Þetta snýst um fólkið í framlínunni Steinunn Þórðardóttir skrifar 12. janúar 2022 13:01 Nú hefur neyðarstigi almannavarna verið lýst yfir í fjórða sinn í yfirstandandi faraldri vegna álags á heilbrigðiskerfið. Hluti röksemdafærslunnar er sá að ekki verði hlaupið að því að styrkja mönnun kerfisins utan frá vegna einangrunar landsins. Slíkt hefur verið gert í löndunum í kringum okkur auk þess að herinn hefur verið kallaður til aðstoðar í mörgum þeirra. Faraldurinn hefur staðið í hátt í tvö ár og það er að stærstum hluta sama fólkið sem stendur vaktina innan heilbrigðiskerfisins hérlendis, nú sem í upphafi. Þegar veiran var ný, eiginleikar hennar lítt þekktir og engin bólusetning eða sértæk meðferð í boði í baráttunni gegn henni stóð þetta fólk vaktina, þrátt fyrir óttann og óvissuna sem þá ríkti. Það mætti til vinnu þegar aðrir geirar samfélagsins lágu meira eða minna í dvala og hitti þar veiruna fyrir í návígi. Óttuðust að smitast sjálf og bera þessa óþekktu veiru til ástvina sinna. Á undanförnum mánuðum hefur það sjónarmið færst í aukana í samfélagsumræðunni að ekki sé sífellt hægt að skerða einstaklingsfrelsi fólks til að verja heilbrigðiskerfið. En hvað er heilbrigðiskerfið? Heilbrigðiskerfið er fyrst og fremst fólkið sem starfar innan þess. Læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk sem hefur af mikilli ósérhlífni og elju staðið vaktina í hátt í tvö ár. Fórnað frítíma með sínum nánustu, dregið sig í hlé umfram flesta aðra samfélagshópa til að draga úr líkum á að lenda í sóttkví/einangrun sem myndi koma illa niður á sjúklingum og samstarfsfólki, frestað páskarfríum, sumarfríum og jólafríum, hætt við utanlandsferðir til að geta verið stöðugt til staðar, virkjað stórfjölskylduna og vini til að sjá um börnin til að geta staðið vaktina þegar leikskólinn/frístundaheimilið er með skerta starfsemi, fært sig um set í vinnu til að létta undir þar sem þörfin er mest þrátt fyrir að það samrýmist ekki þeirra eigin starfsþróun, unnið í sóttkví, ítrekað lagt mikið á sig til að vinna upp halann af öðrum verkefnum sem situr eftir þegar hlé verður á milli bylgja faraldursins. Á sama tíma hefur þetta fólk búið við stöðuga óvissu og nú síðast þær hugmyndir að þurfa að halda áfram störfum þrátt fyrir að vera sjálft smitað af veirunni og eiga með réttu að vera í einangrun. Það er deginum ljósara að við sem samfélag verðum að standa vörð um þennan mannauð og gæta þess að hann kikni ekki áður en yfir lýkur með tilheyrandi óbætanlegum skaða fyrir heilbrigðisþjónustu landsins til frambúðar. Það verður ekki hlaupið að því að fylla í skörðin sem þá myndast. Eins og fram kom í upphafi þá erum við eyja í Atlantshafinu sem ekki getur auðveldlega sótt liðstyrk yfir landamærin. Þetta frábæra fólk okkar er það sem við verðum að stóla á og hlúa að. Nauðsynlegt er að bregðast við því mikla vinnuálagi sem nú þegar er til staðar og mun vaxa mikið á næstu vikum ef fram fer sem horfir. Koma þarf til móts við starfsfólkið sem stendur vaktina stöðugt, fyrir okkur öll, með öllum tiltækum ráðum. Dæmi um slíkt væru viðbótargreiðslur í eðlilegum takti við það mikla álag sem nú blasir við. Slíkar greiðslur myndu að vonum einnig vera hvatning fyrir heilbrigðismenntaða einstaklinga annars staðar að úr samfélaginu til að hlaupa undir bagga á meðan það versta gengur yfir og dreifa þar með álaginu. Dæmi eru um tímabundnar álagsgreiðslur til heilbrigðisstarfsfólks í faraldrinum, t.d. í Svíþjóð, þar sem framlínustarfsfólk gekkst undir að lengja vinnutíma sinn og flytjast milli starfstöðva eftir þörfum gegn hærri launagreiðslum á sama tíma. Hérlendis standa læknar Landspítalans í baráttu við vinnuveitanda sinn um að fá greiddar kjarasamningsbundnar 4 klukkustundir í yfirvinnu taki þeir að sér að manna vakt með minna en 24 klukkustunda fyrirvara (sbr. Kjarasamning Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra, gr. 4.4.2.1). Þetta er staða sem kemur upp mjög reglulega í rekstri spítalans í yfirstandandi faraldri. Þessi afstaða til kjarasamningsbundinna réttinda er í engum takti við ástandið í samfélaginu þessa stundina. Eðlilegt er að eitthvað af þeim miklu fjármunum sem varið hefur verið í samfélagslegar aðgerðir vegna faraldursins renni til framlínustarfsfólks í heilbrigðiskerfinu, en ekki gert ráð fyrir að það sýni endalaus þolgæði án nokkurar raunverulegrar umbunar. Sá hlýhugur sem fólk og fyrirtæki í landinu hefur sýnt heibrigðisstarfsfólki í faraldrinum er ómetanlegur, en eðlilegt er að stjórnvöld láti þess einnig gæta í launaumslaginu hversu vel við metum framlag þessa hóps á þessum krefjandi tímum. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Landspítalinn Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Sjá meira
Nú hefur neyðarstigi almannavarna verið lýst yfir í fjórða sinn í yfirstandandi faraldri vegna álags á heilbrigðiskerfið. Hluti röksemdafærslunnar er sá að ekki verði hlaupið að því að styrkja mönnun kerfisins utan frá vegna einangrunar landsins. Slíkt hefur verið gert í löndunum í kringum okkur auk þess að herinn hefur verið kallaður til aðstoðar í mörgum þeirra. Faraldurinn hefur staðið í hátt í tvö ár og það er að stærstum hluta sama fólkið sem stendur vaktina innan heilbrigðiskerfisins hérlendis, nú sem í upphafi. Þegar veiran var ný, eiginleikar hennar lítt þekktir og engin bólusetning eða sértæk meðferð í boði í baráttunni gegn henni stóð þetta fólk vaktina, þrátt fyrir óttann og óvissuna sem þá ríkti. Það mætti til vinnu þegar aðrir geirar samfélagsins lágu meira eða minna í dvala og hitti þar veiruna fyrir í návígi. Óttuðust að smitast sjálf og bera þessa óþekktu veiru til ástvina sinna. Á undanförnum mánuðum hefur það sjónarmið færst í aukana í samfélagsumræðunni að ekki sé sífellt hægt að skerða einstaklingsfrelsi fólks til að verja heilbrigðiskerfið. En hvað er heilbrigðiskerfið? Heilbrigðiskerfið er fyrst og fremst fólkið sem starfar innan þess. Læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk sem hefur af mikilli ósérhlífni og elju staðið vaktina í hátt í tvö ár. Fórnað frítíma með sínum nánustu, dregið sig í hlé umfram flesta aðra samfélagshópa til að draga úr líkum á að lenda í sóttkví/einangrun sem myndi koma illa niður á sjúklingum og samstarfsfólki, frestað páskarfríum, sumarfríum og jólafríum, hætt við utanlandsferðir til að geta verið stöðugt til staðar, virkjað stórfjölskylduna og vini til að sjá um börnin til að geta staðið vaktina þegar leikskólinn/frístundaheimilið er með skerta starfsemi, fært sig um set í vinnu til að létta undir þar sem þörfin er mest þrátt fyrir að það samrýmist ekki þeirra eigin starfsþróun, unnið í sóttkví, ítrekað lagt mikið á sig til að vinna upp halann af öðrum verkefnum sem situr eftir þegar hlé verður á milli bylgja faraldursins. Á sama tíma hefur þetta fólk búið við stöðuga óvissu og nú síðast þær hugmyndir að þurfa að halda áfram störfum þrátt fyrir að vera sjálft smitað af veirunni og eiga með réttu að vera í einangrun. Það er deginum ljósara að við sem samfélag verðum að standa vörð um þennan mannauð og gæta þess að hann kikni ekki áður en yfir lýkur með tilheyrandi óbætanlegum skaða fyrir heilbrigðisþjónustu landsins til frambúðar. Það verður ekki hlaupið að því að fylla í skörðin sem þá myndast. Eins og fram kom í upphafi þá erum við eyja í Atlantshafinu sem ekki getur auðveldlega sótt liðstyrk yfir landamærin. Þetta frábæra fólk okkar er það sem við verðum að stóla á og hlúa að. Nauðsynlegt er að bregðast við því mikla vinnuálagi sem nú þegar er til staðar og mun vaxa mikið á næstu vikum ef fram fer sem horfir. Koma þarf til móts við starfsfólkið sem stendur vaktina stöðugt, fyrir okkur öll, með öllum tiltækum ráðum. Dæmi um slíkt væru viðbótargreiðslur í eðlilegum takti við það mikla álag sem nú blasir við. Slíkar greiðslur myndu að vonum einnig vera hvatning fyrir heilbrigðismenntaða einstaklinga annars staðar að úr samfélaginu til að hlaupa undir bagga á meðan það versta gengur yfir og dreifa þar með álaginu. Dæmi eru um tímabundnar álagsgreiðslur til heilbrigðisstarfsfólks í faraldrinum, t.d. í Svíþjóð, þar sem framlínustarfsfólk gekkst undir að lengja vinnutíma sinn og flytjast milli starfstöðva eftir þörfum gegn hærri launagreiðslum á sama tíma. Hérlendis standa læknar Landspítalans í baráttu við vinnuveitanda sinn um að fá greiddar kjarasamningsbundnar 4 klukkustundir í yfirvinnu taki þeir að sér að manna vakt með minna en 24 klukkustunda fyrirvara (sbr. Kjarasamning Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra, gr. 4.4.2.1). Þetta er staða sem kemur upp mjög reglulega í rekstri spítalans í yfirstandandi faraldri. Þessi afstaða til kjarasamningsbundinna réttinda er í engum takti við ástandið í samfélaginu þessa stundina. Eðlilegt er að eitthvað af þeim miklu fjármunum sem varið hefur verið í samfélagslegar aðgerðir vegna faraldursins renni til framlínustarfsfólks í heilbrigðiskerfinu, en ekki gert ráð fyrir að það sýni endalaus þolgæði án nokkurar raunverulegrar umbunar. Sá hlýhugur sem fólk og fyrirtæki í landinu hefur sýnt heibrigðisstarfsfólki í faraldrinum er ómetanlegur, en eðlilegt er að stjórnvöld láti þess einnig gæta í launaumslaginu hversu vel við metum framlag þessa hóps á þessum krefjandi tímum. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands.
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun