Stríð og friður á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð II Hópur skrifar 28. janúar 2019 07:30 Veturinn 2012-13 spurðist að borgaryfirvöld hygðust leyfa stórbyggingu á horni Thorvaldsensstrætis og Kirkjustrætis í Reykjavík. Í blaðagreinum kom fram 2013 að byggingin næði yfir austurhluta hins gamla Víkurkirkjugarðs. Borgaryfirvöld svöruðu og vitnuðu til þess að þarna mætti reisa hús samkvæmt deiliskipulagi en sú heimild var auðsæ mistök og ólögleg. Því var líka haldið fram að þessum austurhluta garðsins hefði jafnan verið sýnd lítilsvirðing og því væri hæpið að fara að sýna honum sérstaka ræktarsemi. Þetta var þó alrangt, þessum austurhluta garðsins var sýnd sérstök umhyggja á árunum 1965 og 1966; þá spurðist að Póstur og sími vildi fá að reisa byggingu þarna, álíka stóra og núna er fyrirhuguð. Ríkisstjórnin bannaði þetta haustið 1965 til að hlífa austanverðum kirkjugarðinum. Hófst þá mikil togstreita, Póstur og sími var vaxandi þjóðþrifafyrirtæki og sótti fast á um að fá að bæta við húsnæði sitt við Austurvöll. Loks var fallist á það árið 1966 að húsið yrði um hálfu minna og næði aðeins yfir norðausturhorn kirkjugarðsins. Ekki var þó heimilt að gera þar kjallara en leyft að grafa 2 m breiðan og 9 m langan skurð í garðinum fyrir undirstöðu (sökkli). Fornleifafræðingar grófu þar upp jarðneskar leifar sex manns, í febrúar 1967. Rökin fyrir að leyfa þetta munu hafa verið samfélagsleg nauðsyn, margir biðu eftir að fá síma og ekki mun hafa þótt fært á þessum tíma að finna fyrirtækinu annan stað í borginni. Núna gegnir öðru máli, engin samfélagsleg nauðsyn rekur til þess að reisa stórt hótel á umræddum reit sem er söguhelgur og viðkvæmur. Slíku hóteli mætti vel finna annan stað. Viðbyggingin frá 1967 hefur verið brotin niður og gefst einstakt, sögulegt færi á að endurheimta allan hinn forna garð og breyta honum í skrúðgarð, eins og hann var.Vanvirðing Þeir sem segjast ekki sjá neitt að því að reisa hótel á umræddum stað nefna að austurhlutinn hafi verið vanvirtur lengi og finnst fátt um bannið frá 1965. Einkum er tínt til að þarna hafi staðið braggar. Braggana lét bandaríski herinn reisa í seinni heimsstyrjöld en samkvæmt uppdrætti Pósts og síma stóð aðeins einn þeirra innan hins gamla kirkjugarðs og þó aðeins að nokkru leyti. Undirstöður voru einfaldar og röskuðu litlu. Þá er bent á að fyrir framan umrædda viðbyggingu Pósts og síma hafi verið bílastæði yfir gamla kirkjugarðinum. Við fornleifagröft árið 2016 komu þarna í ljós 22 heillegar beinagrindur í heillegum kistum og afsönnuðu það sem fullyrt hafði verið að öllum jarðneskum leifum hefði verið umturnað þarna með framkvæmdum. Það er matsatriði hvort bílastæðið var meiri eða minni vanvirðing en hið steinlagða torg í Fógetagarðinum þar sem standa að jafnaði söluvagnar í seinni tíð. Árið 1960 lét Póstur og sími grafa skurð horna á milli í Fógetagarðinum, án samþykkis yfirvalda, og kom upp mikið af hauskúpum og beinum. Fáum mun detta í hug að hin slæma umgengni í Fógetagarði réttlæti að þar verði reist stórbygging. Hið sama ætti að gilda í austurhlutanum, eðlilegt að bæta fyrir fyrri mistök, tímabært að endurheimta garðinn sem skrúðgarð og breyta honum í almenningsgarð. Ekki lengur kirkjugarður? Fullyrt er að ekki séu lengur neinar minjar í austurhlutanum og skyndifriðun hans sé lögleysa. Er þá vísað til þess að ekki séu lengur nein bein í þessum hluta garðsins, allar jarðneskar leifar hafi verið fluttar brott. Það er engan veginn víst, hold verður mold. Það er einhver geðþóttaskýring sem ekki stenst að kirkjugarður hætti að vera kirkjugarður þegar bein hafi verið flutt brott. Kirkjugarður er vígður einu sinni og er síðan kirkjugarður og þegar jarðsetningu er hætt ber skv. lögum að varðveita hann sem almenningsgarð þótt hold hafi orðið mold og bein séu molnuð og kannski horfin. Austurhlutinn er óafmáanlegur partur hins gamla kirkjugarðs Reykvíkinga. Við teljum eðlilegt að minningarmörk, sem flutt voru úr austurhlutanum og enn eru varðveitt, verði sett í hann að nýju á rétta staði. Vel kæmi til greina að sækja bein í geymslur og koma þeim fyrir að nýju á sínum stöðum í garðinum. Aðalatriðið er að garðurinn verði almenningsgarður þar sem fólk geti átt góðar stundir innan um tré og annan gróður.HöfundarÁshildur Haraldsdóttir, flautuleikariFriðrik Ólafsson, fv. skrifstofustjóri AlþingisHelgi Þorláksson, fv. prófessorHjörleifur Stefánsson, arkitektMarinó Þorsteinsson, formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Fornminjar Kirkjugarðar Tengdar fréttir Ólögmætar framkvæmdir á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. 24. janúar 2019 07:45 Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Sjá meira
Veturinn 2012-13 spurðist að borgaryfirvöld hygðust leyfa stórbyggingu á horni Thorvaldsensstrætis og Kirkjustrætis í Reykjavík. Í blaðagreinum kom fram 2013 að byggingin næði yfir austurhluta hins gamla Víkurkirkjugarðs. Borgaryfirvöld svöruðu og vitnuðu til þess að þarna mætti reisa hús samkvæmt deiliskipulagi en sú heimild var auðsæ mistök og ólögleg. Því var líka haldið fram að þessum austurhluta garðsins hefði jafnan verið sýnd lítilsvirðing og því væri hæpið að fara að sýna honum sérstaka ræktarsemi. Þetta var þó alrangt, þessum austurhluta garðsins var sýnd sérstök umhyggja á árunum 1965 og 1966; þá spurðist að Póstur og sími vildi fá að reisa byggingu þarna, álíka stóra og núna er fyrirhuguð. Ríkisstjórnin bannaði þetta haustið 1965 til að hlífa austanverðum kirkjugarðinum. Hófst þá mikil togstreita, Póstur og sími var vaxandi þjóðþrifafyrirtæki og sótti fast á um að fá að bæta við húsnæði sitt við Austurvöll. Loks var fallist á það árið 1966 að húsið yrði um hálfu minna og næði aðeins yfir norðausturhorn kirkjugarðsins. Ekki var þó heimilt að gera þar kjallara en leyft að grafa 2 m breiðan og 9 m langan skurð í garðinum fyrir undirstöðu (sökkli). Fornleifafræðingar grófu þar upp jarðneskar leifar sex manns, í febrúar 1967. Rökin fyrir að leyfa þetta munu hafa verið samfélagsleg nauðsyn, margir biðu eftir að fá síma og ekki mun hafa þótt fært á þessum tíma að finna fyrirtækinu annan stað í borginni. Núna gegnir öðru máli, engin samfélagsleg nauðsyn rekur til þess að reisa stórt hótel á umræddum reit sem er söguhelgur og viðkvæmur. Slíku hóteli mætti vel finna annan stað. Viðbyggingin frá 1967 hefur verið brotin niður og gefst einstakt, sögulegt færi á að endurheimta allan hinn forna garð og breyta honum í skrúðgarð, eins og hann var.Vanvirðing Þeir sem segjast ekki sjá neitt að því að reisa hótel á umræddum stað nefna að austurhlutinn hafi verið vanvirtur lengi og finnst fátt um bannið frá 1965. Einkum er tínt til að þarna hafi staðið braggar. Braggana lét bandaríski herinn reisa í seinni heimsstyrjöld en samkvæmt uppdrætti Pósts og síma stóð aðeins einn þeirra innan hins gamla kirkjugarðs og þó aðeins að nokkru leyti. Undirstöður voru einfaldar og röskuðu litlu. Þá er bent á að fyrir framan umrædda viðbyggingu Pósts og síma hafi verið bílastæði yfir gamla kirkjugarðinum. Við fornleifagröft árið 2016 komu þarna í ljós 22 heillegar beinagrindur í heillegum kistum og afsönnuðu það sem fullyrt hafði verið að öllum jarðneskum leifum hefði verið umturnað þarna með framkvæmdum. Það er matsatriði hvort bílastæðið var meiri eða minni vanvirðing en hið steinlagða torg í Fógetagarðinum þar sem standa að jafnaði söluvagnar í seinni tíð. Árið 1960 lét Póstur og sími grafa skurð horna á milli í Fógetagarðinum, án samþykkis yfirvalda, og kom upp mikið af hauskúpum og beinum. Fáum mun detta í hug að hin slæma umgengni í Fógetagarði réttlæti að þar verði reist stórbygging. Hið sama ætti að gilda í austurhlutanum, eðlilegt að bæta fyrir fyrri mistök, tímabært að endurheimta garðinn sem skrúðgarð og breyta honum í almenningsgarð. Ekki lengur kirkjugarður? Fullyrt er að ekki séu lengur neinar minjar í austurhlutanum og skyndifriðun hans sé lögleysa. Er þá vísað til þess að ekki séu lengur nein bein í þessum hluta garðsins, allar jarðneskar leifar hafi verið fluttar brott. Það er engan veginn víst, hold verður mold. Það er einhver geðþóttaskýring sem ekki stenst að kirkjugarður hætti að vera kirkjugarður þegar bein hafi verið flutt brott. Kirkjugarður er vígður einu sinni og er síðan kirkjugarður og þegar jarðsetningu er hætt ber skv. lögum að varðveita hann sem almenningsgarð þótt hold hafi orðið mold og bein séu molnuð og kannski horfin. Austurhlutinn er óafmáanlegur partur hins gamla kirkjugarðs Reykvíkinga. Við teljum eðlilegt að minningarmörk, sem flutt voru úr austurhlutanum og enn eru varðveitt, verði sett í hann að nýju á rétta staði. Vel kæmi til greina að sækja bein í geymslur og koma þeim fyrir að nýju á sínum stöðum í garðinum. Aðalatriðið er að garðurinn verði almenningsgarður þar sem fólk geti átt góðar stundir innan um tré og annan gróður.HöfundarÁshildur Haraldsdóttir, flautuleikariFriðrik Ólafsson, fv. skrifstofustjóri AlþingisHelgi Þorláksson, fv. prófessorHjörleifur Stefánsson, arkitektMarinó Þorsteinsson, formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar
Ólögmætar framkvæmdir á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. 24. janúar 2019 07:45
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun