Ef skólinn hættir að snúast um menntun Guðfinnur Sigurvinsson skrifar 3. febrúar 2022 15:30 Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun: Kosningar 2022 Garðabær Sveitarstjórnarkosningar 2022 Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Sjá meira
Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun