Stefna um mikla og hraða fólksfjölgun „alið á stéttaskiptingu á Íslandi“ Margrét Helga Erlingsdóttir og Sólrún Dögg Jósefsdóttir skrifa 4. september 2025 21:47 Kristrún Frostadóttir, forsætisráðherra, segir að mikið kapp verði lagt í að atvinnulífið á landsbyggðinni. Vísir/Bjarni Ríkisstjórnin ætlar að ráðast í stórfellda einföldun regluverks, liðka fyrir leyfisveitingu í orkumálum og beita sér fyrir svæðisbundnum hagvexti úti á landi. Á fundi um atvinnustefnu til næstu tíu ára var tilkynnt um nýstofnað atvinnustefnuráð þar sem fulltrúar hagsmunahópa eru víðs fjarri. Sveinbjörn Finnsson, aðstoðarmaður ríkisstjórnarinnar, benti í upphafi fundar á að hagvöxtur hefði verið knúinn áfram af fólksfjölgun, einkum aðfluttum einstaklingum sem hafi haft í för með sér verulegt álag á opinbera þjónustu, hvort sem litið væri til húsnæðismarkaðar, samgönguinnviða, menntakerfis eða heilbrigðiskerfis. Einungis eitt prósent þeirra starfa sem hefðu orðið til á síðustu fimmtán árum væru innan atvinnugreina með háa framleiðni. Fimm manna atvinnustefnuráð var sett á laggirnar en enginn úr hópi hagsmunasamtaka tilheyrir því. Liður í nýrri atvinnustefnu er að einfalda leyfisveitingaferli í orkumálum, einfalda byggingarreglugerð, að stuðningur við rannsóknir og þróun nemi þremur og hálfu prósenti af vergri landsframleiðslu og að skapa vel launuð störf á landsbyggðinni. Fólksfjölgun haft áhrif Kristrún Frostadóttir, forsætisráðherra, segir að mikið kapp verði lagt í að atvinnulífið á landsbyggðinni. „Tími stórframkvæmda er runninn upp að nýju. Við ætlum að beita okkur fyrir stórum verkefnum meðal annars til að koma kjölfestu fjárfestingum út fyrir höfuðborgarsvæðið. Það verður auðvitað alltaf áhersla hérna þar sem öll störfin eru; hér í Reykjavík og nær samfélögum en við þurfum að beita okkur sérstaklega til að fá svæðisbundinn hagvöxt út á landi.“ Fulltrúa ferðaþjónustu þótti leitt að sjá að ekkert táknaði ferðaþjónustu á mynd um atvinnustefnu. Kristrún segir að ferðaþjónusta verði áfram mikilvæg stoð. „Margar atvinnugreinar geta lifað góðu lífi þótt þær séu ekki broddur hagvaxtar eða það sem keyrir upp hafvöxtinn næstu tíu ár.“ Ríkisstjórnin muni verða ferðaþjónustunni innan handar en ræða þurfi um hina miklu fólksfjölgun. „Hún hefur haft áhrif á menntakerfið, hún hefur haft áhrif á tækifæri fyrir börn sem hingað koma til að mynda með erlendum foreldrum, hún hefur að mínu mati alið á stéttaskiptingu á Íslandi. Við viljum að fólk sem komi til íslands geti starfað í fjölbreyttum störfum en ekki láglaunastörfum fyrst og fremst og við verðum að taka þá umræðu.“ Tal um lága framleiðni „ekki rétt“ Jóhannes Þór Skúlason framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar hafnar því að ferðaþjónustunnar upplifi sig út undan og segir hana í góðu samtali við stjórnvöld. „Það er hins vegar áhugavert að heyra þetta með stéttaskiptinguna af því að nú er það þannig samkvæmt opinberum gögnum að ferðaþjónustan er víð atvinnugrein, margar greinar,“ segir Jóhannes. Meiri hluti þeirra sem starfa í greininni séu með laun í kringum meðallaun. Þá sé meðalframleiðni samanborið við aðrar atvinnugreinar á landinu. „Þannig að allt tal um að þetta sé láglaunagrein með lága framleiðni eða mikið lægri en hagkerfið í heild er ekki rétt.“ Jóhannes segir mikilvægt að atvinnulífið virki sem heild og atvinnugreinarnar styðji hvora aðra. Hann lýsir áhyggjum innan ferðaþjónustunnar af tali stjórnvalda um að framvegis verði horft til þess að setja ferðaþjónustunni hömlur eða takmarkanir til að ýta undir aðrar atvinnugreinar. „Við teljum að það sé skynsamlegt að allar atvinnugreinar búi við góð starfsskilyrði og rekstrarskilyrði þannig að þær geti vaxið þar sem mögulegt er og framleiðnin aukist. Til þess eru mörg tækifæri í ferðaþjónustu eins og öðrum atvinnugreinum.“ Hvetur ráðuneytið til að tala út frá staðreyndum Jóhannes bendir á að ferðaþjónustan hafi ýtt undir vöxt annarra atvinnugreina, til dæmis með útflutningi á verðmætum fiskafurðum. Þá sé gott fyrir innfluttu vinnuafli í hugverkaiðnaði að það séu góðar flugtengingar til landsins. „Við verðum að horfa á þetta sem Kristrún segir og hefur verið sagt varðandi innflutning á erlendu vinnuafli, að fjölgun erlends vinnuafls í ferðaþjónustunni síðustu ár er ekki nema tíu prósent af heildaríbúafjölgun landsins á þessum tíma. Þannig að það er víðs fjarri að ferðaþjónustan standi undir einhvers konar meiri hluta af fólksfjölgun.“ Það hafi um fimm þúsund manns bæst við ferðaþjónustu á síðustu sjö árum af erlendu vinnuafli. Á sama tíma hafi bæst við um sex þúsund manns í iðnaði og um 4500 í opinbera geiranum. „Það er aldrei talað um opinbera geirann og iðnaðinn í þessu samhengi heldur bara ferðaþjónustuna. Þannig að ég hvet bara forsætisráðuneytið til að skoða þessar tölur og tala um ferðaþjónustuna út frá staðreyndum og gögnum.“ Ferðaþjónusta Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Vinnumarkaður Mest lesið Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Innlent Kynnir stríðsmálaráðuneytið til leiks Erlent Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Innlent Stefna um mikla og hraða fólksfjölgun „alið á stéttaskiptingu á Íslandi“ Innlent Tveir á sjúkrahús eftir harðan árekstur Innlent „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Innlent Vegurinn yfir Kjöl gerir ferðalöngum lífið leitt Innlent Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Innlent Ættum að fara varlega í orkudrykki með sætuefnum Innlent Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Innlent Fleiri fréttir „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Tveir á sjúkrahús eftir harðan árekstur Vegurinn yfir Kjöl gerir ferðalöngum lífið leitt Stefna um mikla og hraða fólksfjölgun „alið á stéttaskiptingu á Íslandi“ Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Ættum að fara varlega í orkudrykki með sætuefnum „Mér fannst þetta vera svolítil vonbrigði“ Allt tiltækt slökkvilið kallað út vegna elds í íbúð Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Ofsótt af eltihrelli sem enn gengur laus Kvenmannshár í farangurshlera reyndist vera hrekkjavökuskraut Formannsslagur í vændum hjá Ungu jafnaðarfólki Móðirin á Edition gengur laus Fjórðungur drekki orkudrykki daglega Líkur á nýju eldgosi meiri í seinni hluta september Boða mann til landsins vegna líkamsárásar þegar hann var sextán ára Snorri rýfur þögnina: Viðbrögðin staðfesti áhyggjur af þöggun „Fáum enn á borð til okkar atriði sem maður missir hökuna yfir“ Stjórn Samtakanna ´78 fordæmir hótanir í garð Snorra og fjölskyldu Feðgar alsælir með fyrsta rafmagnsvörubílinn Segir ómögulegt að spá fyrir um kostnað vegna starfslokanna Jarðskjálfti að stærð 3,7 í norðvestanverðri öskju Bárðarbungu Vildi enga „lobbýista“ í nýskipað atvinnustefnuráð „Ætlar þú að græða á spilafíklum? Bara svo Excel og bankinn líti vel út?“ „Við viljum að fjölskyldan fari saman heim“ Innkalla Ashwagandha vegna mögulegs jarðhnetusmits Forsætisráðherra segir tíma stórframkvæmda runninn upp Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Engan sakaði þegar eldur kviknaði í bát út af Tjörnesi Sjá meira
Sveinbjörn Finnsson, aðstoðarmaður ríkisstjórnarinnar, benti í upphafi fundar á að hagvöxtur hefði verið knúinn áfram af fólksfjölgun, einkum aðfluttum einstaklingum sem hafi haft í för með sér verulegt álag á opinbera þjónustu, hvort sem litið væri til húsnæðismarkaðar, samgönguinnviða, menntakerfis eða heilbrigðiskerfis. Einungis eitt prósent þeirra starfa sem hefðu orðið til á síðustu fimmtán árum væru innan atvinnugreina með háa framleiðni. Fimm manna atvinnustefnuráð var sett á laggirnar en enginn úr hópi hagsmunasamtaka tilheyrir því. Liður í nýrri atvinnustefnu er að einfalda leyfisveitingaferli í orkumálum, einfalda byggingarreglugerð, að stuðningur við rannsóknir og þróun nemi þremur og hálfu prósenti af vergri landsframleiðslu og að skapa vel launuð störf á landsbyggðinni. Fólksfjölgun haft áhrif Kristrún Frostadóttir, forsætisráðherra, segir að mikið kapp verði lagt í að atvinnulífið á landsbyggðinni. „Tími stórframkvæmda er runninn upp að nýju. Við ætlum að beita okkur fyrir stórum verkefnum meðal annars til að koma kjölfestu fjárfestingum út fyrir höfuðborgarsvæðið. Það verður auðvitað alltaf áhersla hérna þar sem öll störfin eru; hér í Reykjavík og nær samfélögum en við þurfum að beita okkur sérstaklega til að fá svæðisbundinn hagvöxt út á landi.“ Fulltrúa ferðaþjónustu þótti leitt að sjá að ekkert táknaði ferðaþjónustu á mynd um atvinnustefnu. Kristrún segir að ferðaþjónusta verði áfram mikilvæg stoð. „Margar atvinnugreinar geta lifað góðu lífi þótt þær séu ekki broddur hagvaxtar eða það sem keyrir upp hafvöxtinn næstu tíu ár.“ Ríkisstjórnin muni verða ferðaþjónustunni innan handar en ræða þurfi um hina miklu fólksfjölgun. „Hún hefur haft áhrif á menntakerfið, hún hefur haft áhrif á tækifæri fyrir börn sem hingað koma til að mynda með erlendum foreldrum, hún hefur að mínu mati alið á stéttaskiptingu á Íslandi. Við viljum að fólk sem komi til íslands geti starfað í fjölbreyttum störfum en ekki láglaunastörfum fyrst og fremst og við verðum að taka þá umræðu.“ Tal um lága framleiðni „ekki rétt“ Jóhannes Þór Skúlason framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar hafnar því að ferðaþjónustunnar upplifi sig út undan og segir hana í góðu samtali við stjórnvöld. „Það er hins vegar áhugavert að heyra þetta með stéttaskiptinguna af því að nú er það þannig samkvæmt opinberum gögnum að ferðaþjónustan er víð atvinnugrein, margar greinar,“ segir Jóhannes. Meiri hluti þeirra sem starfa í greininni séu með laun í kringum meðallaun. Þá sé meðalframleiðni samanborið við aðrar atvinnugreinar á landinu. „Þannig að allt tal um að þetta sé láglaunagrein með lága framleiðni eða mikið lægri en hagkerfið í heild er ekki rétt.“ Jóhannes segir mikilvægt að atvinnulífið virki sem heild og atvinnugreinarnar styðji hvora aðra. Hann lýsir áhyggjum innan ferðaþjónustunnar af tali stjórnvalda um að framvegis verði horft til þess að setja ferðaþjónustunni hömlur eða takmarkanir til að ýta undir aðrar atvinnugreinar. „Við teljum að það sé skynsamlegt að allar atvinnugreinar búi við góð starfsskilyrði og rekstrarskilyrði þannig að þær geti vaxið þar sem mögulegt er og framleiðnin aukist. Til þess eru mörg tækifæri í ferðaþjónustu eins og öðrum atvinnugreinum.“ Hvetur ráðuneytið til að tala út frá staðreyndum Jóhannes bendir á að ferðaþjónustan hafi ýtt undir vöxt annarra atvinnugreina, til dæmis með útflutningi á verðmætum fiskafurðum. Þá sé gott fyrir innfluttu vinnuafli í hugverkaiðnaði að það séu góðar flugtengingar til landsins. „Við verðum að horfa á þetta sem Kristrún segir og hefur verið sagt varðandi innflutning á erlendu vinnuafli, að fjölgun erlends vinnuafls í ferðaþjónustunni síðustu ár er ekki nema tíu prósent af heildaríbúafjölgun landsins á þessum tíma. Þannig að það er víðs fjarri að ferðaþjónustan standi undir einhvers konar meiri hluta af fólksfjölgun.“ Það hafi um fimm þúsund manns bæst við ferðaþjónustu á síðustu sjö árum af erlendu vinnuafli. Á sama tíma hafi bæst við um sex þúsund manns í iðnaði og um 4500 í opinbera geiranum. „Það er aldrei talað um opinbera geirann og iðnaðinn í þessu samhengi heldur bara ferðaþjónustuna. Þannig að ég hvet bara forsætisráðuneytið til að skoða þessar tölur og tala um ferðaþjónustuna út frá staðreyndum og gögnum.“
Ferðaþjónusta Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Vinnumarkaður Mest lesið Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Innlent Kynnir stríðsmálaráðuneytið til leiks Erlent Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Innlent Stefna um mikla og hraða fólksfjölgun „alið á stéttaskiptingu á Íslandi“ Innlent Tveir á sjúkrahús eftir harðan árekstur Innlent „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Innlent Vegurinn yfir Kjöl gerir ferðalöngum lífið leitt Innlent Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Innlent Ættum að fara varlega í orkudrykki með sætuefnum Innlent Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Innlent Fleiri fréttir „Ekkert óeðlilegt við það að endurskoða þetta kerfi“ Tveir á sjúkrahús eftir harðan árekstur Vegurinn yfir Kjöl gerir ferðalöngum lífið leitt Stefna um mikla og hraða fólksfjölgun „alið á stéttaskiptingu á Íslandi“ Fimm handteknir í aðgerðum sérsveitar Ættum að fara varlega í orkudrykki með sætuefnum „Mér fannst þetta vera svolítil vonbrigði“ Allt tiltækt slökkvilið kallað út vegna elds í íbúð Hefur sætt umsáturseinelti í 14 ár: „Þetta hefur bara rústað lífi mínu“ Öryrkjar í hlutastarfi oft tekjuhærri en fólk í fullu starfi Ofsótt af eltihrelli sem enn gengur laus Kvenmannshár í farangurshlera reyndist vera hrekkjavökuskraut Formannsslagur í vændum hjá Ungu jafnaðarfólki Móðirin á Edition gengur laus Fjórðungur drekki orkudrykki daglega Líkur á nýju eldgosi meiri í seinni hluta september Boða mann til landsins vegna líkamsárásar þegar hann var sextán ára Snorri rýfur þögnina: Viðbrögðin staðfesti áhyggjur af þöggun „Fáum enn á borð til okkar atriði sem maður missir hökuna yfir“ Stjórn Samtakanna ´78 fordæmir hótanir í garð Snorra og fjölskyldu Feðgar alsælir með fyrsta rafmagnsvörubílinn Segir ómögulegt að spá fyrir um kostnað vegna starfslokanna Jarðskjálfti að stærð 3,7 í norðvestanverðri öskju Bárðarbungu Vildi enga „lobbýista“ í nýskipað atvinnustefnuráð „Ætlar þú að græða á spilafíklum? Bara svo Excel og bankinn líti vel út?“ „Við viljum að fjölskyldan fari saman heim“ Innkalla Ashwagandha vegna mögulegs jarðhnetusmits Forsætisráðherra segir tíma stórframkvæmda runninn upp Sérsveitin vaktaði heimili Snorra og fjölskyldu í nótt Engan sakaði þegar eldur kviknaði í bát út af Tjörnesi Sjá meira