Hvernig lítur framtíð verslunar í landinu út? Sigrún Ösp Sigurjónsdóttir skrifar 13. febrúar 2023 13:00 Atvinnugrein heild- og smásöluverslunar skipar stórt hlutverk í íslensku hagkerfi. Hún skiptir miklu máli fyrir samfélagið og fyrir neytendur. Framlag greinarinnar til landsframleiðslu er um 8%, greining býr til störf fyrir um 11% af vinnuafli landsins og um 30% af neyslu heimila fer til fyrirtækja í greininn. Mikilvægi greinarinnar er ótvírætt og því mikilvægt að huga að framtíð hennar. Gögn RSV um kortaveltu innanlands er hægt að nota til að einangra kortaveltu í verslun og greina á milli verslunar og netverslunar. Þegar þróun greiðslukortaveltu í verslun og netverslun innanlands er skoðuð aftur til ársins 2017 kemur í ljós ýmislegt fróðlegt um neyslu landsmanna í innlendri verslun. Að jafnaði fara um 55% af greiðslukortaveltu landsmanna mánaðarlega til verslana hérlendis. Innlend verslun tók kipp og blómstraði á tímum kórónaveirufaraldursins og netverslun jókst til muna. Þegar sömu gögn eru skoðuð sjáum við hvernig hlutfall netverslunar af heildarverslun innanlands hefur aukist frá því að faraldurinn skall á. Hlutfall netverslunar var um 3% í upphafi árs 2020 en var tæp 8% að meðaltali í fyrra, árið 2022. Ísland er þó enn töluvert á eftir öðrum löndum þegar kemur að hlutfalli netverslunar en sama hlutfall er talið hafa verið um 19,7% á heimsvísu árið 2022. Þá gera spár EuroCommerce, sem eru samtök heild- og smásöluverslunar í Evrópu, ráð fyrir að netverslun muni verða að meðaltali um 30% af verslun í Evrópu árið 2030. Það er ljóst að verslun hér á landi á nokkuð langt í land. Tækifæri verslana í landinu eru ótvírætt mikil þegar kemur að því að ná til sín neytendum og markaðshlutdeild í gegnum netverslun. Hvað ræður því hvað neytendur kaupa og hverjar eru þarfir framtíðar neytenda? Rannsóknir á hegðun neytenda sýna að neytendur eru óskynsamir og agalausir þegar kemur að því að versla. Talið er að um 90-95% af þeim ákvörðunum sem neytandinn tekur í verslunum ráðist af hvatvísi, tilfinningum og vana. Það er þó bæði ytri og innri þættir sem ráða neysluhegðun. Ytri þættir eru m.a. aðgangur, framboð og verð - Hvaða vörur eru í boði og hvort fólk hefur efni á þeim. Innri þættir tengjast hvötum, forgangsröðun og þörfum neytandans. Innri þættir geta ráðist af mörgum áhrifaþáttum, auglýsingar hafa t.d. áhrif. Einn af stærri áhrifaþáttum þegar kemur að neysluhegðun er það hvað aðrir í kringum neytandann gera, neysluhegðun er nefnilega að einhverju leyti hjarðhegðun. Hvað segir þetta okkur um þarfir framtíðar neytenda? Við skulum gera ráð fyrir að hegðun neytenda ráðist áfram með sama hætti og rannsóknir hafa sýnt. Þá getum við gert ráð fyrir að samfélagsgerðin sem við búum í hafi töluverð áhrif á þarfir neytenda og að tískustraumar á hverjum tíma muni hafa mikið áhrif. Í dag búum við í samfélagi þar sem mikill hraði er í öllu og óteljandi valmöguleikar eru í boði fyrir neytandann til að verja tíma sínum í. Umhverfið og verndun þess er á allra vörum og mætti jafnvel halda því fram að það sé í tísku. Nýjar kynslóðir neytenda eru að koma inn á markaðinn sem eru umtalsvert tæknivæddari og að mörgu leyti kröfuharðari en fyrri kynslóðir, óhræddar við að tala hátt og láta vita ef eitthvað er þeim ekki að skapi. Enginn nennir lengur að bíða í röð. Við getum gert ráð fyrir að framtíðar neytendur muni velja hraðar, skilvirkar, umhverfisvænni lausnir í verslun, sem virka og auðvelda þeim að verja tíma sínum í það sem veitir þeim ánægju hverju sinni. Hvað þurfa verslanir í landinu að gera til að uppfylla þarfir framtíðar neytenda? Hvað segir þetta okkur um verslun framtíðarinnar? Skv. skýrslu sem ráðgjafafyrirtækið McKinsey vann fyrir EuroCommerce og gefin var út á síðasta ári þá stendur atvinnugrein verslunar nú frammi fyrir stærsta breytingarskeiði í áratugi. Ákall stjórnvalda um aukna sjálfbærni og lágmörkun umhverfisáhrifa verður sífellt háværara, neytendur gera kröfur um auknar tæknilausnir sem kallar á þjálfun og aukna hæfni starfsfólks í greininni. Höfundar skýrslunnar gera ráð fyrir að verslanir í Evrópu þurfi að verja um 1,2% af árlegum hagnaði í greininni í fjárfestingar á aukinni stafrænni tækni, umhverfisbótum og þjálfun starfsfólks til ársins 2030. Og það er ofan á það fjárfestingarhlutfallið sem skýrslan gerir ráð fyrir að sé í greininni í dag, sem er 3,6%. Gert er ráð fyrir að verslanir í Evrópu þurfi að meðaltali að verja um 4,8% af árlegum hagnaði í fjárfestingar til að mæta ákalli framtíðarinnar um breytingar. Ef hlutfall netverslunar af verslun á Íslandi ef haft til viðmiðunar er ljóst að fjárfestingarhlutfallið þarf að vera töluvert hærra hér á landi til að mæta þessu ákalli framtíðarinnar, mikil þörf er á aukinni fjárfestingu í atvinnugreininni hér heima. Það er ljóst að framtíð verslunar í landinu er full af tækifærum og hún krefst aukinnar fjárfestingar. Framtíð verslunar er tækni- og þekkingar vædd, hún er gagnadrifin, hún er sjálfbærari. Og síðast en ekki síst þá er hún háð tískustraumum og efnahagsástandi. Það er óumdeilt að góðar ákvarðanir eru teknar á grundvelli góðra upplýsinga og gagna er málefnið varða. Upplýsingar um innlenda verslun eru aðgengilegar á notendavef RSV (www.sarpur.rsv.is). Þar má nálgast allar helstu tölfræðiupplýsingar, kortaveltugögn, vísitölur, rannsóknir og greiningar er varða verslun og þjónustu í landinu. Höfundur er forstöðumaður Rannsóknaseturs verslunarinnar (RSV). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Verslun Mest lesið Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun Skoðun Skoðun Virkjum lýðræðið Jórdís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Beðið eftir orkumálaráðherra Eggert Valur Guðmundsson,Gunnar Aron Ólason skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flýr Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun „Við verðum að fylgja lögum“ Hópur listafólks skrifar Skoðun Ég er ekki alki Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast“ og heilsan að húfi? Alexander Aron Guðjónsson,Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Nauðsyn námsgagna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvort er ánægjulegra, kynlíf eða verslunarleiðangur? Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Fást engin svör Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Atvinnugrein heild- og smásöluverslunar skipar stórt hlutverk í íslensku hagkerfi. Hún skiptir miklu máli fyrir samfélagið og fyrir neytendur. Framlag greinarinnar til landsframleiðslu er um 8%, greining býr til störf fyrir um 11% af vinnuafli landsins og um 30% af neyslu heimila fer til fyrirtækja í greininn. Mikilvægi greinarinnar er ótvírætt og því mikilvægt að huga að framtíð hennar. Gögn RSV um kortaveltu innanlands er hægt að nota til að einangra kortaveltu í verslun og greina á milli verslunar og netverslunar. Þegar þróun greiðslukortaveltu í verslun og netverslun innanlands er skoðuð aftur til ársins 2017 kemur í ljós ýmislegt fróðlegt um neyslu landsmanna í innlendri verslun. Að jafnaði fara um 55% af greiðslukortaveltu landsmanna mánaðarlega til verslana hérlendis. Innlend verslun tók kipp og blómstraði á tímum kórónaveirufaraldursins og netverslun jókst til muna. Þegar sömu gögn eru skoðuð sjáum við hvernig hlutfall netverslunar af heildarverslun innanlands hefur aukist frá því að faraldurinn skall á. Hlutfall netverslunar var um 3% í upphafi árs 2020 en var tæp 8% að meðaltali í fyrra, árið 2022. Ísland er þó enn töluvert á eftir öðrum löndum þegar kemur að hlutfalli netverslunar en sama hlutfall er talið hafa verið um 19,7% á heimsvísu árið 2022. Þá gera spár EuroCommerce, sem eru samtök heild- og smásöluverslunar í Evrópu, ráð fyrir að netverslun muni verða að meðaltali um 30% af verslun í Evrópu árið 2030. Það er ljóst að verslun hér á landi á nokkuð langt í land. Tækifæri verslana í landinu eru ótvírætt mikil þegar kemur að því að ná til sín neytendum og markaðshlutdeild í gegnum netverslun. Hvað ræður því hvað neytendur kaupa og hverjar eru þarfir framtíðar neytenda? Rannsóknir á hegðun neytenda sýna að neytendur eru óskynsamir og agalausir þegar kemur að því að versla. Talið er að um 90-95% af þeim ákvörðunum sem neytandinn tekur í verslunum ráðist af hvatvísi, tilfinningum og vana. Það er þó bæði ytri og innri þættir sem ráða neysluhegðun. Ytri þættir eru m.a. aðgangur, framboð og verð - Hvaða vörur eru í boði og hvort fólk hefur efni á þeim. Innri þættir tengjast hvötum, forgangsröðun og þörfum neytandans. Innri þættir geta ráðist af mörgum áhrifaþáttum, auglýsingar hafa t.d. áhrif. Einn af stærri áhrifaþáttum þegar kemur að neysluhegðun er það hvað aðrir í kringum neytandann gera, neysluhegðun er nefnilega að einhverju leyti hjarðhegðun. Hvað segir þetta okkur um þarfir framtíðar neytenda? Við skulum gera ráð fyrir að hegðun neytenda ráðist áfram með sama hætti og rannsóknir hafa sýnt. Þá getum við gert ráð fyrir að samfélagsgerðin sem við búum í hafi töluverð áhrif á þarfir neytenda og að tískustraumar á hverjum tíma muni hafa mikið áhrif. Í dag búum við í samfélagi þar sem mikill hraði er í öllu og óteljandi valmöguleikar eru í boði fyrir neytandann til að verja tíma sínum í. Umhverfið og verndun þess er á allra vörum og mætti jafnvel halda því fram að það sé í tísku. Nýjar kynslóðir neytenda eru að koma inn á markaðinn sem eru umtalsvert tæknivæddari og að mörgu leyti kröfuharðari en fyrri kynslóðir, óhræddar við að tala hátt og láta vita ef eitthvað er þeim ekki að skapi. Enginn nennir lengur að bíða í röð. Við getum gert ráð fyrir að framtíðar neytendur muni velja hraðar, skilvirkar, umhverfisvænni lausnir í verslun, sem virka og auðvelda þeim að verja tíma sínum í það sem veitir þeim ánægju hverju sinni. Hvað þurfa verslanir í landinu að gera til að uppfylla þarfir framtíðar neytenda? Hvað segir þetta okkur um verslun framtíðarinnar? Skv. skýrslu sem ráðgjafafyrirtækið McKinsey vann fyrir EuroCommerce og gefin var út á síðasta ári þá stendur atvinnugrein verslunar nú frammi fyrir stærsta breytingarskeiði í áratugi. Ákall stjórnvalda um aukna sjálfbærni og lágmörkun umhverfisáhrifa verður sífellt háværara, neytendur gera kröfur um auknar tæknilausnir sem kallar á þjálfun og aukna hæfni starfsfólks í greininni. Höfundar skýrslunnar gera ráð fyrir að verslanir í Evrópu þurfi að verja um 1,2% af árlegum hagnaði í greininni í fjárfestingar á aukinni stafrænni tækni, umhverfisbótum og þjálfun starfsfólks til ársins 2030. Og það er ofan á það fjárfestingarhlutfallið sem skýrslan gerir ráð fyrir að sé í greininni í dag, sem er 3,6%. Gert er ráð fyrir að verslanir í Evrópu þurfi að meðaltali að verja um 4,8% af árlegum hagnaði í fjárfestingar til að mæta ákalli framtíðarinnar um breytingar. Ef hlutfall netverslunar af verslun á Íslandi ef haft til viðmiðunar er ljóst að fjárfestingarhlutfallið þarf að vera töluvert hærra hér á landi til að mæta þessu ákalli framtíðarinnar, mikil þörf er á aukinni fjárfestingu í atvinnugreininni hér heima. Það er ljóst að framtíð verslunar í landinu er full af tækifærum og hún krefst aukinnar fjárfestingar. Framtíð verslunar er tækni- og þekkingar vædd, hún er gagnadrifin, hún er sjálfbærari. Og síðast en ekki síst þá er hún háð tískustraumum og efnahagsástandi. Það er óumdeilt að góðar ákvarðanir eru teknar á grundvelli góðra upplýsinga og gagna er málefnið varða. Upplýsingar um innlenda verslun eru aðgengilegar á notendavef RSV (www.sarpur.rsv.is). Þar má nálgast allar helstu tölfræðiupplýsingar, kortaveltugögn, vísitölur, rannsóknir og greiningar er varða verslun og þjónustu í landinu. Höfundur er forstöðumaður Rannsóknaseturs verslunarinnar (RSV).
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun
Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar
Skoðun Eru sumir íslenskir stjórnmálamenn að bergmála áróður Kremlar? Guðni Freyr Öfjörð skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? Magnea Marinósdóttir skrifar
Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir Skoðun
Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason Skoðun
Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson Skoðun
Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson Skoðun