Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar 5. september 2025 12:32 Vladimír Pútín lýsti nýlega yfir að ef vestrænar hersveitir birtast í Úkraínu yrðu þær taldar „lögmæt skotmörk“ fyrir rússneska herinn. (Reuters, The Guardian) Fyrir áheyrendur á Vesturlöndum kann þetta að virðast hefðbundin hótun frá Kreml, en í huga Kremls er þetta hluti af kerfisbundinni stefnu: Rússland telur sig ekki lengur aðeins í stríði við Úkraínu, heldur við allt varnarbandalagið NATO. Áróðurinn miðar að því að fæla Vesturlönd frá stuðningi. Kreml hefur árum saman reynt að skapa klofning og tortryggni í lýðræðisríkjum með áróðri, falsfréttum og netárásum. Nýleg skýrsla frá CSIS lýsir þessu sem „skuggastríði“ Rússlands gegn Vesturlöndum. Slíkar aðgerðir eru ekki bundnar við víglínuna í Donbas, þær birtast líka í fjölmiðlum, samfélagsmiðlum og innlendri pólitík. (CSIS) Á Íslandi sáum við hvernig átök í Kastljósi 1. september um kyn og trans fólk urðu fljótt að eldfimu máli á samfélagsmiðlum. Hér er ekki tilefni til að taka afstöðu með einum eða neinum, nema að minna á einfaldan sannleik: við verðum að bera virðingu fyrir hvort öðru. Fjölbreytileiki er dýrmætur, og ágreiningur verður ekki leystur með því að tala yfir aðra eða gera lítið úr upplifun fólks. „Morfís-ræðustíll“ getur virkað í ræðukeppnum, en í samfélagslegri umræðu sannfærir hann engan. Setjum átökin í stærra samhengi: óvinaþjóðir beita markvissu menningarherferðum til að veikja lýðræðisríki að innan. Þær ýta undir hatursorðræðu, grafa undan trausti á fjölmiðlum og magna upp átök milli borgara. Það sem virðist einungis umræða um fjölda kynja getur í þessu ljósi orðið hluti af stærri glundroða sem þjónar hagsmunum þeirra sem vilja sundra, ekki sameina. Þess vegna þurfa báðir aðilar í slíkum umræðum að bera virðingu fyrir skoðunum hvers annars. Við getum ekki ætlast til að allir setji sig fullkomlega í spor annarra eða skilji allar upplifanir, en við getum ætlast til að tala saman af virðingu. Ástin og mannúðin munu á endanum sigra. Það er besta vopnið gegn áróðri og klofningi. Þegar við tengjum þessa innlendu umræðu við alþjóðlega stöðu sést samhengið: Kreml vill sýna Vesturlöndum að öll aðstoð við Úkraínu geri þau að „beinum þátttakanda“. Rússar lýsa nú opinberlega yfir að þeir líti á Vesturlönd sem andstæðinga í stríðinu. Þeir hafa þegar farið í leynilegar aðgerðir gegn evrópskum fyrirtækjum og innviðum.Sem dæmi má nefna að flugvél Ursula von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar ESB, varð fyrir markvissri truflun á staðsetningarbúnaði yfir Búlgaríu, sem talið er að rekja má beint til Rússa. Slík árás er ekki einungis af tæknilegum toga heldur í reynd tilraun til aftöku á æðsta ráðamanni ESB. Þetta sést ekki aðeins í evrópskum fjölmiðlum heldur jafnvel hér heima. Í fréttaflutningi RÚV er stundum endurtekið orðalag Pútíns og Peskovs án þess að spurt sé gagnrýninna spurninga. – Af hverju ættu Vesturlönd að vera hrædd? Pútín hefur hótað þessu sama oft áður. Hann veit að bein átök við NATO myndu enda með hruni Rússlands. – Hver er raunveruleg staða Rússlands á vígvellinum? – Hvernig geta tengsl Úkraínu við Vesturlönd verið „orsök“ stríðsins þegar innrásin var ákveðin áður en þessi tengsl höfðu einhver raunveruleg áhrif? Ætti ríkisfjölmiðill ekki að gæta hlutleysis einmitt með því að spyrja gagnrýninna spurninga og setja yfirlýsingar í samhengi? Að endursegja áróður Kremls gagnrýnislaust er ekki hlutleysi. Í þessu samhengi er engin leið að láta sem Ísland geti verið hlutlaust. Við erum hluti af NATO, varnarbandalagi sem byggir á gagnkvæmri vernd. Að láta eins og við getum setið hjá er að fallast á skilning Kremls á veruleikanum. Til að mæta bæði hernaðarlegum hótunum og þeim áróðri og upplýsingaóreiðu sem óvinaþjóðir beita, þarf Ísland að setja á fót eigin varnarmálastofnun, byggja upp herafla í samræmi við stærð þjóðarinnar og starfrækja leyniþjónustu sem getur greint, brugðist við og varið fjölskyldur okkar og samfélagið. Friður er grundvallarforsenda mannréttinda. Ekki er hægt að tala um mannréttindi nema friður sé tryggður og friður er ekki tryggður nema með því að hækka þann þröskuld sem óvinaþjóðir þurfa að komast yfir til þess að hér skapist hættuástand. Með því að efla eigin varnir, bæði með NATO og innanlands, styrkjum við ekki aðeins öryggi Íslands heldur einnig Úkraínu, sem ber nú höfuðþungann af baráttunni fyrir frelsi Evrópu. Ísland er hluti af NATO og getur ekki verið hlutlaust þegar Rússar telja sig þegar vera í stríði við Vesturlönd og NATO. Höfundur er verkfræðingur og í stjórn hverfafélags Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Vladimír Pútín lýsti nýlega yfir að ef vestrænar hersveitir birtast í Úkraínu yrðu þær taldar „lögmæt skotmörk“ fyrir rússneska herinn. (Reuters, The Guardian) Fyrir áheyrendur á Vesturlöndum kann þetta að virðast hefðbundin hótun frá Kreml, en í huga Kremls er þetta hluti af kerfisbundinni stefnu: Rússland telur sig ekki lengur aðeins í stríði við Úkraínu, heldur við allt varnarbandalagið NATO. Áróðurinn miðar að því að fæla Vesturlönd frá stuðningi. Kreml hefur árum saman reynt að skapa klofning og tortryggni í lýðræðisríkjum með áróðri, falsfréttum og netárásum. Nýleg skýrsla frá CSIS lýsir þessu sem „skuggastríði“ Rússlands gegn Vesturlöndum. Slíkar aðgerðir eru ekki bundnar við víglínuna í Donbas, þær birtast líka í fjölmiðlum, samfélagsmiðlum og innlendri pólitík. (CSIS) Á Íslandi sáum við hvernig átök í Kastljósi 1. september um kyn og trans fólk urðu fljótt að eldfimu máli á samfélagsmiðlum. Hér er ekki tilefni til að taka afstöðu með einum eða neinum, nema að minna á einfaldan sannleik: við verðum að bera virðingu fyrir hvort öðru. Fjölbreytileiki er dýrmætur, og ágreiningur verður ekki leystur með því að tala yfir aðra eða gera lítið úr upplifun fólks. „Morfís-ræðustíll“ getur virkað í ræðukeppnum, en í samfélagslegri umræðu sannfærir hann engan. Setjum átökin í stærra samhengi: óvinaþjóðir beita markvissu menningarherferðum til að veikja lýðræðisríki að innan. Þær ýta undir hatursorðræðu, grafa undan trausti á fjölmiðlum og magna upp átök milli borgara. Það sem virðist einungis umræða um fjölda kynja getur í þessu ljósi orðið hluti af stærri glundroða sem þjónar hagsmunum þeirra sem vilja sundra, ekki sameina. Þess vegna þurfa báðir aðilar í slíkum umræðum að bera virðingu fyrir skoðunum hvers annars. Við getum ekki ætlast til að allir setji sig fullkomlega í spor annarra eða skilji allar upplifanir, en við getum ætlast til að tala saman af virðingu. Ástin og mannúðin munu á endanum sigra. Það er besta vopnið gegn áróðri og klofningi. Þegar við tengjum þessa innlendu umræðu við alþjóðlega stöðu sést samhengið: Kreml vill sýna Vesturlöndum að öll aðstoð við Úkraínu geri þau að „beinum þátttakanda“. Rússar lýsa nú opinberlega yfir að þeir líti á Vesturlönd sem andstæðinga í stríðinu. Þeir hafa þegar farið í leynilegar aðgerðir gegn evrópskum fyrirtækjum og innviðum.Sem dæmi má nefna að flugvél Ursula von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar ESB, varð fyrir markvissri truflun á staðsetningarbúnaði yfir Búlgaríu, sem talið er að rekja má beint til Rússa. Slík árás er ekki einungis af tæknilegum toga heldur í reynd tilraun til aftöku á æðsta ráðamanni ESB. Þetta sést ekki aðeins í evrópskum fjölmiðlum heldur jafnvel hér heima. Í fréttaflutningi RÚV er stundum endurtekið orðalag Pútíns og Peskovs án þess að spurt sé gagnrýninna spurninga. – Af hverju ættu Vesturlönd að vera hrædd? Pútín hefur hótað þessu sama oft áður. Hann veit að bein átök við NATO myndu enda með hruni Rússlands. – Hver er raunveruleg staða Rússlands á vígvellinum? – Hvernig geta tengsl Úkraínu við Vesturlönd verið „orsök“ stríðsins þegar innrásin var ákveðin áður en þessi tengsl höfðu einhver raunveruleg áhrif? Ætti ríkisfjölmiðill ekki að gæta hlutleysis einmitt með því að spyrja gagnrýninna spurninga og setja yfirlýsingar í samhengi? Að endursegja áróður Kremls gagnrýnislaust er ekki hlutleysi. Í þessu samhengi er engin leið að láta sem Ísland geti verið hlutlaust. Við erum hluti af NATO, varnarbandalagi sem byggir á gagnkvæmri vernd. Að láta eins og við getum setið hjá er að fallast á skilning Kremls á veruleikanum. Til að mæta bæði hernaðarlegum hótunum og þeim áróðri og upplýsingaóreiðu sem óvinaþjóðir beita, þarf Ísland að setja á fót eigin varnarmálastofnun, byggja upp herafla í samræmi við stærð þjóðarinnar og starfrækja leyniþjónustu sem getur greint, brugðist við og varið fjölskyldur okkar og samfélagið. Friður er grundvallarforsenda mannréttinda. Ekki er hægt að tala um mannréttindi nema friður sé tryggður og friður er ekki tryggður nema með því að hækka þann þröskuld sem óvinaþjóðir þurfa að komast yfir til þess að hér skapist hættuástand. Með því að efla eigin varnir, bæði með NATO og innanlands, styrkjum við ekki aðeins öryggi Íslands heldur einnig Úkraínu, sem ber nú höfuðþungann af baráttunni fyrir frelsi Evrópu. Ísland er hluti af NATO og getur ekki verið hlutlaust þegar Rússar telja sig þegar vera í stríði við Vesturlönd og NATO. Höfundur er verkfræðingur og í stjórn hverfafélags Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun