Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar 3. september 2025 12:01 Stjórnmálamenn eru sífellt mataðir með upplýsingum frá stofnunum Ríkisins. Oft eru þetta upplýsingar unnar úr fyrirliggjandi tölulegum staðreyndum, svona sem passa í excell reikni. Eitt ráðerraembætti hefur fengið nánast sömu tölulegu upplýsingarnar frá sömu stofnun í um 45 ár. Þvert á fullyrðinar stofnunarinnar um að ráðherra megi vænta hærri tölu „á næstu árum“. Ráðherra veit þó að það geti skipt þjóðarbúið gífurlegum verðmætum, að þessi tala hækki en standi ekki í stað eða lækki. Það ætti að vera krafa að ráðherra láti hagsmuni þjóðarinnar framar en trausti á ríkisstofnun, sem hefur í 45 ár ekki getað staðið við markmið sitt. Ég er að tala um Hafrannsóknastofnun Ríkisins, Hafró, og ráðherra sjávarútvegsmála. Ástæður til að láta fara fram allsherjar faglega úttekt á ráðgjöf Hafró eru og hafa verið hrópandi í mörg ár. 1. Þorskur verðmætasti nytjastofninn. Aðalkenning Hafró og sú sem stofnunin vinnur enn eftir, er sú að því stærri hrygningarstofn, því meira verði hægt að veiða úr stofninum. Kenningin er röng, og hefur verið marg afsönnuð af vísindamönnnum og tölulegum staðreyndum. Frá 1965 til 1980 var hrygningarstofninn frá 146 – 370 þ.tonn. Meðalaflinn var um 384 þ tonn á ári. Frá 2001 til 2024 var hrygingarstofninn frá 160-525 þús tonn. Meðalaflinn um 219 þ.tonn á ári. Um 165 þús tonna minni afli per ári þrátt fyrir stærri hrygningarstofn. 2. Þorskurinn hefur misst mikinn lífmassa. Hver þorskur er mun léttari en áður, magafylli hefur minnkað. 3. Þorskurinn verður kynþroska mun seinna er fyrr. Sem þýðir að hann þroskast hægar, og viðkoman verður minni. 4. Hlutur yngri þorsks í afla hefur stórminnkað. Mun meira er af stærri, eldri, þorsk í afla en áður. Það þýðir að sjálfrán, þorskur étur þorsk, hefur stóraukist þar sem fæðuframboð er af skornum skammti. 5. Nýliðun í þorskstofninum hefur minnkað mikið frá því um 2000. Afhverju? Hafró hefur ekki hugmynd, af því að stofnunin veit sáralítð um viðkomu stofnsins fyrstu 3 ævi ár þorsksins, þegar aflöllin eru mest. 6. Hafró notar svo kallað ITQ kerfi, við ráðgjöf. Það erInvividual Transferable Quota, þar sem ráðgjöf tekur lítið sem ekkert tillit til annarra þátta vistkerfisins. Aðferðarfræði sem er löngu úreld, og margir erlendir vísindamenn bent á galla kerfisins. 7. Hafró hefur leiðrétt stofnmat sitt á þorski nánast einu sinni á áratug, um sem nemur 300-500 þús tonn. Það eitt ætti að vekja ráðherra til umhugsunar. 8. Humar, verðmætasti nytjastofninn per kíló. Stofninn hrundi upp úr 2015. Hafró hefur margreynt að þvo hendur sínar að mistökum sínum. Staðreyndin er sú að stofninn hrundi vegna óstjórnar og úreldra vinnubragða Hafró við stofnmælingar. Hvergi í heiminum, þar sem humarslóðir hafa verið rannsakaðar, hafa þær fundist jafn illa farnar. 9. Úreld vinnubrögð við rannsóknir. Hafró hefur lítið notfært sér nýja tækni við stofnstærðarmælingar og almennar hafrannsóknir. Enn er megin undirstaðan í stofnærðarmælingar svo nefnt togararall. Hafró notar hugtakið; „umhverfisbreytingar“ til að útskýra flest sem miður gengur. En á sama tíma reiknar stofnunin með að fiskurinn haldi sig á sömu bleyðunum á sama tíma ár hvert í 45 ár. 10. Loðnan er langmikilvægasta fisktegund vistkerfisins við Ísland, allir sammála um það. Það er staðreynd að það er beint samband milli afkomu botnfiskstofna og loðnunnar. Við höfum fjarlægt um 35.000.000-40.000.000 tonna af loðnu af miðunum síðustu áratugi. Þetta er stofnin sem er lykilþáttur í orkuflutningum inn á gjöful fiskimið okkar. Þessi ofveiði hefur orðið til þess að mikil „innviðarskuld“ hefur myndast í vistkerfinu. Dauð loðana er nauðsynleg vistkerfinu rétt eins og lifandi loðna. Nýliðun fiskistofna stórminnkaði eftir stórfelldar loðnuveiðar. 11. Vegna ofveiði á loðnu hefur þorskstofninn tapað lífmassa og frumframleiðni í hafinu hefur minnkað. Blómleg frumframleiðni er undirstaða góðar viðkomu fiskistofna. 12. Hafró er bendir oft á ICES, alþjóða hafrannsóknarráðið, til að réttlæta eigin niðurstöður. Árið 2018 stýrðu fulltrúar Hafró 9 vinnunefndum ICES. ?? Ég skora á núverandi atvinnuvegaráðherra að láta gera faglega úttekt á rannsóknarstarfsemi Hafró. Það er löngu tímabært að þessi ríkisstofnun fái nauðsynlegt aðhald. Lúða, humar, rækja, hörpuskel ofl, eru orðnar framandi tegundir.Þorskstofninn er stærri en þegar mest var veitt úr honum um árabil, en samt er veiðin bara hálfdrættingur. Höfundur er útgerðartæknir ofl. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Sjá meira
Stjórnmálamenn eru sífellt mataðir með upplýsingum frá stofnunum Ríkisins. Oft eru þetta upplýsingar unnar úr fyrirliggjandi tölulegum staðreyndum, svona sem passa í excell reikni. Eitt ráðerraembætti hefur fengið nánast sömu tölulegu upplýsingarnar frá sömu stofnun í um 45 ár. Þvert á fullyrðinar stofnunarinnar um að ráðherra megi vænta hærri tölu „á næstu árum“. Ráðherra veit þó að það geti skipt þjóðarbúið gífurlegum verðmætum, að þessi tala hækki en standi ekki í stað eða lækki. Það ætti að vera krafa að ráðherra láti hagsmuni þjóðarinnar framar en trausti á ríkisstofnun, sem hefur í 45 ár ekki getað staðið við markmið sitt. Ég er að tala um Hafrannsóknastofnun Ríkisins, Hafró, og ráðherra sjávarútvegsmála. Ástæður til að láta fara fram allsherjar faglega úttekt á ráðgjöf Hafró eru og hafa verið hrópandi í mörg ár. 1. Þorskur verðmætasti nytjastofninn. Aðalkenning Hafró og sú sem stofnunin vinnur enn eftir, er sú að því stærri hrygningarstofn, því meira verði hægt að veiða úr stofninum. Kenningin er röng, og hefur verið marg afsönnuð af vísindamönnnum og tölulegum staðreyndum. Frá 1965 til 1980 var hrygningarstofninn frá 146 – 370 þ.tonn. Meðalaflinn var um 384 þ tonn á ári. Frá 2001 til 2024 var hrygingarstofninn frá 160-525 þús tonn. Meðalaflinn um 219 þ.tonn á ári. Um 165 þús tonna minni afli per ári þrátt fyrir stærri hrygningarstofn. 2. Þorskurinn hefur misst mikinn lífmassa. Hver þorskur er mun léttari en áður, magafylli hefur minnkað. 3. Þorskurinn verður kynþroska mun seinna er fyrr. Sem þýðir að hann þroskast hægar, og viðkoman verður minni. 4. Hlutur yngri þorsks í afla hefur stórminnkað. Mun meira er af stærri, eldri, þorsk í afla en áður. Það þýðir að sjálfrán, þorskur étur þorsk, hefur stóraukist þar sem fæðuframboð er af skornum skammti. 5. Nýliðun í þorskstofninum hefur minnkað mikið frá því um 2000. Afhverju? Hafró hefur ekki hugmynd, af því að stofnunin veit sáralítð um viðkomu stofnsins fyrstu 3 ævi ár þorsksins, þegar aflöllin eru mest. 6. Hafró notar svo kallað ITQ kerfi, við ráðgjöf. Það erInvividual Transferable Quota, þar sem ráðgjöf tekur lítið sem ekkert tillit til annarra þátta vistkerfisins. Aðferðarfræði sem er löngu úreld, og margir erlendir vísindamenn bent á galla kerfisins. 7. Hafró hefur leiðrétt stofnmat sitt á þorski nánast einu sinni á áratug, um sem nemur 300-500 þús tonn. Það eitt ætti að vekja ráðherra til umhugsunar. 8. Humar, verðmætasti nytjastofninn per kíló. Stofninn hrundi upp úr 2015. Hafró hefur margreynt að þvo hendur sínar að mistökum sínum. Staðreyndin er sú að stofninn hrundi vegna óstjórnar og úreldra vinnubragða Hafró við stofnmælingar. Hvergi í heiminum, þar sem humarslóðir hafa verið rannsakaðar, hafa þær fundist jafn illa farnar. 9. Úreld vinnubrögð við rannsóknir. Hafró hefur lítið notfært sér nýja tækni við stofnstærðarmælingar og almennar hafrannsóknir. Enn er megin undirstaðan í stofnærðarmælingar svo nefnt togararall. Hafró notar hugtakið; „umhverfisbreytingar“ til að útskýra flest sem miður gengur. En á sama tíma reiknar stofnunin með að fiskurinn haldi sig á sömu bleyðunum á sama tíma ár hvert í 45 ár. 10. Loðnan er langmikilvægasta fisktegund vistkerfisins við Ísland, allir sammála um það. Það er staðreynd að það er beint samband milli afkomu botnfiskstofna og loðnunnar. Við höfum fjarlægt um 35.000.000-40.000.000 tonna af loðnu af miðunum síðustu áratugi. Þetta er stofnin sem er lykilþáttur í orkuflutningum inn á gjöful fiskimið okkar. Þessi ofveiði hefur orðið til þess að mikil „innviðarskuld“ hefur myndast í vistkerfinu. Dauð loðana er nauðsynleg vistkerfinu rétt eins og lifandi loðna. Nýliðun fiskistofna stórminnkaði eftir stórfelldar loðnuveiðar. 11. Vegna ofveiði á loðnu hefur þorskstofninn tapað lífmassa og frumframleiðni í hafinu hefur minnkað. Blómleg frumframleiðni er undirstaða góðar viðkomu fiskistofna. 12. Hafró er bendir oft á ICES, alþjóða hafrannsóknarráðið, til að réttlæta eigin niðurstöður. Árið 2018 stýrðu fulltrúar Hafró 9 vinnunefndum ICES. ?? Ég skora á núverandi atvinnuvegaráðherra að láta gera faglega úttekt á rannsóknarstarfsemi Hafró. Það er löngu tímabært að þessi ríkisstofnun fái nauðsynlegt aðhald. Lúða, humar, rækja, hörpuskel ofl, eru orðnar framandi tegundir.Þorskstofninn er stærri en þegar mest var veitt úr honum um árabil, en samt er veiðin bara hálfdrættingur. Höfundur er útgerðartæknir ofl.
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa Skoðun