Svar við bréfi Helga - og Heiðrúnar Daði Már Kristófersson skrifar 12. febrúar 2021 09:00 Þau Helgi Áss Grétarsson og Heiðrún Lind Marteinsdóttir gera alvarlegar athugasemdir í greinum, hér á visir.is, við samtal mitt við blaðamann í kvöldfréttum Stöðvar 2 síðastliðinn miðvikudag. Er þeim báðum nokkuð niðri fyrir og gefa bæði sterklega til kynna að ég fari með rangt mál. Hér geri ég tilraun til að skýra afstöðu mína. Á margan hátt skil ég þær sterku tilfinningar sem umræða um veiðigjöld virðist oft kalla fram. Íslenskur sjávarútvegur hefur náð gríðarlegum árangri í verðmætasköpun og arðsemi undir núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi. Hún er nú með því besta sem gerist í heiminum. Eðlilega óttast velunnarar sjávarútvegsins að breytingar á kerfinu geti stemmt þeim árangri í hættu og telja að lítið sé af öðrum að læra varðandi hvernig að honum er staðið. Ég vil nýta þetta tækifæri til að rökstyðja frekar tvær fullyrðingar mínar, annars vegar að veiðigjöldin geti ekki talist há og hins vegar að stjórnarskrárákvæði um tímabindingu myndi opna möguleika til skilvirkari gjaldtöku. Eru veiðigjöldin há? Þessari spurningu er erfitt að svara. Alþjóðastofnanir, s.s. OECD og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, hafa talað mjög fyrir því að ríki fjármagni samrekstur með auðlindagjöldum. Ástæða þess er að auðlindagjöld, ef rétt er að þeim staðið, hafa minni neikvæð áhrif á hagkerfið en almennir skattar. Spurningin er því frekar, eru veiðigjöldin of há? Svo há að þau skaði sjávarútveginn. Þó einnig sé erfitt að svara þessari spurningu er rétt að hafa í huga að íslenskur sjávarútvegur er með þeim arðsamari í heiminum. Því er ekki úr vegi að bera einfaldlega saman gjaldtöku hér á landi við nágrannalöndin. Geti verr settur sjávarútvegur greitt hærra gjald þá eru veiðigjöldin tæplega of há hér. Myndin hér fyrir neðan sýnir samanburð á veiðigjöldum í Færeyjum, á Grænlandi og á Íslandi frá 2013 til 2018. Til að aulvelda samanburðinn er hann í íslenskum krónum á kílógramm þorskígildis. (Heimildir, Hagstofa Íslands, Fiskistofa, Hagstova, Grænlenska landstjórnin) Eins og sjá má hafa veiðigjöld á Íslandi að jafnaði verið lægri en í Færeyjum og á Grænlandi. Gott er að hafa í huga að hagnaður veiða í báðum þessum samanburðarlöndun er bundinn við fáar tegundir, rækju og uppsjávarfisk á Grænlandi og uppsávarfisk og botnfiskveiðar í Barentshafi í tilfelli Færeyja. Aðrar veiðar þar eru ekki eins ábatasamar. Almennt geta Íslendingar fátt lært af þessum þjóðum hvað varðar fiskveiðistjórnun. Varla er þó hægt að halda því fram að veiðigjöld á Íslandi séu óeðlilega há ef verr rekinn sjávarútvegur nágrannalandanna greiðir meira. Skiptir auðlindaákvæði máli varðandi gjaldtöku? Lengi hefur verið deilt um auðlindaákvæði í Íslensku stjórnarskránni. Þær deilur sem standa um það frumvarp til stjórnskipunarlaga sem forsætisráðherra hefur lagt fram snúa fyrst og fremst að tímabindingu nýtingarréttinda. Skiptir slíkt ákvæði máli? Að mínu mati er svarið já. Tímabinding skapar almennar forsendur þess að markaðir séu notaðir til þess að ákvarða hvaða endurgjald er eðlilegt fyrir takmarkaðar auðlindir í þjóðareign, í stað flókinna og gallaðra reiknireglna. Hægt væri að setja ákvæði um tímabindingu í lög. Tilraunir til þess hafa þó ekki enn borið árangur. Ákvörðun í stjórnarskrá mundi leggja almennan grunn fyrir hvernig auðlindum í þjóðareign yrði ráðstafa til framtíðar og þannig forðað frá deilum eins og þeim sem hafa staðið um úthlutun aflaheimilda fyrir þær auðlindir sem í framtíðinni kunna að finnast og verða verðmætar. Færeyingar reyndu slíkt fyrirkomulag frá 2016 til 2020, með ágætum árangri. Namibía hefur nýlega fetað í fótspor þeirra. Að mínu mati eru markaðir góðar og skilvirkar stofnanir til verðlagningar réttinda. Setjum upp ímyndað dæmi. Segjum að til sé þjóð þar sem allt verslunarhúsnæði er í eigu ríkisins. Gefum okkur að engar reglur gildi um nýtingu borgaranna á húsnæðinu í upphafi. Fyrstur kemur fyrstur fær. Slíkt fyrirkomulag er ekki skynsamlegt og mundi leiða til árekstra, minni verðmætasköpunar og hnignunar húsnæðisins. Lítill hvati er hjá þeim sem nota það að fjárfesta í því eða ganga vel um það, enda getur hver sem er notað það. Leysa má þetta vandamál með því að úthluta nýtingarrétti á húsnæðinu til þeirra sem hafa nýtt það og heimila viðskipti með nýtingarréttinn. Smám saman munu arðsamari verslanir kaupa rétt minna arðsamra verslana og tækifæri skapast til aukinnar verðmætasköpunar. Þá kemur upp krafa frá þjóðinni um að gjald sé rukkað fyrir aðganginn. Einkaaðilar eru jú að græða á sameiginlegri eign landsmanna. Er einfaldasta lausnin að setja upp kerfi gjaldheimtu þar sem safnað er rekstrartölum frá öllum verslunum og gjaldið ákveðið á grundvelli meðalarðsemi þeirra? Gjarnan með nokkurri tímatöf, svo leigan í dag endurspeglar arðsemina í hitteðfyrra? Húsnæðisaðgangsgjaldsnefnd ríkisins? Er ekki eðlilegra að tímabinda nýtingarréttinn (slíkt er kallað leigusamningur) og láta markaðinn um að finna eðlilegt leigugjald? Höfundur er varaformaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Daði Már Kristófersson Sjávarútvegur Skattar og tollar Skoðun: Kosningar 2021 Viðreisn Tengdar fréttir Enn af auðlindaskatti í sjávarútvegi Fræðimaður og varaformaður stjórnmálaflokks kom í viðtal í beina útsendingu í fréttatíma Stöðvar 2 miðvikudagskvöldið 10. febrúar sl. til að leggja útaf nýbirtum tölum um veiðigjöld undanfarin ár. 11. febrúar 2021 13:00 „Sannleikurinn er ákjósanlegastur, en þó ekki ómissandi“ Í fréttum Stöðvar tvö í gærkvöldi var fjallað um veiðigjald, en á liðnu ári var það 4,8 milljarðar króna. Fjárhæðin lá fyrir í upphafi árs og sú fjárhæð var í samræmi við það sem áætlað var í upphafi. 11. febrúar 2021 13:32 Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Þau Helgi Áss Grétarsson og Heiðrún Lind Marteinsdóttir gera alvarlegar athugasemdir í greinum, hér á visir.is, við samtal mitt við blaðamann í kvöldfréttum Stöðvar 2 síðastliðinn miðvikudag. Er þeim báðum nokkuð niðri fyrir og gefa bæði sterklega til kynna að ég fari með rangt mál. Hér geri ég tilraun til að skýra afstöðu mína. Á margan hátt skil ég þær sterku tilfinningar sem umræða um veiðigjöld virðist oft kalla fram. Íslenskur sjávarútvegur hefur náð gríðarlegum árangri í verðmætasköpun og arðsemi undir núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi. Hún er nú með því besta sem gerist í heiminum. Eðlilega óttast velunnarar sjávarútvegsins að breytingar á kerfinu geti stemmt þeim árangri í hættu og telja að lítið sé af öðrum að læra varðandi hvernig að honum er staðið. Ég vil nýta þetta tækifæri til að rökstyðja frekar tvær fullyrðingar mínar, annars vegar að veiðigjöldin geti ekki talist há og hins vegar að stjórnarskrárákvæði um tímabindingu myndi opna möguleika til skilvirkari gjaldtöku. Eru veiðigjöldin há? Þessari spurningu er erfitt að svara. Alþjóðastofnanir, s.s. OECD og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, hafa talað mjög fyrir því að ríki fjármagni samrekstur með auðlindagjöldum. Ástæða þess er að auðlindagjöld, ef rétt er að þeim staðið, hafa minni neikvæð áhrif á hagkerfið en almennir skattar. Spurningin er því frekar, eru veiðigjöldin of há? Svo há að þau skaði sjávarútveginn. Þó einnig sé erfitt að svara þessari spurningu er rétt að hafa í huga að íslenskur sjávarútvegur er með þeim arðsamari í heiminum. Því er ekki úr vegi að bera einfaldlega saman gjaldtöku hér á landi við nágrannalöndin. Geti verr settur sjávarútvegur greitt hærra gjald þá eru veiðigjöldin tæplega of há hér. Myndin hér fyrir neðan sýnir samanburð á veiðigjöldum í Færeyjum, á Grænlandi og á Íslandi frá 2013 til 2018. Til að aulvelda samanburðinn er hann í íslenskum krónum á kílógramm þorskígildis. (Heimildir, Hagstofa Íslands, Fiskistofa, Hagstova, Grænlenska landstjórnin) Eins og sjá má hafa veiðigjöld á Íslandi að jafnaði verið lægri en í Færeyjum og á Grænlandi. Gott er að hafa í huga að hagnaður veiða í báðum þessum samanburðarlöndun er bundinn við fáar tegundir, rækju og uppsjávarfisk á Grænlandi og uppsávarfisk og botnfiskveiðar í Barentshafi í tilfelli Færeyja. Aðrar veiðar þar eru ekki eins ábatasamar. Almennt geta Íslendingar fátt lært af þessum þjóðum hvað varðar fiskveiðistjórnun. Varla er þó hægt að halda því fram að veiðigjöld á Íslandi séu óeðlilega há ef verr rekinn sjávarútvegur nágrannalandanna greiðir meira. Skiptir auðlindaákvæði máli varðandi gjaldtöku? Lengi hefur verið deilt um auðlindaákvæði í Íslensku stjórnarskránni. Þær deilur sem standa um það frumvarp til stjórnskipunarlaga sem forsætisráðherra hefur lagt fram snúa fyrst og fremst að tímabindingu nýtingarréttinda. Skiptir slíkt ákvæði máli? Að mínu mati er svarið já. Tímabinding skapar almennar forsendur þess að markaðir séu notaðir til þess að ákvarða hvaða endurgjald er eðlilegt fyrir takmarkaðar auðlindir í þjóðareign, í stað flókinna og gallaðra reiknireglna. Hægt væri að setja ákvæði um tímabindingu í lög. Tilraunir til þess hafa þó ekki enn borið árangur. Ákvörðun í stjórnarskrá mundi leggja almennan grunn fyrir hvernig auðlindum í þjóðareign yrði ráðstafa til framtíðar og þannig forðað frá deilum eins og þeim sem hafa staðið um úthlutun aflaheimilda fyrir þær auðlindir sem í framtíðinni kunna að finnast og verða verðmætar. Færeyingar reyndu slíkt fyrirkomulag frá 2016 til 2020, með ágætum árangri. Namibía hefur nýlega fetað í fótspor þeirra. Að mínu mati eru markaðir góðar og skilvirkar stofnanir til verðlagningar réttinda. Setjum upp ímyndað dæmi. Segjum að til sé þjóð þar sem allt verslunarhúsnæði er í eigu ríkisins. Gefum okkur að engar reglur gildi um nýtingu borgaranna á húsnæðinu í upphafi. Fyrstur kemur fyrstur fær. Slíkt fyrirkomulag er ekki skynsamlegt og mundi leiða til árekstra, minni verðmætasköpunar og hnignunar húsnæðisins. Lítill hvati er hjá þeim sem nota það að fjárfesta í því eða ganga vel um það, enda getur hver sem er notað það. Leysa má þetta vandamál með því að úthluta nýtingarrétti á húsnæðinu til þeirra sem hafa nýtt það og heimila viðskipti með nýtingarréttinn. Smám saman munu arðsamari verslanir kaupa rétt minna arðsamra verslana og tækifæri skapast til aukinnar verðmætasköpunar. Þá kemur upp krafa frá þjóðinni um að gjald sé rukkað fyrir aðganginn. Einkaaðilar eru jú að græða á sameiginlegri eign landsmanna. Er einfaldasta lausnin að setja upp kerfi gjaldheimtu þar sem safnað er rekstrartölum frá öllum verslunum og gjaldið ákveðið á grundvelli meðalarðsemi þeirra? Gjarnan með nokkurri tímatöf, svo leigan í dag endurspeglar arðsemina í hitteðfyrra? Húsnæðisaðgangsgjaldsnefnd ríkisins? Er ekki eðlilegra að tímabinda nýtingarréttinn (slíkt er kallað leigusamningur) og láta markaðinn um að finna eðlilegt leigugjald? Höfundur er varaformaður Viðreisnar.
Enn af auðlindaskatti í sjávarútvegi Fræðimaður og varaformaður stjórnmálaflokks kom í viðtal í beina útsendingu í fréttatíma Stöðvar 2 miðvikudagskvöldið 10. febrúar sl. til að leggja útaf nýbirtum tölum um veiðigjöld undanfarin ár. 11. febrúar 2021 13:00
„Sannleikurinn er ákjósanlegastur, en þó ekki ómissandi“ Í fréttum Stöðvar tvö í gærkvöldi var fjallað um veiðigjald, en á liðnu ári var það 4,8 milljarðar króna. Fjárhæðin lá fyrir í upphafi árs og sú fjárhæð var í samræmi við það sem áætlað var í upphafi. 11. febrúar 2021 13:32
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun