Segir gagnrýni í garð þolenda afhjúpa kvenhatur Elma Rut Valtýsdóttir skrifar 5. júlí 2021 16:40 Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðasinni, segir tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum og veltir því fyrir sér hvort aðrar leiðir en sakamálaréttarfarið gætu verið vænlegar til árangurs. Vísir/Baldur Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðarsinni, segir þá umræðu sem myndast hefur gegn brotaþolum í kynferðisbrotamálum í athugasemdakerfum undanfarna daga vera virkilega afhjúpandi. Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni. MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Dullarfull brotlending nærri Area 51 Erlent Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka Innlent Engan óraði fyrir framhaldinu Erlent „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Innlent Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Innlent Trump og „maðurinn með ljáinn“ hóta að greiða ekki laun Erlent Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Innlent Tóku farsíma af unglingum í Hafnarfirði og millifærðu af reikningum Innlent Átján sagt upp í Seljahlíð Innlent Lögregla lýsir eftir Aylin Innlent Fleiri fréttir Átján sagt upp í Seljahlíð Fyrri degi heimsóknar lauk með kvöldverði í forsetahöllinni Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Ekki hlutverk stjórnarandstöðunnar að halda uppi stemmingu Segir réttast að ráðherra dragi drögin í heild sinni til baka Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Þungt símtal bónda í Skagafirði Lögregla lýsir eftir Aylin Dæmi um að aðstandendur beri fíkniefni í börn á Stuðlum Tóku farsíma af unglingum í Hafnarfirði og millifærðu af reikningum Stofna hreyfingu til undirbúnings íslenskum her Fólk hvatt til að setjast og spjalla á spjallbekknum Diljá hlustaði á Bítið með tárin í augunum Kyngreint nautasæði kemur vel út Samþykkt að kortleggja eignarhald sjávarútvegsfyrirtækja „Þýðir ekki bara að moka yfir hlutina“ Segir stöðuna á sjúkrahúsinu á Akureyri grafalvarlega „Það þarf að gera meira og hraðar“ Ekki áfellisdómur yfir kerfinu að farið sé með börn í meðferð í Suður-Afríku Snjór í Esjunni en ekki víst að hann festist Farþegi á bak og burt þegar björgunaraðilar mættu „Munum fagna þegar riðu hefur verið útrýmt á Íslandi“ „Ekki svo að allir bændur séu að kvarta“ Tvö ár liðin frá árásum Hamas og alvarlegt rútuslys á Snæfellsnesi Vilja heimili á markað en ekki uppboð við nauðungarsölu Þriðjungur telur sumarfrí grunnskólabarna of langt Óánægja með stjórnarandstöðu í hæstu hæðum Mótmæla við ríkisstjórnarfund og kalla eftir aðgerðum Sjá meira
Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni.
MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Dullarfull brotlending nærri Area 51 Erlent Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka Innlent Engan óraði fyrir framhaldinu Erlent „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Innlent Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Innlent Trump og „maðurinn með ljáinn“ hóta að greiða ekki laun Erlent Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Innlent Tóku farsíma af unglingum í Hafnarfirði og millifærðu af reikningum Innlent Átján sagt upp í Seljahlíð Innlent Lögregla lýsir eftir Aylin Innlent Fleiri fréttir Átján sagt upp í Seljahlíð Fyrri degi heimsóknar lauk með kvöldverði í forsetahöllinni Sást blóðugur fyrir utan fjölbýlishús Langþreyttur á TikTok áreiti og rasískum orðsendingum skólakrakka „Það er sárt að þurfa að horfa á eftir þeim“ Ekki hlutverk stjórnarandstöðunnar að halda uppi stemmingu Segir réttast að ráðherra dragi drögin í heild sinni til baka Spyr hvort aflífa þurfi sig vegna mjaðmaskipta Þungt símtal bónda í Skagafirði Lögregla lýsir eftir Aylin Dæmi um að aðstandendur beri fíkniefni í börn á Stuðlum Tóku farsíma af unglingum í Hafnarfirði og millifærðu af reikningum Stofna hreyfingu til undirbúnings íslenskum her Fólk hvatt til að setjast og spjalla á spjallbekknum Diljá hlustaði á Bítið með tárin í augunum Kyngreint nautasæði kemur vel út Samþykkt að kortleggja eignarhald sjávarútvegsfyrirtækja „Þýðir ekki bara að moka yfir hlutina“ Segir stöðuna á sjúkrahúsinu á Akureyri grafalvarlega „Það þarf að gera meira og hraðar“ Ekki áfellisdómur yfir kerfinu að farið sé með börn í meðferð í Suður-Afríku Snjór í Esjunni en ekki víst að hann festist Farþegi á bak og burt þegar björgunaraðilar mættu „Munum fagna þegar riðu hefur verið útrýmt á Íslandi“ „Ekki svo að allir bændur séu að kvarta“ Tvö ár liðin frá árásum Hamas og alvarlegt rútuslys á Snæfellsnesi Vilja heimili á markað en ekki uppboð við nauðungarsölu Þriðjungur telur sumarfrí grunnskólabarna of langt Óánægja með stjórnarandstöðu í hæstu hæðum Mótmæla við ríkisstjórnarfund og kalla eftir aðgerðum Sjá meira