Skólakerfið og það sem var og það sem er Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar 20. apríl 2021 09:31 Við munum öll eftir kennaranum sem við litum sérstaklega mikið upp til eða þeim sem hafði sérstaklega mikil áhrif á líf okkar. Kennaranum sem bjargaði okkur frá slæmum ákvörðunum eða óæskilegri atburðarás. Við munum líka eftir kennaranum sem okkur féll ekkert sérstaklega vel við, þessum sem við áttum ekki skap saman með eða þeim sem voru að kenna námsefni sem náði ekki til okkar. Kennarar geta geta haft töluverð áhrif á líf barna og ungmenna með eldmóði sínum. En það er ekki bara kennarinn sem er svo mikill áhrifavaldur á það hvernig til tekst heilt á litið. Þar er það fyrst og fremst skólakerfið sjálf, umgjörðin sem er sköpuð um námið og allt skólastarfið. Því megum við ekki missa sjónar af skólakerfinu þegar við ræðum menntun barna og ungmenna og færni þeirra til að taka þátt í lífinu. Breytingar í þágu fortíðar Rammann um allt skólastarf finnum við í viðmiðunarstundaskrá. Hún kveður á um hvaða námsgreinar skuli kenna í grunnskólum landsins og í hvað margar klukkustundir grunnskólagönguna á enda. Í farvatninu eru breytingar á þessari viðmiðunarstundaskrá og hefur menntamálaráðherra lagt fram tillögu að breytingu sem þykir umdeild, m.a. meðal kennara. Margir hafa af því áhyggjur að tillögurnar feli í sér minni sveigjanleika og minna frelsi fyrir skóla til að útfæra skipulag skólastarfsins. Ráðherra leggur til að viðmiðunarstundaskrá njörvi enn frekar niður tímafjölda ákveðinna námsgreina á kostnað faglegs frelsis. Ramminn um kennslutilhögun verður því enn þrengri en nú er. Skólastjórnendur og kennarar hafa notað þetta frelsi til að skapa námsumhverfi sem hentar þeim hóp nemenda sem stundar nám í skólanum hverju sinni. Nemendahópar eru fjölbreyttir innan einstakra skóla, milli skóla og milli skólahverfa. Skólarnir þurfa að hafa ráðrúm til að bregðast við þeim fjölbreytileika svo best henti hverjum nemendahóp. Viðmiðunarstundaskrá 21. aldarinnar Við viljum stöðugleika í menntakerfið okkar en um leið ákveðið frelsi. Það má aldrei verða að kerfið festist svo fast í sjálfu sér að það komi í veg fyrir framfarir og styðji ekki við þær breytingar sem er að verða á samfélaginu. Við heyrum ákall um meiri sveigjanleika, meira faglegt frelsi til að skapa og vinna með þau sameiginlegu markmið sem stefnt er að: framúrskarandi menntakerfi þar sem leiðarljósið er nám fyrir alla óháð stétt, stöðu, kyni, fötlun eða annarra þátta. Í viðmiðunarstundarskrá 21. aldarinnar gæti jafnvel verið þörf á nýjum námsgreinum eins og gervigreind nema gengið verði enn lengra og þær ekki skilgreindar nema að hluta og í takt við þá þróun sem á sér stað. Líkt og aðrar þjóðir erum við að ganga í gegnum afar miklar samfélagslegar breytingar sem fylgja fjórðu iðnbyltingunni og stafrænni byltingu. Endurskoðun á viðmiðunarstundaskrá þarf að endurspegla þessar breytingar og líta til þeirra færniþátta sem kallað er eftir. Þar sjáum við megináherslu á samskipti, samvinnu, sköpun og færni til að greina upplýsingar, meta þær og vega til gagns. Við þurfum kjark til að breyta Við verðum að hugsa vítt til þess að allir rúmist innan rammanns en ekki bara sumir. Við verðum líka að bera traust til þeirra sem fylgja ástríðu sinni og gerast kennarar eða skólastjórnendur og gera þeim fært að fara sínar faglegu leiðir. En ekki niðurnjörva allt skólastarf niður á sömu einu ríkisleiðina, þar sem fókusinn er á fjölda mínútna á námsgreinar. Við viljum framúrskarandi skólakerfi sem styður við öll börn og ungmenni með þeim hætti að þau verði sterkir sjálfstæðir einstaklingar sem hafa færni í farteskinu til að ganga lífsins veg. Verða virkir þátttakendur í samfélaginu okkar, gefa af sér og skapa ný tækifæri um leið og við gerum þær kröfur að vera læs á upplýsingar og hafa getu til að greina, meta og vega. Leiðin að því skólastarfi verður að vera á hendi þeirra sem hafa faglegu þekkinguna og hafa menntað sig til þess veigamikla verkefnis. Stjórnvöld þurfa að skapa rétta rammann og vera á tánum við að endurskoða kerfið til að það sé það besta fyrir umhverfi barna okkar hverju sinni. Breytingar á tímum nýrrar iðnbyltingar eru miklar og hraðar. Það sem þótti best, fyrir ekki lengra en áratug síðan, er það ekki lengur. Skólakerfið þarf svigrúm og sveigjanleika til að geta brugðist við þessum nýja veruleika í stað þess að vera bundið í báða skó við að telja mínútur í skólakerfi sem hentaði betur á síðustu öld. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ og Oddviti Garðabæjarlistans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Dögg Svanhildardóttir Garðabær Viðreisn Skóla - og menntamál Mest lesið Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Fimm staðreyndir fyrir Gunnþór Ingvason Arnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Á flandri í klandri Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Átak til að stytta biðlista barna eftir sérfræðiaðstoð Helga Þórðardóttir skrifar Skoðun Hverjir borga leikskólann í Kópavogi? Örn Arnarson skrifar Skoðun Tölvupóstar fjórðu iðnbyltingarinnar Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun „Skömmin þín“ Jokka G. Birnudóttir skrifar Skoðun Tökum samtalið Gunnþór Ingvason skrifar Skoðun „Eruð þið sammála lausagöngu katta?“ Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Réttlæti fyrir þjóðina, framfarir fyrir landsbyggðina Guðmundur Ari Sigurjónson skrifar Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar Skoðun Stuðningur við nýsköpun í menntun: Leið að betra mati Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þegar illfygli leiðir stórmennskubrjálæðing Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Afruglari Þórður Björn Sigurðsson skrifar Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun „Jákvæð viðbrögð“ um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Sjá meira
Við munum öll eftir kennaranum sem við litum sérstaklega mikið upp til eða þeim sem hafði sérstaklega mikil áhrif á líf okkar. Kennaranum sem bjargaði okkur frá slæmum ákvörðunum eða óæskilegri atburðarás. Við munum líka eftir kennaranum sem okkur féll ekkert sérstaklega vel við, þessum sem við áttum ekki skap saman með eða þeim sem voru að kenna námsefni sem náði ekki til okkar. Kennarar geta geta haft töluverð áhrif á líf barna og ungmenna með eldmóði sínum. En það er ekki bara kennarinn sem er svo mikill áhrifavaldur á það hvernig til tekst heilt á litið. Þar er það fyrst og fremst skólakerfið sjálf, umgjörðin sem er sköpuð um námið og allt skólastarfið. Því megum við ekki missa sjónar af skólakerfinu þegar við ræðum menntun barna og ungmenna og færni þeirra til að taka þátt í lífinu. Breytingar í þágu fortíðar Rammann um allt skólastarf finnum við í viðmiðunarstundaskrá. Hún kveður á um hvaða námsgreinar skuli kenna í grunnskólum landsins og í hvað margar klukkustundir grunnskólagönguna á enda. Í farvatninu eru breytingar á þessari viðmiðunarstundaskrá og hefur menntamálaráðherra lagt fram tillögu að breytingu sem þykir umdeild, m.a. meðal kennara. Margir hafa af því áhyggjur að tillögurnar feli í sér minni sveigjanleika og minna frelsi fyrir skóla til að útfæra skipulag skólastarfsins. Ráðherra leggur til að viðmiðunarstundaskrá njörvi enn frekar niður tímafjölda ákveðinna námsgreina á kostnað faglegs frelsis. Ramminn um kennslutilhögun verður því enn þrengri en nú er. Skólastjórnendur og kennarar hafa notað þetta frelsi til að skapa námsumhverfi sem hentar þeim hóp nemenda sem stundar nám í skólanum hverju sinni. Nemendahópar eru fjölbreyttir innan einstakra skóla, milli skóla og milli skólahverfa. Skólarnir þurfa að hafa ráðrúm til að bregðast við þeim fjölbreytileika svo best henti hverjum nemendahóp. Viðmiðunarstundaskrá 21. aldarinnar Við viljum stöðugleika í menntakerfið okkar en um leið ákveðið frelsi. Það má aldrei verða að kerfið festist svo fast í sjálfu sér að það komi í veg fyrir framfarir og styðji ekki við þær breytingar sem er að verða á samfélaginu. Við heyrum ákall um meiri sveigjanleika, meira faglegt frelsi til að skapa og vinna með þau sameiginlegu markmið sem stefnt er að: framúrskarandi menntakerfi þar sem leiðarljósið er nám fyrir alla óháð stétt, stöðu, kyni, fötlun eða annarra þátta. Í viðmiðunarstundarskrá 21. aldarinnar gæti jafnvel verið þörf á nýjum námsgreinum eins og gervigreind nema gengið verði enn lengra og þær ekki skilgreindar nema að hluta og í takt við þá þróun sem á sér stað. Líkt og aðrar þjóðir erum við að ganga í gegnum afar miklar samfélagslegar breytingar sem fylgja fjórðu iðnbyltingunni og stafrænni byltingu. Endurskoðun á viðmiðunarstundaskrá þarf að endurspegla þessar breytingar og líta til þeirra færniþátta sem kallað er eftir. Þar sjáum við megináherslu á samskipti, samvinnu, sköpun og færni til að greina upplýsingar, meta þær og vega til gagns. Við þurfum kjark til að breyta Við verðum að hugsa vítt til þess að allir rúmist innan rammanns en ekki bara sumir. Við verðum líka að bera traust til þeirra sem fylgja ástríðu sinni og gerast kennarar eða skólastjórnendur og gera þeim fært að fara sínar faglegu leiðir. En ekki niðurnjörva allt skólastarf niður á sömu einu ríkisleiðina, þar sem fókusinn er á fjölda mínútna á námsgreinar. Við viljum framúrskarandi skólakerfi sem styður við öll börn og ungmenni með þeim hætti að þau verði sterkir sjálfstæðir einstaklingar sem hafa færni í farteskinu til að ganga lífsins veg. Verða virkir þátttakendur í samfélaginu okkar, gefa af sér og skapa ný tækifæri um leið og við gerum þær kröfur að vera læs á upplýsingar og hafa getu til að greina, meta og vega. Leiðin að því skólastarfi verður að vera á hendi þeirra sem hafa faglegu þekkinguna og hafa menntað sig til þess veigamikla verkefnis. Stjórnvöld þurfa að skapa rétta rammann og vera á tánum við að endurskoða kerfið til að það sé það besta fyrir umhverfi barna okkar hverju sinni. Breytingar á tímum nýrrar iðnbyltingar eru miklar og hraðar. Það sem þótti best, fyrir ekki lengra en áratug síðan, er það ekki lengur. Skólakerfið þarf svigrúm og sveigjanleika til að geta brugðist við þessum nýja veruleika í stað þess að vera bundið í báða skó við að telja mínútur í skólakerfi sem hentaði betur á síðustu öld. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ og Oddviti Garðabæjarlistans.
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun
Skoðun Réttlæti byggir ekki á rangfærslum – svar við málflutningi þingflokksformanns Samfylkingar um veiðigjaldafrumvarpið Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Björgun hvala og orðræðan sem máli skiptir Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson skrifar
Skoðun Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman skrifar
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Hvernig meðhöndlum við vanda sem ekki má tala um? Skaðaminnkandi nálgun í fangelsum Margrét Dís Yeoman Skoðun
Ferðaleiðsögn í skjóli ábyrgðar – tími til kominn að endurhugsa nálgunina Guðmundur Björnsson Skoðun