Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar 7. september 2025 16:00 Af hverju erum við enn á lífi? Þessi spurning leitar á mann þegar maður hugsar um hversu ótrúlega nálægt við höfum verið því að eyða okkur sjálfum. Það var a.m.k. tvisvar sem mannkynið stóð á barmi kjarnorkustríðs, en kannski oftar, við vitum það ekki fyrir víst. Í seinna skiptið var það einn einstaklingur, bjargvættur, sem tók afgerandi ákvörðun um að gera ekki neitt. Og fyrir það ættum við allir, vanmáttugir almúgamenn, að vera þakklátir. Það eitt að Rússland eigi yfir 6.000 kjarnorkusprengjur er ekki bara óhugnanlegt, heldur dálítið fyndið í ljósi þess að við teljum okkur geta haft einhver áhrif á slíka ógnarstjórn. Þetta er hreint mikilmennskubrjálæði. Hugsið ykkur þetta: Við, Íslendingar norður í Atlantshafi, með okkar 370.000 hræður, sem er vart meira en meðalstórt þorp annars staðar, erum eins og lítill gjammandi Chihuahua-hundur sem er að pirra stóran, sársvangan og úrillan grábjörn sem er að vakna eftir vetrardvala. Hvaða tilgangi þjónar þetta? Björninn þarf bara að slá hraminum einu sinni frá sér og þá er út um Chihuahua-hundinn í eitt skipti fyrir öll. Við höfum ekki einu sinni flugur til að senda í hann, hvað þá kjarnorkuvopn. Slysin hafa gerst og geta gerst aftur. Blessuð sé minning Stanislav Petrov, liðsforingja í sovéska hernum, sem bjargaði heimsbyggðinni frá kjarnorkustríði árið 1983. Í hinu stóra samhengi var hann eins og maurinn í moldinni. Hann hunsaði viðvörun tækja sinna og fór eftir eigin sannfæringu. Honum fannst ólíklegt að aðeins fimm flugskeyti væru á leiðinni. En hvað ef bilunin hefði sýnt 100 flugskeyti á radarnum? Hefði hann þá tekið sömu ákvörðun? Við, litli almúginn, vitum það ekki. En hann gerði það ekki, og fyrir það ætti heimsbyggðin að minnast hans á hverju ári til að muna hversu stutt við erum frá því að tortíma okkur sjálfum vegna heimsku okkar. Hættulegur heimur Á gervigreindaröld gæti svona ástand komið upp aftur. Mun það þá vera einhver lítill maur í moldinni sem tekur fram fyrir tölvuna? Maður spyr sig, við hin sem erum rétt svo fær um að setja saman Ikea-húsgögn. Það eru yfir 12.000 kjarnorkusprengjur í heiminum, flestar í eigu Rússlands og Bandaríkjanna. Leiðtogarnir í þeim löndum eru ekki beint áræðanlegustu leiðtogar heimsins. Það þarf ekki einu sinni að vera gamall maður heldur getur verið ungur og óútreiknanlegur foringi, eins og í Norður-Kóreu sem á greinilega við stórmennskubrjálæði að stríða og það sorglega er að þjóðin fylgir honum í einu og öllu sem guðlegri veru. Hvað ef þeir misreikna sig eða verða fyrir heilabilun? Það virðist vera þannig að það fari eftir veðri hvernig þeir fara fram úr á hverjum degi og við þurfum að haga okkur eftir því, restin í heiminum. Með þessum fjölda gereyðingarvopna væri hægt að sprengja allar borgir á jörðinni og gera hana óbyggilega í þúsundir ára. Það er jafnvel talið að einn kjarnorkukafbátur, sem lúrir kannski einhvers staðar í Atlantshafinu, búi yfir nógu mörgum og kraftmiklum sprengjum til að eyða hálfri jörðinni. Hér er listi yfir þjóðir sem eiga kjarnorkuvopn, fyrir utan Rússland og Bandaríkin: Kína: 600 Frakkland: 290 Bretland: 225 Indland: 180 Pakistan: 170 Ísrael: 90 Norður-Kórea: 50 Þótt kjarnorkuvopnum hafi fækkað erum við aldrei nær því að setja af stað kjarnorkustríð. Það er í raun á valdi örfárra einstaklinga í heiminum að gjöreyða honum, hvort heldur þeir komi úr vestri eða austri. Við, sem höfum enga stjórn á þessari geðveiki, getum aðeins horft á. Það munaði afskaplega litlu í Kúbudeilunni á sínum tíma og svo var það Stanislav sem einn einstaklingur tók afgerandi ákvörðun um að bjarga heiminum. Hvað vitum við? Er til John Smith í Bandaríkjunum eða Li Wei Fang í Kína sem hefur gert það sama og Stanislav, en við munum aldrei fá að vita um það til að halda valdajafnvæginu í heiminum? Hver er með mikilmennskubrjálæði hérna? Væri ekki nær að horfa til hagsmuna eigin þegna í stað þess að hervæða önnur lönd? Það er nóg að taka til hendinni hér heima; búa gamla fólkinu okkar áhyggjulaust ævikvöld, styrkja barnafjölskyldur þannig að börnin þeirra geti stundað heilbrigðar tómstundir, svo eitthvað sé nefnt, og styrkja stoðþjónustukerfið okkar: Menntun, félagslega kerfið, samgöngur, heilbrigðiskerfið, löggæsluna og fleira. Kannski er það svo að það megi fórna minni hagsmunum fyrir meiri og við verðum að horfast í augu við það að vægi okkar í stóra samhenginu þegar kemur að því að leysa Úkraínustríðið er sama og ekkert. Að halda annað er ekkert nema mikilmennskubrjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Davíð Bergmann Kjarnorka Mest lesið Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Af hverju erum við enn á lífi? Þessi spurning leitar á mann þegar maður hugsar um hversu ótrúlega nálægt við höfum verið því að eyða okkur sjálfum. Það var a.m.k. tvisvar sem mannkynið stóð á barmi kjarnorkustríðs, en kannski oftar, við vitum það ekki fyrir víst. Í seinna skiptið var það einn einstaklingur, bjargvættur, sem tók afgerandi ákvörðun um að gera ekki neitt. Og fyrir það ættum við allir, vanmáttugir almúgamenn, að vera þakklátir. Það eitt að Rússland eigi yfir 6.000 kjarnorkusprengjur er ekki bara óhugnanlegt, heldur dálítið fyndið í ljósi þess að við teljum okkur geta haft einhver áhrif á slíka ógnarstjórn. Þetta er hreint mikilmennskubrjálæði. Hugsið ykkur þetta: Við, Íslendingar norður í Atlantshafi, með okkar 370.000 hræður, sem er vart meira en meðalstórt þorp annars staðar, erum eins og lítill gjammandi Chihuahua-hundur sem er að pirra stóran, sársvangan og úrillan grábjörn sem er að vakna eftir vetrardvala. Hvaða tilgangi þjónar þetta? Björninn þarf bara að slá hraminum einu sinni frá sér og þá er út um Chihuahua-hundinn í eitt skipti fyrir öll. Við höfum ekki einu sinni flugur til að senda í hann, hvað þá kjarnorkuvopn. Slysin hafa gerst og geta gerst aftur. Blessuð sé minning Stanislav Petrov, liðsforingja í sovéska hernum, sem bjargaði heimsbyggðinni frá kjarnorkustríði árið 1983. Í hinu stóra samhengi var hann eins og maurinn í moldinni. Hann hunsaði viðvörun tækja sinna og fór eftir eigin sannfæringu. Honum fannst ólíklegt að aðeins fimm flugskeyti væru á leiðinni. En hvað ef bilunin hefði sýnt 100 flugskeyti á radarnum? Hefði hann þá tekið sömu ákvörðun? Við, litli almúginn, vitum það ekki. En hann gerði það ekki, og fyrir það ætti heimsbyggðin að minnast hans á hverju ári til að muna hversu stutt við erum frá því að tortíma okkur sjálfum vegna heimsku okkar. Hættulegur heimur Á gervigreindaröld gæti svona ástand komið upp aftur. Mun það þá vera einhver lítill maur í moldinni sem tekur fram fyrir tölvuna? Maður spyr sig, við hin sem erum rétt svo fær um að setja saman Ikea-húsgögn. Það eru yfir 12.000 kjarnorkusprengjur í heiminum, flestar í eigu Rússlands og Bandaríkjanna. Leiðtogarnir í þeim löndum eru ekki beint áræðanlegustu leiðtogar heimsins. Það þarf ekki einu sinni að vera gamall maður heldur getur verið ungur og óútreiknanlegur foringi, eins og í Norður-Kóreu sem á greinilega við stórmennskubrjálæði að stríða og það sorglega er að þjóðin fylgir honum í einu og öllu sem guðlegri veru. Hvað ef þeir misreikna sig eða verða fyrir heilabilun? Það virðist vera þannig að það fari eftir veðri hvernig þeir fara fram úr á hverjum degi og við þurfum að haga okkur eftir því, restin í heiminum. Með þessum fjölda gereyðingarvopna væri hægt að sprengja allar borgir á jörðinni og gera hana óbyggilega í þúsundir ára. Það er jafnvel talið að einn kjarnorkukafbátur, sem lúrir kannski einhvers staðar í Atlantshafinu, búi yfir nógu mörgum og kraftmiklum sprengjum til að eyða hálfri jörðinni. Hér er listi yfir þjóðir sem eiga kjarnorkuvopn, fyrir utan Rússland og Bandaríkin: Kína: 600 Frakkland: 290 Bretland: 225 Indland: 180 Pakistan: 170 Ísrael: 90 Norður-Kórea: 50 Þótt kjarnorkuvopnum hafi fækkað erum við aldrei nær því að setja af stað kjarnorkustríð. Það er í raun á valdi örfárra einstaklinga í heiminum að gjöreyða honum, hvort heldur þeir komi úr vestri eða austri. Við, sem höfum enga stjórn á þessari geðveiki, getum aðeins horft á. Það munaði afskaplega litlu í Kúbudeilunni á sínum tíma og svo var það Stanislav sem einn einstaklingur tók afgerandi ákvörðun um að bjarga heiminum. Hvað vitum við? Er til John Smith í Bandaríkjunum eða Li Wei Fang í Kína sem hefur gert það sama og Stanislav, en við munum aldrei fá að vita um það til að halda valdajafnvæginu í heiminum? Hver er með mikilmennskubrjálæði hérna? Væri ekki nær að horfa til hagsmuna eigin þegna í stað þess að hervæða önnur lönd? Það er nóg að taka til hendinni hér heima; búa gamla fólkinu okkar áhyggjulaust ævikvöld, styrkja barnafjölskyldur þannig að börnin þeirra geti stundað heilbrigðar tómstundir, svo eitthvað sé nefnt, og styrkja stoðþjónustukerfið okkar: Menntun, félagslega kerfið, samgöngur, heilbrigðiskerfið, löggæsluna og fleira. Kannski er það svo að það megi fórna minni hagsmunum fyrir meiri og við verðum að horfast í augu við það að vægi okkar í stóra samhenginu þegar kemur að því að leysa Úkraínustríðið er sama og ekkert. Að halda annað er ekkert nema mikilmennskubrjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag.
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun