Svik við launafólk: Loforð um samráð brotin með gegndarlausum gjaldskrárhækkunum Anna Júlíusdóttir skrifar 19. nóvember 2024 17:47 „Við erum tilbúin til uppbyggilegs samtals,“ sögðum við í júlí þegar bæjaryfirvöld á Akureyri boðuðu breytingar á gjaldskrám. Við fögnuðum loforðum um samráð, um víðtækt samtal við hagsmunaaðila og um reglulegt endurmatsferli þar sem allir kæmu að borðinu. Nú aðeins fjórum mánuðum síðar stendur eftir sársaukafullt svik á trausti launafólks. Í stað samtals og samráðs virðast vera að raungerast víðtækar gjaldskrárhækkanir sem eru hrein árás á kaupmátt launafólks. Gríðarlegar hækkanir á grunnþjónustu Staðreyndirnar eru sláandi. Á meðan verkalýðshreyfingin sýndi ábyrgð með því að ganga að 3,5% launahækkun í þágu stöðugleika, ætla Norðurorka og Akureyrarbær sér að hækka gjaldskrár langt umfram allar eðlilegar forsendur. Hitaveitan hækkar um 7,5%, rafveitan um 9,2%, vatnsveitan um 5,2% og fráveitan um heilar 11,2%. Ofan á þetta bætast svo sorphirðugjöld sem eiga að hækka um ótrúlegar 57,4%, líklegast afsakað í nafni kerfisbreytinga. Kjarabætur étnar upp Setjum þetta í samhengi við raunveruleika venjulegs launafólks. Sá sem er með 600.000 krónur á mánuði fær 21.000 króna launahækkun fyrir skatt samkvæmt kjarasamningum, eða um 13-14.000 krónur eftir skatta. Á móti koma hækkanir á grunnþjónustu upp á rúmar 5.000 krónur á mánuði og þá er ekki tekið tillit til annarra verðhækkana sem munu óhjákvæmilega fylgja í kjölfarið. Það sem átti að vera kjarabót verður í raun kjaraskerðing. Traust og trúnaður brotinn Þetta er ekki bara tæknilegt mál um prósentur og krónur. Þetta er grundvallarspurning um trúnað og traust. Í sumar lofuðu bæjaryfirvöld samtali og samráði. Þau töluðu um mikilvægi þess að skoða áhrif breytinga á ólíka tekjuhópa, gagnsæi og upplýsingagjöf. Þau lofuðu gagnsæi og upplýsingagjöf. Ekkert af þessu var efnt. Þess í stað var tilkynnt um hækkanir sem gengu þvert á allar forsendur stöðugleikasamninga. Skatttekjur hækka umfram kjarasamninga Akureyrarbær gerir ráð fyrir að skatttekjur hækki um 8,87% á næsta ári - langt umfram þær launahækkanir sem samið var um. Almennur rekstrarkostnaður á að hækka um 3,9% á sama tíma og íbúar eiga að taka á sig margfaldar hækkanir á grunnþjónustu. Þetta gengur ekki upp. Krafa um tafarlausar aðgerðir Við krefjumst þess að ríkisstjórnin og sveitarfélög grípi strax inn í þessa óheillaþróun. Endurskoðunarákvæði kjarasamninga verður að virkja ef verðbólga fer yfir mörk og sérstakur stuðningur verður að koma til tekjulægri heimila. Það er óásættanlegt að opinberir aðilar séu sjálfir að keyra upp verðbólgu með gegndarlausum hækkunum á grunnþjónustu. Verðbólgudraugurinn endurvakinn Hækkanir af þessari stærðargráðu á grunnþjónustu eru bein uppskrift að aukinni verðbólgu. Á sama tíma og Seðlabankinn berst við að ná verðbólgu niður með háu vaxtastigi virðast opinberir aðilar vinna gegn því markmiði með því að keyra upp verðlag. Slíkar hækkanir munu óhjákvæmilega smitast út í verðlag og gera baráttuna við verðbólgu enn erfiðari. Þetta er þeim mun alvarlegra í ljósi þess að grunnþjónusta sveitarfélaga og opinberra fyrirtækja vegur þungt í vísitölu neysluverðs. Ákall til kjósenda Nú þegar gengið er að kjörborðinu þurfa kjósendur að spyrja sig: Viljum við að stjórnvöld sem gefa orð sín að vettugi ráði ferðinni? Launafólk hefur rétt á stjórnvöldum sem standa vörð um þeirra hagsmuni – og verkalýðshreyfingin mun gera sitt til að tryggja að svo verði. Hverjir munu raunverulega standa vörð um kaupmátt launafólks? Hverjir munu setja hömlur á gjaldskrárhækkanir opinberra aðila og hverjir muni tryggja að stöðugleikasamningunum verði fylgt? Og ekki síst - hverjir muni tryggja að loforð um samráð séu ekki bara orðin tóm? Við krefjumst þess að kjósendur taki ábyrgð sína alvarlega og velji stjórnmálamenn sem standa með launafólki og forðast svik. Verkalýðshreyfingin mun ekki sitja hjá aðgerðarlaus á meðan opinberir aðilar og sveitarfélög svíkja gefin loforð og eyðileggja þann árangur sem náðst hefur í kjarasamningum. Við munum ekki horfa upp á kaupmátt félagsmanna okkar étinn upp af stjórnvöldum sem virða orð sín að vettugi. Staðreyndir máls - Boðaðar hækkanir 2025 Norðurorka: Hitaveita: 7,5% Rafveita: 9,2% Vatnsveita: 5,2% Fráveita: 11,2% Sorphirðugjöld: Hækkun: 57,4% Úr 50.268 kr. í 79.100 kr. á ári Mánaðarleg hækkun: 2.403 kr. Akureyrarbær: Almenn hækkun rekstrarkostnaðar: 3,9% Skatttekjur hækka um: 8,87% Til samanburðar: Samningsbundin launahækkun: 3,5% Heimildir: Forsendur fyrir fjárhagsáætlun ársins 2025 og þriggja ára áætlun, Akureyrarbær Norðurorka fundargerð frá 22.10.2024 Gjaldskrá sorphirðu 2025 Höfundur er formaður Einingar-iðju Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kristrún slær á puttana á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Er félagsfælnifaraldur í uppsiglingu? Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing við starfslok kennara í Reykjavík Elín Guðfinna Thorarensen skrifar Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Aðild að Evrópusambandinu kallar á breytt vinnubrögð Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Stækkun Þjóðleikhússins er löngu tímabær Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Evrópusambandið eykur varnir gegn netógnum með öflugu regluverki Þórdís Rafnsdóttir skrifar Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Sjá meira
„Við erum tilbúin til uppbyggilegs samtals,“ sögðum við í júlí þegar bæjaryfirvöld á Akureyri boðuðu breytingar á gjaldskrám. Við fögnuðum loforðum um samráð, um víðtækt samtal við hagsmunaaðila og um reglulegt endurmatsferli þar sem allir kæmu að borðinu. Nú aðeins fjórum mánuðum síðar stendur eftir sársaukafullt svik á trausti launafólks. Í stað samtals og samráðs virðast vera að raungerast víðtækar gjaldskrárhækkanir sem eru hrein árás á kaupmátt launafólks. Gríðarlegar hækkanir á grunnþjónustu Staðreyndirnar eru sláandi. Á meðan verkalýðshreyfingin sýndi ábyrgð með því að ganga að 3,5% launahækkun í þágu stöðugleika, ætla Norðurorka og Akureyrarbær sér að hækka gjaldskrár langt umfram allar eðlilegar forsendur. Hitaveitan hækkar um 7,5%, rafveitan um 9,2%, vatnsveitan um 5,2% og fráveitan um heilar 11,2%. Ofan á þetta bætast svo sorphirðugjöld sem eiga að hækka um ótrúlegar 57,4%, líklegast afsakað í nafni kerfisbreytinga. Kjarabætur étnar upp Setjum þetta í samhengi við raunveruleika venjulegs launafólks. Sá sem er með 600.000 krónur á mánuði fær 21.000 króna launahækkun fyrir skatt samkvæmt kjarasamningum, eða um 13-14.000 krónur eftir skatta. Á móti koma hækkanir á grunnþjónustu upp á rúmar 5.000 krónur á mánuði og þá er ekki tekið tillit til annarra verðhækkana sem munu óhjákvæmilega fylgja í kjölfarið. Það sem átti að vera kjarabót verður í raun kjaraskerðing. Traust og trúnaður brotinn Þetta er ekki bara tæknilegt mál um prósentur og krónur. Þetta er grundvallarspurning um trúnað og traust. Í sumar lofuðu bæjaryfirvöld samtali og samráði. Þau töluðu um mikilvægi þess að skoða áhrif breytinga á ólíka tekjuhópa, gagnsæi og upplýsingagjöf. Þau lofuðu gagnsæi og upplýsingagjöf. Ekkert af þessu var efnt. Þess í stað var tilkynnt um hækkanir sem gengu þvert á allar forsendur stöðugleikasamninga. Skatttekjur hækka umfram kjarasamninga Akureyrarbær gerir ráð fyrir að skatttekjur hækki um 8,87% á næsta ári - langt umfram þær launahækkanir sem samið var um. Almennur rekstrarkostnaður á að hækka um 3,9% á sama tíma og íbúar eiga að taka á sig margfaldar hækkanir á grunnþjónustu. Þetta gengur ekki upp. Krafa um tafarlausar aðgerðir Við krefjumst þess að ríkisstjórnin og sveitarfélög grípi strax inn í þessa óheillaþróun. Endurskoðunarákvæði kjarasamninga verður að virkja ef verðbólga fer yfir mörk og sérstakur stuðningur verður að koma til tekjulægri heimila. Það er óásættanlegt að opinberir aðilar séu sjálfir að keyra upp verðbólgu með gegndarlausum hækkunum á grunnþjónustu. Verðbólgudraugurinn endurvakinn Hækkanir af þessari stærðargráðu á grunnþjónustu eru bein uppskrift að aukinni verðbólgu. Á sama tíma og Seðlabankinn berst við að ná verðbólgu niður með háu vaxtastigi virðast opinberir aðilar vinna gegn því markmiði með því að keyra upp verðlag. Slíkar hækkanir munu óhjákvæmilega smitast út í verðlag og gera baráttuna við verðbólgu enn erfiðari. Þetta er þeim mun alvarlegra í ljósi þess að grunnþjónusta sveitarfélaga og opinberra fyrirtækja vegur þungt í vísitölu neysluverðs. Ákall til kjósenda Nú þegar gengið er að kjörborðinu þurfa kjósendur að spyrja sig: Viljum við að stjórnvöld sem gefa orð sín að vettugi ráði ferðinni? Launafólk hefur rétt á stjórnvöldum sem standa vörð um þeirra hagsmuni – og verkalýðshreyfingin mun gera sitt til að tryggja að svo verði. Hverjir munu raunverulega standa vörð um kaupmátt launafólks? Hverjir munu setja hömlur á gjaldskrárhækkanir opinberra aðila og hverjir muni tryggja að stöðugleikasamningunum verði fylgt? Og ekki síst - hverjir muni tryggja að loforð um samráð séu ekki bara orðin tóm? Við krefjumst þess að kjósendur taki ábyrgð sína alvarlega og velji stjórnmálamenn sem standa með launafólki og forðast svik. Verkalýðshreyfingin mun ekki sitja hjá aðgerðarlaus á meðan opinberir aðilar og sveitarfélög svíkja gefin loforð og eyðileggja þann árangur sem náðst hefur í kjarasamningum. Við munum ekki horfa upp á kaupmátt félagsmanna okkar étinn upp af stjórnvöldum sem virða orð sín að vettugi. Staðreyndir máls - Boðaðar hækkanir 2025 Norðurorka: Hitaveita: 7,5% Rafveita: 9,2% Vatnsveita: 5,2% Fráveita: 11,2% Sorphirðugjöld: Hækkun: 57,4% Úr 50.268 kr. í 79.100 kr. á ári Mánaðarleg hækkun: 2.403 kr. Akureyrarbær: Almenn hækkun rekstrarkostnaðar: 3,9% Skatttekjur hækka um: 8,87% Til samanburðar: Samningsbundin launahækkun: 3,5% Heimildir: Forsendur fyrir fjárhagsáætlun ársins 2025 og þriggja ára áætlun, Akureyrarbær Norðurorka fundargerð frá 22.10.2024 Gjaldskrá sorphirðu 2025 Höfundur er formaður Einingar-iðju
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun