Frelsi á útsölu Indriði Ingi Stefánsson skrifar 22. september 2023 07:01 Flest eru afar spenntir fyrir því að gera góð kaup á útsölum, enda fáum við þar oft mun meira fyrir peningana og getum tryggt okkur vörur sem í mörgum tilfellum verða ekki í boði framar. Frelsi er hins vegar ekki söluvara og alls ekki eitthvað sem á heima á útsölu Hvað er frelsi? Frelsi í sinni einföldustu mynd er rétturinn til óhindraðrar tjáningar, óhindraðra hugsana og óhindraðra aðgerða. Í nútíma samfélagi er frelsi mun flóknara samspil þátta sem tryggja okkur öllum tækifæri til að taka þátt í samfélaginu óháð uppruna, kyni, kynþætti o.þ.h. Það er mikilvægt að við sem erum búin að koma okkur fyrir í samfélaginu búum komandi kynslóðum sambærilega möguleika og tækifæri til þátttöku í samfélaginu og sérstaklega við sem tökum þátt í stjórnmálum. Þegar fólk hins vegar ræðir frelsi kemur í ljós að því ber ekki saman hvað það er. Við urðum áþreifanlega vör við það í Covid faraldrinum þegar það þurfti að brúa bilið milli hópa sem sumir kölluðu eftir takmörkunum til að geta tekið þátt í samfélaginu og annarra sem sættu sig ekki við neinar takmarkanir. Til að skapa það fjölbreytta samfélag sem við búum við hér þurfum við nefnilega að vera tilbúin að skoða hlutina frá mörgum hliðum sem margar hverjar skarast á, þá kemur að því að finna málamiðlanir. Þær málamiðlanir þurfa að eiga sér lagastoð og mikilvægt er að um þær ríki sátt. Þá sátt er ólíklegt að skapa ef hagsmunir eins hóps eru teknir fram fyrir hagsmuni heildarinnar. Réttlæti hins sterka Þegar einn ræður snýst réttlætið um það hvað hinum sterka finnst. Þær réttarbætur sem lögðu grunninn að frelsi í nútímasamfélagi voru gerðar til að koma í veg fyrir að konungar gætu beitt styrkleikum að geðþótta. Enda er réttlæti hins sterka töluvert öfugnefni. Á þeim grunni er svo til útilokað að við borgararnir upplifum frelsi, hinn sterki ræður hvað má segja, hinn sterki ræður hvaða stöðu fólk fær í þjóðfélaginu og þannig möguleikum þess til að framfleyta sér. Þetta hljómar samt nokkuð kunnuglega, Undanfarið höfum við séð hvernig ákveðinn hópur fær ansi mikið rými fyrir sitt frelsi oft á kostnað frelsis okkar hinna. Nýlega hófust hvalveiðar á grundvelli leyfis sem gefið var út á síðasta kjörtímabili, þrátt fyrir andstöðu þjóðarinnar og mikla galla á framkvæmd Enn hafa blaðamenn stöðu sakbornings á sama tíma og þeir aðilar sem brutu lög til að ná fram óeðlilegum áhrifum á fiskveiðum heillar þjóðar virðast ekki þurfa að standa að neinu leyti fyrir gjörðum sínum. Nýlega birtist í eina eftirlifandi dagblaði landsins í aldreifingu áróður sem vegur gróflega að tilveru og frelsi stórs hóps. Sem þegar hefur þurft að þola óvægna umræðu fulla af rangfærslum. Frelsi hins ríka Það er nefnilega ekki svo mikill munur á frelsi hins ríka og réttlæti hins sterka. Afleiðingarnar fyrir hinn ríka af hegðun sem hefur miklar og jafnvel varanlegar afleiðingar á líf okkar hinna eru nefnilega oft engar, hinn ríki getur beitt sér gegn þeim sem honum þóknast ekki. Um það eru svo ansi mörg dæmi í okkar þjóðfélagi án þess að fólkið sem skreytir sig á tyllidögum með því hversu mikilvægt frelsið sé hreyfi nokkrum andmælum. Enda aðhyllist það frelsi hins ríka. Fyrir nokkrum áratugum var töluvert styttra milli landsmanna í ríkidæmi og stór hluti almennings gat í krafti eigin fjármagns valið sér búsetustað, aflað sér menntunar og skapað sér ágæt lífsgæði á grunni eigin verðleika. Nú er svo komið að að í búseta á höfuðborgarsvæðinu er að verða flestum ómöguleg. Stórir aðilar hafa safnað til sínu mikið af húsnæði. Það kemur nú niður á möguleikum fólks til búsetu á svæðinu, nú stendur til að halda áfram útsölunni á hlut ríkisins í bönkum sem taka til sín gríðarlega mikið fjármagn á hverju ári á kostnað okkar borgaranna. Sá hópur sem svo býr við frelsi hins ríka fer svo sífellt minnkandi og með því hverfa möguleikar okkar hinna til að búa við frelsi til tjáningar, hugsunar og athafna[ Þá er ómögulegt annað en halda til haga hversu skaðlegt þetta er upp á framtíðina. Með tilliti til loftslagsmála eru möguleikar hins ríka til að menga gríðarlegir, lífsstíll lítils hóps gerir það að verkum að lífsgæði okkar allra verða mun lakari í framtíðinni. Í því samhengi er nóg að benda á að með hverjum hval sem er veiddur hverfur úr lífríkinu skepna sem sinnir gríðarlega mikilvægri og verðmætri þjónustu í loftslagsmálum. Það eitt ætti að duga til að við slepptum því, en hinn ríki þarf ekki að fást um slíkt og gerir það sem honum sýnist. Frelsi okkar allra Við Píratar viljum að öll búi við frelsi. Það verkefni er ekki einfalt, sérstaklega þegar frelsi eins hóps er ógn við frelsi annars. Það krefst þess að við tökum hagsmuni allra til skoðunar, við tökum tillit til sjónarmiða. Nú verðum við að standa vaktina og halda frelsi okkar allra á lofti og á sama tíma vinna gegn núverandi útsölu á frelsi í boði ríkisstjórnarinnar sem er langt komin með að rýma fyrir nýjum útfærslum á frelsi hins ríka sem við fæst höfum efni á. Allar leiðir til að nálgast þetta á hátt sem útilokar það að taka tillit til sjónarmiða og sjá málin frá mörgum hliðum mun útiloka hvort tveggja, frelsi og sátt. Höfundur er varaþingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Indriði Stefánsson Píratar Mest lesið Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Skoðun Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Sjá meira
Flest eru afar spenntir fyrir því að gera góð kaup á útsölum, enda fáum við þar oft mun meira fyrir peningana og getum tryggt okkur vörur sem í mörgum tilfellum verða ekki í boði framar. Frelsi er hins vegar ekki söluvara og alls ekki eitthvað sem á heima á útsölu Hvað er frelsi? Frelsi í sinni einföldustu mynd er rétturinn til óhindraðrar tjáningar, óhindraðra hugsana og óhindraðra aðgerða. Í nútíma samfélagi er frelsi mun flóknara samspil þátta sem tryggja okkur öllum tækifæri til að taka þátt í samfélaginu óháð uppruna, kyni, kynþætti o.þ.h. Það er mikilvægt að við sem erum búin að koma okkur fyrir í samfélaginu búum komandi kynslóðum sambærilega möguleika og tækifæri til þátttöku í samfélaginu og sérstaklega við sem tökum þátt í stjórnmálum. Þegar fólk hins vegar ræðir frelsi kemur í ljós að því ber ekki saman hvað það er. Við urðum áþreifanlega vör við það í Covid faraldrinum þegar það þurfti að brúa bilið milli hópa sem sumir kölluðu eftir takmörkunum til að geta tekið þátt í samfélaginu og annarra sem sættu sig ekki við neinar takmarkanir. Til að skapa það fjölbreytta samfélag sem við búum við hér þurfum við nefnilega að vera tilbúin að skoða hlutina frá mörgum hliðum sem margar hverjar skarast á, þá kemur að því að finna málamiðlanir. Þær málamiðlanir þurfa að eiga sér lagastoð og mikilvægt er að um þær ríki sátt. Þá sátt er ólíklegt að skapa ef hagsmunir eins hóps eru teknir fram fyrir hagsmuni heildarinnar. Réttlæti hins sterka Þegar einn ræður snýst réttlætið um það hvað hinum sterka finnst. Þær réttarbætur sem lögðu grunninn að frelsi í nútímasamfélagi voru gerðar til að koma í veg fyrir að konungar gætu beitt styrkleikum að geðþótta. Enda er réttlæti hins sterka töluvert öfugnefni. Á þeim grunni er svo til útilokað að við borgararnir upplifum frelsi, hinn sterki ræður hvað má segja, hinn sterki ræður hvaða stöðu fólk fær í þjóðfélaginu og þannig möguleikum þess til að framfleyta sér. Þetta hljómar samt nokkuð kunnuglega, Undanfarið höfum við séð hvernig ákveðinn hópur fær ansi mikið rými fyrir sitt frelsi oft á kostnað frelsis okkar hinna. Nýlega hófust hvalveiðar á grundvelli leyfis sem gefið var út á síðasta kjörtímabili, þrátt fyrir andstöðu þjóðarinnar og mikla galla á framkvæmd Enn hafa blaðamenn stöðu sakbornings á sama tíma og þeir aðilar sem brutu lög til að ná fram óeðlilegum áhrifum á fiskveiðum heillar þjóðar virðast ekki þurfa að standa að neinu leyti fyrir gjörðum sínum. Nýlega birtist í eina eftirlifandi dagblaði landsins í aldreifingu áróður sem vegur gróflega að tilveru og frelsi stórs hóps. Sem þegar hefur þurft að þola óvægna umræðu fulla af rangfærslum. Frelsi hins ríka Það er nefnilega ekki svo mikill munur á frelsi hins ríka og réttlæti hins sterka. Afleiðingarnar fyrir hinn ríka af hegðun sem hefur miklar og jafnvel varanlegar afleiðingar á líf okkar hinna eru nefnilega oft engar, hinn ríki getur beitt sér gegn þeim sem honum þóknast ekki. Um það eru svo ansi mörg dæmi í okkar þjóðfélagi án þess að fólkið sem skreytir sig á tyllidögum með því hversu mikilvægt frelsið sé hreyfi nokkrum andmælum. Enda aðhyllist það frelsi hins ríka. Fyrir nokkrum áratugum var töluvert styttra milli landsmanna í ríkidæmi og stór hluti almennings gat í krafti eigin fjármagns valið sér búsetustað, aflað sér menntunar og skapað sér ágæt lífsgæði á grunni eigin verðleika. Nú er svo komið að að í búseta á höfuðborgarsvæðinu er að verða flestum ómöguleg. Stórir aðilar hafa safnað til sínu mikið af húsnæði. Það kemur nú niður á möguleikum fólks til búsetu á svæðinu, nú stendur til að halda áfram útsölunni á hlut ríkisins í bönkum sem taka til sín gríðarlega mikið fjármagn á hverju ári á kostnað okkar borgaranna. Sá hópur sem svo býr við frelsi hins ríka fer svo sífellt minnkandi og með því hverfa möguleikar okkar hinna til að búa við frelsi til tjáningar, hugsunar og athafna[ Þá er ómögulegt annað en halda til haga hversu skaðlegt þetta er upp á framtíðina. Með tilliti til loftslagsmála eru möguleikar hins ríka til að menga gríðarlegir, lífsstíll lítils hóps gerir það að verkum að lífsgæði okkar allra verða mun lakari í framtíðinni. Í því samhengi er nóg að benda á að með hverjum hval sem er veiddur hverfur úr lífríkinu skepna sem sinnir gríðarlega mikilvægri og verðmætri þjónustu í loftslagsmálum. Það eitt ætti að duga til að við slepptum því, en hinn ríki þarf ekki að fást um slíkt og gerir það sem honum sýnist. Frelsi okkar allra Við Píratar viljum að öll búi við frelsi. Það verkefni er ekki einfalt, sérstaklega þegar frelsi eins hóps er ógn við frelsi annars. Það krefst þess að við tökum hagsmuni allra til skoðunar, við tökum tillit til sjónarmiða. Nú verðum við að standa vaktina og halda frelsi okkar allra á lofti og á sama tíma vinna gegn núverandi útsölu á frelsi í boði ríkisstjórnarinnar sem er langt komin með að rýma fyrir nýjum útfærslum á frelsi hins ríka sem við fæst höfum efni á. Allar leiðir til að nálgast þetta á hátt sem útilokar það að taka tillit til sjónarmiða og sjá málin frá mörgum hliðum mun útiloka hvort tveggja, frelsi og sátt. Höfundur er varaþingmaður Pírata.
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun