Friðargæsluliði svarar fyrir sig Klemens Þrastarson skrifar 25. mars 2007 06:00 Ingi þór segir það starf sem íslenska friðargæslan innir af hendi á Kabúl-flugvelli grundvöll til að hægt sé að senda aðra aðstoð til Afganistans og koma henni til skila. Fréttablaðið/Klemens Allt frá því að sprengjuárás varð í teppabúð í Afganistan árið 2004 og heimildarmynd um störf friðargæslunnar í landinu var frumsýnd skömmu síðar, hefur aðgangur fjölmiðla að starfinu í Kabúl verið lítill. Fréttablaðið heimsótti friðargæsluna í Afganistan og ræddi við Inga Þór Þorgrímsson, forsvarsmann Íslendinga við stjórnun flugvallarins í Kabúl. „Það eru margir heima á Íslandi sem telja skipta meira máli í hvernig búningum við göngum og hvaða verndartól við göngum með en hvaða starf við innum af hendi,“ segir Ingi þegar við hefjum spjallið. Vopnaburður friðargæslunnar hefur verið alræmdur og sérstaklega eftir að Íslendingar fóru í teppabúð með alvæpni og tveir Afganar létu lífið, þegar sjálfsmorðssprengjumaður gerði árás. Ingi þvertekur fyrir að þeir hafi beðið bana út af ábyrgðarleysi og „hermennskutilburðum“ friðargæslumanna. „Þegar þetta gerðist fóru menn hér af vellinum oft niður í bæ. Þá var hættustigið talið mjög lágt og engin svona árás hafði átt sér stað áður. Það er hluti af friðargæslu að blanda geði við heimamenn. Fólk, sem hafði enga innsýn í málið, dæmdi þá sem lentu í þessu þannig að þeir hafi verið þarna að leggja líf sitt að veði í teppakaupum. Fjölmiðlar kusu að rangtúlka þennan atburð, frekar en að rannsaka hann,“ segir hann. Ingi Þór segir að hættustigið í Kabúl hafi verið lágt þegar íslenskir friðargæsluliðar lentu í sprengjutilræði í Kjúklingastræti. Fréttablaðið/Klemens Íslenska sveitin Ingi telur að störf og verkefni friðargæslunnar hefði mátt kynna betur til fjölmiðla, til að koma í veg fyrir háværa umfjöllun. „En það sem mér finnst sorglegast er að þeir fréttamenn, sem helst hafa tekið að sér að kynna þessi verkefni, þeir jafnvel blekktu menn um tilgang fararinnar, til þess að fá upplýsingar sem síðan voru rangtúlkaðar og gáfu ranga mynd af starfinu. Friðargæslan fékk aldrei að njóta sannmælis.“ Ingi segir heimildarmyndina sem gerð var um friðargæsluna „skammarlega“. Fólk heldur að ég sé með geltandi vélbyssu uppi í fjalli að skjóta mann og annan frá níu til fimm. En í grunninn er þetta ósköp svipað starf og þegar ég var rekstrarstjóri suður í Keflavík. „Ég hef til dæmis aldrei þurft að grípa til vopna, þótt ég hafi gengið um vopnaður í þrjú ár.“ Vopnaburður kemur starfinu alls ekki við, segir Ingi. Hins vegar er hann nauðsynlegur í ótryggu umhverfi eins og í Afganistan. „Ef eitthvað kemur fyrir þá er betra að ég sé vopnaður. Í Afganistan hefur einn Íslendingur látið lífið, vissirðu það? Það var hjúkrunarfræðingur á vegum Rauða krossins. Hann var óvopnaður. Það er einfaldlega frekar ráðist á óvopnað fólk hér og það er staðreynd.“ Vanhugsuð þróunaraðstoð? Því hefur verið haldið fram að til þróunaraðstoðar skilaði meiri árangri að láta fé af hendi rakna til góðgerðarstarfsemi, en að vera með friðargæslu. Ingi segir þetta sjónarmið fremur vanhugsað. „Staðreyndin er sú að friðargæslan og það starf sem við vinnum hér á Kabúl-flugvelli, er grundvöllur þess að hægt sé að senda aðstoð og koma henni til skila. Allar samgöngur hér byggjast á þessum velli. Það er engin leið að koma mat eða fötum á endastöð án flugvallarins. Þegar Íslendingar komu hingað fyrst, þá stóð flugvöllurinn ekki undir þessu. Því er það gífurlega mikilvægt uppyggingar- og hjálparstarf að halda þessari lífæð opinni.“ Framlag Íslendinga er einungis dropi í hafið á flugvellinum í Kabúl. Ingi telur að hlutfallslega skili friðargæslan afar góðu starfi og upphæðin skipti ekki höfuðmáli. „Ég held að það sé aldrei hægt að meta hjálparstarf bara í krónum og aurum eða mannfjölda. Mælikvarðinn er alltaf hvernig þetta skilar sér á leiðarenda. Það er hægt að leggja mikinn pening í aðstoð og hún skilar sér illa. Svo er hægt að leggja lítinn pening og hann skilar sér vel. Það sem Íslendingar eru að gera hér hefur skilað sér mjög vel. Það sem skiptir höfuðmáli er að það er að skila sér til langtímauppbyggingar sem mun nýtast þjóðinni sem við erum komin til að hjálpa. Upphæðin verður alltaf umdeilanleg, en henni þarf að vera vel varið til góðra verka, þannig að við höfum sáð til framtíðar en ekki verið með tímabundið verkjalyf.” Umdeilt erindi Íslendinga Fyrr í vikunni varð blaðamaður vitni af því þegar bandarískur kafteinn leitaði til Inga vegna starfs sem þurfti að vinna til að koma framkvæmdum af stað. Vandinn var sá að starfið var utan vinnuáætlunar. Ingi ráðlagði honum að hliðra til í áætlunum, án þess að brjóta reglur beinlínis, og ráða heimamenn til framkvæmdarinnar fyrir lítið fé. Nokkurn tíma tók að útskýra fyrir kafteininum að þetta væri hægt. Ingi segir að svona reddingar séu í karakter Íslendinga, þegar hann er spurður hvort aðrar þjóðir en Íslendingar séu ekki betur til þess fallnar að reka flugvöll í Kabúl. „Lítið samfélag eins og Ísland gerir menn að mörgu leyti hæfari til að koma að svona rekstri, því heima eru menn vanari að vinna á fleiri en einu sviði og geta bjargað sér. Að redda því sem þarf að redda. Þegar lítið er til af tækjum og búnaði og takmörkuð úrræði til að vinna úr, þá eru þeir sem eru vanir að vinna á mörgum sviðum betur settir en til dæmis margir nágrannar okkar. Þar er vinnureynsla og verksvið hvers og eins mun þrengri en hjá okkur. Þetta skilar sér því mjög vel í svona starfi.“ Flugvöllurinn í Kabúl er helsta lífæð Afganistan. Landið liggur ekki að sjó og torfært fjallendið hamlar flutningum með bílum. Vonast er til að Afganir taki endanlega við stjórn vallarins á næstu árum.Fréttablaðið/Klemens 7.000 kílómetra að heiman „Fjölskyldulífið er vissulega slitið í tvennt. Mesta fórnin er að vera fjarri og missa af lífi sinnar fjölskyldu. Að vera 7.000 kílómetra að heiman hefur náttúrulega áhrif á fjölskyldulífið, því er ekki að neita. Svona starf getur enginn tekið að sér nema í sátt við sína fjölskyldu. Það er ekki bara fórn okkar að koma hingað út, heldur fórn þeirra sem eru heima að taka á sig aukna ábyrgð. Makar, sérstaklega, þurfa að taka við öllu búnu þegar við sem erum hér erum ekki til staðar.“ „En að vinna við svona uppbyggingu er mjög gefandi. Ég hef aldrei fengið annað en blíðar móttökur og þegar maður kemur aftur hingað út eftir brottveru þá er manni fagnað eins og ættingja. Þannig finnst manni maður vera að skila miklu meira en í vinnu þar sem maður stimplar sig bara inn og út. Þetta er hugsjón og það verður að vera hugsjón hjá þeim sem eru að gefa sig í þetta. Þeir verða að gera það af alefli og af sannri trú fyrir starfinu. Ef þú ert hér bara í vinnu þá er erfitt að réttlæta þessa fjarveru frá fjölskyldu og vinum.“ Íslenska friðargæslan Íslensku friðargæslunni var komið á fót í núverandi mynd árið 2001. Verkefnið olli nokkrum deilum, sökum hernaðarlegrar umgjarðar, svo sem búninga og titla, en ekki síst vopnaburðar. Starfsemi friðargæslu var endurskoðuð árið 2006 og utanríkisráðherra kynnti þá breyttar áherslur hennar. Í nýjum lögum er sérstaklega tekið fram að verkefnaval verði borgaralegs eðlis og ásýnd gæslunnar „mýkri“. Ráðherra leggur og áherslu á aukinn hlut kvenna. Undir hatti friðargæslunnar starfa nú alls 33 starfsmenn, utan þriggja í ráðuneytinu heima. Sextán eru í Afganistan á vegum NATO/ISAF, ellefu á Srí Lanka hjá SLMM, norrænu eftirlitssveitinni, einn í Írak á vegum NATO, annar í Serbíu með UNIFEM, einn í Bosníu með EUPM, löggæsluverkefni Evrópusambandsins, og þrír eru í Líbanon við jarðsprengjuleit. Afganistan Íslendingar erlendis Utanríkismál Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Innlent Fleiri fréttir Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Bauð Selenskí til Moskvu Segir ásakanir Evrópu barnalegar Þingmaður sagður hafa svipt sig lífi í finnska þinghúsinu Sjá meira
Allt frá því að sprengjuárás varð í teppabúð í Afganistan árið 2004 og heimildarmynd um störf friðargæslunnar í landinu var frumsýnd skömmu síðar, hefur aðgangur fjölmiðla að starfinu í Kabúl verið lítill. Fréttablaðið heimsótti friðargæsluna í Afganistan og ræddi við Inga Þór Þorgrímsson, forsvarsmann Íslendinga við stjórnun flugvallarins í Kabúl. „Það eru margir heima á Íslandi sem telja skipta meira máli í hvernig búningum við göngum og hvaða verndartól við göngum með en hvaða starf við innum af hendi,“ segir Ingi þegar við hefjum spjallið. Vopnaburður friðargæslunnar hefur verið alræmdur og sérstaklega eftir að Íslendingar fóru í teppabúð með alvæpni og tveir Afganar létu lífið, þegar sjálfsmorðssprengjumaður gerði árás. Ingi þvertekur fyrir að þeir hafi beðið bana út af ábyrgðarleysi og „hermennskutilburðum“ friðargæslumanna. „Þegar þetta gerðist fóru menn hér af vellinum oft niður í bæ. Þá var hættustigið talið mjög lágt og engin svona árás hafði átt sér stað áður. Það er hluti af friðargæslu að blanda geði við heimamenn. Fólk, sem hafði enga innsýn í málið, dæmdi þá sem lentu í þessu þannig að þeir hafi verið þarna að leggja líf sitt að veði í teppakaupum. Fjölmiðlar kusu að rangtúlka þennan atburð, frekar en að rannsaka hann,“ segir hann. Ingi Þór segir að hættustigið í Kabúl hafi verið lágt þegar íslenskir friðargæsluliðar lentu í sprengjutilræði í Kjúklingastræti. Fréttablaðið/Klemens Íslenska sveitin Ingi telur að störf og verkefni friðargæslunnar hefði mátt kynna betur til fjölmiðla, til að koma í veg fyrir háværa umfjöllun. „En það sem mér finnst sorglegast er að þeir fréttamenn, sem helst hafa tekið að sér að kynna þessi verkefni, þeir jafnvel blekktu menn um tilgang fararinnar, til þess að fá upplýsingar sem síðan voru rangtúlkaðar og gáfu ranga mynd af starfinu. Friðargæslan fékk aldrei að njóta sannmælis.“ Ingi segir heimildarmyndina sem gerð var um friðargæsluna „skammarlega“. Fólk heldur að ég sé með geltandi vélbyssu uppi í fjalli að skjóta mann og annan frá níu til fimm. En í grunninn er þetta ósköp svipað starf og þegar ég var rekstrarstjóri suður í Keflavík. „Ég hef til dæmis aldrei þurft að grípa til vopna, þótt ég hafi gengið um vopnaður í þrjú ár.“ Vopnaburður kemur starfinu alls ekki við, segir Ingi. Hins vegar er hann nauðsynlegur í ótryggu umhverfi eins og í Afganistan. „Ef eitthvað kemur fyrir þá er betra að ég sé vopnaður. Í Afganistan hefur einn Íslendingur látið lífið, vissirðu það? Það var hjúkrunarfræðingur á vegum Rauða krossins. Hann var óvopnaður. Það er einfaldlega frekar ráðist á óvopnað fólk hér og það er staðreynd.“ Vanhugsuð þróunaraðstoð? Því hefur verið haldið fram að til þróunaraðstoðar skilaði meiri árangri að láta fé af hendi rakna til góðgerðarstarfsemi, en að vera með friðargæslu. Ingi segir þetta sjónarmið fremur vanhugsað. „Staðreyndin er sú að friðargæslan og það starf sem við vinnum hér á Kabúl-flugvelli, er grundvöllur þess að hægt sé að senda aðstoð og koma henni til skila. Allar samgöngur hér byggjast á þessum velli. Það er engin leið að koma mat eða fötum á endastöð án flugvallarins. Þegar Íslendingar komu hingað fyrst, þá stóð flugvöllurinn ekki undir þessu. Því er það gífurlega mikilvægt uppyggingar- og hjálparstarf að halda þessari lífæð opinni.“ Framlag Íslendinga er einungis dropi í hafið á flugvellinum í Kabúl. Ingi telur að hlutfallslega skili friðargæslan afar góðu starfi og upphæðin skipti ekki höfuðmáli. „Ég held að það sé aldrei hægt að meta hjálparstarf bara í krónum og aurum eða mannfjölda. Mælikvarðinn er alltaf hvernig þetta skilar sér á leiðarenda. Það er hægt að leggja mikinn pening í aðstoð og hún skilar sér illa. Svo er hægt að leggja lítinn pening og hann skilar sér vel. Það sem Íslendingar eru að gera hér hefur skilað sér mjög vel. Það sem skiptir höfuðmáli er að það er að skila sér til langtímauppbyggingar sem mun nýtast þjóðinni sem við erum komin til að hjálpa. Upphæðin verður alltaf umdeilanleg, en henni þarf að vera vel varið til góðra verka, þannig að við höfum sáð til framtíðar en ekki verið með tímabundið verkjalyf.” Umdeilt erindi Íslendinga Fyrr í vikunni varð blaðamaður vitni af því þegar bandarískur kafteinn leitaði til Inga vegna starfs sem þurfti að vinna til að koma framkvæmdum af stað. Vandinn var sá að starfið var utan vinnuáætlunar. Ingi ráðlagði honum að hliðra til í áætlunum, án þess að brjóta reglur beinlínis, og ráða heimamenn til framkvæmdarinnar fyrir lítið fé. Nokkurn tíma tók að útskýra fyrir kafteininum að þetta væri hægt. Ingi segir að svona reddingar séu í karakter Íslendinga, þegar hann er spurður hvort aðrar þjóðir en Íslendingar séu ekki betur til þess fallnar að reka flugvöll í Kabúl. „Lítið samfélag eins og Ísland gerir menn að mörgu leyti hæfari til að koma að svona rekstri, því heima eru menn vanari að vinna á fleiri en einu sviði og geta bjargað sér. Að redda því sem þarf að redda. Þegar lítið er til af tækjum og búnaði og takmörkuð úrræði til að vinna úr, þá eru þeir sem eru vanir að vinna á mörgum sviðum betur settir en til dæmis margir nágrannar okkar. Þar er vinnureynsla og verksvið hvers og eins mun þrengri en hjá okkur. Þetta skilar sér því mjög vel í svona starfi.“ Flugvöllurinn í Kabúl er helsta lífæð Afganistan. Landið liggur ekki að sjó og torfært fjallendið hamlar flutningum með bílum. Vonast er til að Afganir taki endanlega við stjórn vallarins á næstu árum.Fréttablaðið/Klemens 7.000 kílómetra að heiman „Fjölskyldulífið er vissulega slitið í tvennt. Mesta fórnin er að vera fjarri og missa af lífi sinnar fjölskyldu. Að vera 7.000 kílómetra að heiman hefur náttúrulega áhrif á fjölskyldulífið, því er ekki að neita. Svona starf getur enginn tekið að sér nema í sátt við sína fjölskyldu. Það er ekki bara fórn okkar að koma hingað út, heldur fórn þeirra sem eru heima að taka á sig aukna ábyrgð. Makar, sérstaklega, þurfa að taka við öllu búnu þegar við sem erum hér erum ekki til staðar.“ „En að vinna við svona uppbyggingu er mjög gefandi. Ég hef aldrei fengið annað en blíðar móttökur og þegar maður kemur aftur hingað út eftir brottveru þá er manni fagnað eins og ættingja. Þannig finnst manni maður vera að skila miklu meira en í vinnu þar sem maður stimplar sig bara inn og út. Þetta er hugsjón og það verður að vera hugsjón hjá þeim sem eru að gefa sig í þetta. Þeir verða að gera það af alefli og af sannri trú fyrir starfinu. Ef þú ert hér bara í vinnu þá er erfitt að réttlæta þessa fjarveru frá fjölskyldu og vinum.“ Íslenska friðargæslan Íslensku friðargæslunni var komið á fót í núverandi mynd árið 2001. Verkefnið olli nokkrum deilum, sökum hernaðarlegrar umgjarðar, svo sem búninga og titla, en ekki síst vopnaburðar. Starfsemi friðargæslu var endurskoðuð árið 2006 og utanríkisráðherra kynnti þá breyttar áherslur hennar. Í nýjum lögum er sérstaklega tekið fram að verkefnaval verði borgaralegs eðlis og ásýnd gæslunnar „mýkri“. Ráðherra leggur og áherslu á aukinn hlut kvenna. Undir hatti friðargæslunnar starfa nú alls 33 starfsmenn, utan þriggja í ráðuneytinu heima. Sextán eru í Afganistan á vegum NATO/ISAF, ellefu á Srí Lanka hjá SLMM, norrænu eftirlitssveitinni, einn í Írak á vegum NATO, annar í Serbíu með UNIFEM, einn í Bosníu með EUPM, löggæsluverkefni Evrópusambandsins, og þrír eru í Líbanon við jarðsprengjuleit.
Íslensku friðargæslunni var komið á fót í núverandi mynd árið 2001. Verkefnið olli nokkrum deilum, sökum hernaðarlegrar umgjarðar, svo sem búninga og titla, en ekki síst vopnaburðar. Starfsemi friðargæslu var endurskoðuð árið 2006 og utanríkisráðherra kynnti þá breyttar áherslur hennar. Í nýjum lögum er sérstaklega tekið fram að verkefnaval verði borgaralegs eðlis og ásýnd gæslunnar „mýkri“. Ráðherra leggur og áherslu á aukinn hlut kvenna. Undir hatti friðargæslunnar starfa nú alls 33 starfsmenn, utan þriggja í ráðuneytinu heima. Sextán eru í Afganistan á vegum NATO/ISAF, ellefu á Srí Lanka hjá SLMM, norrænu eftirlitssveitinni, einn í Írak á vegum NATO, annar í Serbíu með UNIFEM, einn í Bosníu með EUPM, löggæsluverkefni Evrópusambandsins, og þrír eru í Líbanon við jarðsprengjuleit.
Afganistan Íslendingar erlendis Utanríkismál Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Innlent Fleiri fréttir Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Bauð Selenskí til Moskvu Segir ásakanir Evrópu barnalegar Þingmaður sagður hafa svipt sig lífi í finnska þinghúsinu Sjá meira