisins, Hafró, og ráðherra sjávarútvegsmála. Ástæður til að láta fara fram allsherjar faglega úttekt á ráðgjöf Hafró eru og hafa verið hrópandi í mörg ár. 1. Þorskur verðmætasti nytjastofninn. Aðalkenning Hafró og sú sem stofnunin vinnur enn eftir, er sú að því stærri hrygningarstofn, því meira verði hægt að veiða úr stofninum. Kenningin er röng, og hefur verið marg afsönnuð af vísindamönnnum og tölulegum staðreyndum. Frá 1965 til 1980 var hrygningarstofninn frá 146 – 370 þ.tonn. Meðalaflinn var um 384 þ tonn á ári. Frá 2001 til 2024 var hrygingarstofninn frá 160-525 þús tonn. Meðalaflinn um 219 þ.tonn á ári. Um 165 þús tonna minni afli per ári þrátt fyrir stærri hrygningarstofn. 2. Þorskurinn hefur misst mikinn lífmassa. Hver þorskur er mun léttari en áður, magafylli hefur minnkað. 3. Þorskurinn verður kynþroska mun seinna er fyrr. Sem þýðir að hann þroskast hægar, og viðkoman verður minni. 4. Hlutur yngri þorsks í afla hefur stórminnkað. Mun meira er af stærri, eldri, þorsk í afla en áður. Það þýðir að sjálfrán, þorskur étur þorsk, hefur stóraukist þar sem fæðuframboð er af skornum skammti. 5. Nýliðun í þorskstofninum hefur minnkað mikið frá því um 2000. Afhverju? Hafró hefur ekki hugmynd, af því að stofnunin veit sáralítð um viðkomu stofnsins fyrstu 3 ævi ár þorsksins, þegar aflöllin eru mest. 6. Hafró notar svo kallað ITQ kerfi, við ráðgjöf. Það erInvividual Transferable Quota, þar sem ráðgjöf tekur lítið sem ekkert tillit til annarra þátta vistkerfisins. Aðferðarfræði sem er löngu úreld, og margir erlendir vísindamenn bent á galla kerfisins. 7. Hafró hefur leiðrétt stofnmat sitt á þorski nánast einu sinni á áratug, um sem nemur 300-500 þús tonn. Það eitt ætti að vekja ráðherra til umhugsunar. 8. Humar, verðmætasti nytjastofninn per kíló. Stofninn hrundi upp úr 2015. Hafró hefur margreynt að þvo hendur sínar að mistökum sínum. Staðreyndin er sú að stofninn hrundi vegna óstjórnar og úreldra vinnubragða Hafró við stofnmælingar. Hvergi í heiminum, þar sem humarslóðir hafa verið rannsakaðar, hafa þær fundist jafn illa farnar. 9. Úreld vinnubrögð við rannsóknir. Hafró hefur lítið notfært sér nýja tækni við stofnstærðarmælingar og almennar hafrannsóknir. Enn er megin undirstaðan í stofnærðarmælingar svo nefnt togararall. Hafró notar hugtakið; „umhverfisbreytingar“ til að útskýra flest sem miður gengur. En á sama tíma reiknar stofnunin með að fiskurinn haldi sig á sömu bleyðunum á sama tíma ár hvert í 45 ár. 10. Loðnan er langmikilvægasta fisktegund vistkerfisins við Ísland, allir sammála um það. Það er staðreynd að það er beint samband milli afkomu botnfiskstofna og loðnunnar. Við höfum fjarlægt um 35.000.000-40.000.000 tonna af loðnu af miðunum síðustu áratugi. Þetta er stofnin sem er lykilþáttur í orkuflutningum inn á gjöful fiskimið okkar. Þessi ofveiði hefur orðið til þess að mikil „innviðarskuld“ hefur myndast í vistkerfinu. Dauð loðana er nauðsynleg vistkerfinu rétt eins og lifandi loðna. Nýliðun fiskistofna stórminnkaði eftir stórfelldar loðnuveiðar. 11. Vegna ofveiði á loðnu hefur þorskstofninn tapað lífmassa og frumframleiðni í hafinu hefur minnkað. Blómleg frumframleiðni er undirstaða góðar viðkomu fiskistofna. 12. Hafró er bendir oft á ICES, alþjóða hafrannsóknarráðið, til að réttlæta eigin niðurstöður. Árið 2018 stýrðu fulltrúar Hafró 9 vinnunefndum ICES. ?? Ég skora á núverandi atvinnuvegaráðherra að láta gera faglega úttekt á rannsóknarstarfsemi Hafró. Það er löngu tímabært að þessi ríkisstofnun fái nauðsynlegt aðhald. Lúða, humar, rækja, hörpuskel ofl, eru orðnar framandi tegundir.Þorskstofninn er stærri en þegar mest var veitt úr honum um árabil, en samt er veiðin bara hálfdrættingur. Höfundur er útgerðartæknir ofl. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Persónudýrkun vinstrisins Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavík - barnvæn höfuðborg? Einar Þorsteinsson,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Stjórnmálamenn eru sífellt mataðir með upplýsingum frá stofnunum Ríkisins. Oft eru þetta upplýsingar unnar úr fyrirliggjandi tölulegum staðreyndum, svona sem passa í excell reikni. Eitt ráðerraembætti hefur fengið nánast sömu tölulegu upplýsingarnar frá sömu stofnun í um 45 ár. Þvert á fullyrðinar stofnunarinnar um að ráðherra megi vænta hærri tölu „á næstu árum“. Ráðherra veit þó að það geti skipt þjóðarbúið gífurlegum verðmætum, að þessi tala hækki en standi ekki í stað eða lækki. Það ætti að vera krafa að ráðherra láti hagsmuni þjóðarinnar framar en trausti á ríkisstofnun, sem hefur í 45 ár ekki getað staðið við markmið sitt. Ég er að tala um Hafrannsóknastofnun Ríkisins, Hafró, og ráðherra sjávarútvegsmála. Ástæður til að láta fara fram allsherjar faglega úttekt á ráðgjöf Hafró eru og hafa verið hrópandi í mörg ár. 1. Þorskur verðmætasti nytjastofninn. Aðalkenning Hafró og sú sem stofnunin vinnur enn eftir, er sú að því stærri hrygningarstofn, því meira verði hægt að veiða úr stofninum. Kenningin er röng, og hefur verið marg afsönnuð af vísindamönnnum og tölulegum staðreyndum. Frá 1965 til 1980 var hrygningarstofninn frá 146 – 370 þ.tonn. Meðalaflinn var um 384 þ tonn á ári. Frá 2001 til 2024 var hrygingarstofninn frá 160-525 þús tonn. Meðalaflinn um 219 þ.tonn á ári. Um 165 þús tonna minni afli per ári þrátt fyrir stærri hrygningarstofn. 2. Þorskurinn hefur misst mikinn lífmassa. Hver þorskur er mun léttari en áður, magafylli hefur minnkað. 3. Þorskurinn verður kynþroska mun seinna er fyrr. Sem þýðir að hann þroskast hægar, og viðkoman verður minni. 4. Hlutur yngri þorsks í afla hefur stórminnkað. Mun meira er af stærri, eldri, þorsk í afla en áður. Það þýðir að sjálfrán, þorskur étur þorsk, hefur stóraukist þar sem fæðuframboð er af skornum skammti. 5. Nýliðun í þorskstofninum hefur minnkað mikið frá því um 2000. Afhverju? Hafró hefur ekki hugmynd, af því að stofnunin veit sáralítð um viðkomu stofnsins fyrstu 3 ævi ár þorsksins, þegar aflöllin eru mest. 6. Hafró notar svo kallað ITQ kerfi, við ráðgjöf. Það erInvividual Transferable Quota, þar sem ráðgjöf tekur lítið sem ekkert tillit til annarra þátta vistkerfisins. Aðferðarfræði sem er löngu úreld, og margir erlendir vísindamenn bent á galla kerfisins. 7. Hafró hefur leiðrétt stofnmat sitt á þorski nánast einu sinni á áratug, um sem nemur 300-500 þús tonn. Það eitt ætti að vekja ráðherra til umhugsunar. 8. Humar, verðmætasti nytjastofninn per kíló. Stofninn hrundi upp úr 2015. Hafró hefur margreynt að þvo hendur sínar að mistökum sínum. Staðreyndin er sú að stofninn hrundi vegna óstjórnar og úreldra vinnubragða Hafró við stofnmælingar. Hvergi í heiminum, þar sem humarslóðir hafa verið rannsakaðar, hafa þær fundist jafn illa farnar. 9. Úreld vinnubrögð við rannsóknir. Hafró hefur lítið notfært sér nýja tækni við stofnstærðarmælingar og almennar hafrannsóknir. Enn er megin undirstaðan í stofnærðarmælingar svo nefnt togararall. Hafró notar hugtakið; „umhverfisbreytingar“ til að útskýra flest sem miður gengur. En á sama tíma reiknar stofnunin með að fiskurinn haldi sig á sömu bleyðunum á sama tíma ár hvert í 45 ár. 10. Loðnan er langmikilvægasta fisktegund vistkerfisins við Ísland, allir sammála um það. Það er staðreynd að það er beint samband milli afkomu botnfiskstofna og loðnunnar. Við höfum fjarlægt um 35.000.000-40.000.000 tonna af loðnu af miðunum síðustu áratugi. Þetta er stofnin sem er lykilþáttur í orkuflutningum inn á gjöful fiskimið okkar. Þessi ofveiði hefur orðið til þess að mikil „innviðarskuld“ hefur myndast í vistkerfinu. Dauð loðana er nauðsynleg vistkerfinu rétt eins og lifandi loðna. Nýliðun fiskistofna stórminnkaði eftir stórfelldar loðnuveiðar. 11. Vegna ofveiði á loðnu hefur þorskstofninn tapað lífmassa og frumframleiðni í hafinu hefur minnkað. Blómleg frumframleiðni er undirstaða góðar viðkomu fiskistofna. 12. Hafró er bendir oft á ICES, alþjóða hafrannsóknarráðið, til að réttlæta eigin niðurstöður. Árið 2018 stýrðu fulltrúar Hafró 9 vinnunefndum ICES. ?? Ég skora á núverandi atvinnuvegaráðherra að láta gera faglega úttekt á rannsóknarstarfsemi Hafró. Það er löngu tímabært að þessi ríkisstofnun fái nauðsynlegt aðhald. Lúða, humar, rækja, hörpuskel ofl, eru orðnar framandi tegundir.Þorskstofninn er stærri en þegar mest var veitt úr honum um árabil, en samt er veiðin bara hálfdrættingur. Höfundur er útgerðartæknir ofl.
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntamorð – um gjöreyðingu menntakerfisins á Gaza sem liður í allsherjar þjóðarmorði Ísrael á Palestínumönnum Kristján Þór Sigurðsson skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman Skoðun