Hera gerir upp skítkastið: Lágværi meiri­hlutinn jafn sekur og há­væri minni­hlutinn

„Stríðið var ekki brotist út þegar ég tók að mér þetta verkefni og ég var algjörlega grunlaus um hvað væri í vændum. Sem betur fer er ég reynd í þessu fagi og sterk í sjálfri mér, af því að þetta hefði ekki verið fyrir neinn nýliða að ganga í gegnum þetta ferli. Það kemur allt í einu upp þessi krafa í desember að RÚV eigi að sniðganga Eurovsion út af þátttöku Ísraels og eftir það varð ekki aftur snúið. Ég held að það hafi flestir verið að vonast til þess að Ísraelar myndu sjálfir ákveða að taka ekki þátt og bara hugsa um það sem var að gerast heima fyrir. Svolítið eins og við hugsum sem foreldrar. Ef það er allt í báli og brand heima fyrir er betur heima setið en af stað farið. En það geriðist ekki og síðan fáum við að vita að það sé palestínskur keppandi að fara að taka þátt og það breytir umræðunni mikið og gerði hana enn herskárri,“ segir Hera. 

„Ég upplifði í upphafi að allir væru að gera sitt besta til að finna góða lausn á þessu, en svo breyttist staðan frá degi til dags, bæði út af umræðunni og alls konar þrýstingi. Það sem ég vissi var að það er sama hvað hefði verið gert varðandi Eurovision, það hefði aldrei slökkt í neinu tengt þessu stríði. Það hefði kannski gert fámennan hóp glaðan, en ekkert umfram það.“

„Ég veit alveg hverju ég er góð í og hverju ekki og fyrir hvað ég stend. Ég er alls ekki góð í því að enda stríð í öðrum heimsálfum og hef ekki af því neina reynslu eða pólitískt bakland. En það var hópur af fólki sem virðist hafa haldið að ég hafi haft einhvers konar „geopólitískt“ vald og með því að draga mig úr keppni myndi ég hafa stórkostleg áhrif á alþjóðasamfélagið,“ segir Hera Björk, sem ákvað mjög fljótt að hún myndi taka þátt ef hún yrði valin til að fara út að keppa.

„Ég hafði möguleika á að stíga frá þessu verkefni, en ákvað að gera það ekki eftir að hafa hugsað mig um. Ég er með drúpa trú á því að Eurovision sé af hinu góða og með því að taka þátt þar og gleðja séum við að gera gott í heiminum. Ég gerði lagahöfundinum mínum það strax ljóst að hún mætti stíga frá þessu, en það yrði að gerast áður en ég færi upp á svið og ég taldi að við værum að vinna í sömu átt. Því miður þá gerðist það ekki. Ég fann það að hún var komin í ótta þegar það var orðið of seint að bakka. En hún var bara komin í lið og hana langaði að Bashar myndi vinna,“ segir Hera. 

Lagahöfundurinn, Ásdís María Viðarsdóttir, ákvað að fylgja ekki Heru og teymi hennar í lokakeppnina í Malmö í Svíþjóð. Hún sagðist ekki geta það samvisku sinnar vegna.

„Það sem mér fannst skrýtið var að þeir sem voru í hans liði vissu allir að hann væri að fara að fara út að keppa ef hann myndi vinna. Einhvern vegin var það í lagi að hann færi út, en ég mátti ekki fara. Það voru aðilar sem notuðu sér þetta ástand til þess að fá jákvæða athygli fyrir sjálfa sig með því að gera í því að segja að samvisku sinnar vegna gætu þau ekki tekið þátt. En í raun snerist það bara um að ganga í augun á háværum hópi af fólki sem fór mikinn á netinu.“

Hera segir umræðuna hafa verið orðna mjög hatramma og henni hafi ekki órað fyrir því hversu harðskeitt þetta hafi allt saman orðið. 

„Ég þurfti á tímabili að eiga samtal við sjálfa mig á hverjum morgni til að halda mér í jafnvægi. Ég þurfti að halda vel utan um fólkið mitt, af því að þetta tók á marga í kringum mig. Ég tók á móti ótrúlegum skít í kringum allt þetta ferli. Það var uppgötvun fyrir mig að átta mig á því að það væri her af fólki þarna úti sem fylgdi ákveðnun prógrammi til að ráðast á mig á netinu. Það voru send út bréf í hópa sem fólk deildi svo þar sem ég mátti ekki lengur kalla mig móður eða góða manneskju og ég væri að styðja við barnamorð. Þetta var svo sent kerfisbundið á alla mína miðla yfir ákveðið tímabil. Svo var fólk sem hringdi í mig. Þetta var í hundraðatali og endaði í þúsundatali og var augljóslega skipulagt. Ég lenti líka í því fólk reðist að mér á almenningstöðum. Það var ítrekað hrópað á mig úti á götu og ég var króuð af í matvöruverslunum og sitthvað fleira. Sumt af þessu fólki virtist halda að ég væri að fá borgað frá Ísraelsstjórn. Svo var sent á fólkið í kringum mig og það varð oft alveg miður sín, enda ekki vant sviðsljósinu eða áreiti af þessu tagi.“

Þá vakti athygli að blásið var til sniðgöngutónleika í Háskólabíói þriðjudagskvöldið sem Hera keppti fyrir Íslands hönd með lagið Scared of heights. Guðni Th. Jóhannesson þáverandi forseti Íslands var á meðal þeirra sem mættu og hlustuðu á tónleikana meðan Hera keppti fyrir Íslands hönd. 

Guðni sagði síðar að hann hefði verið handviss um að Hera kæmist áfram og þá hefði hann horft á hana á úrslitakvöldinu. Gengi Íslands var ekki gott á undanúrslitakvöldinu, lagið hafnaði í neðsta sæti og komst ekki í úrslit.

Hera Björk fer í þættinum ítarlega yfir þessa atburðarrás alla og hvernig hún hreinlega skilji ekki hvert þessi umræða fór.

„Það eru margir staðir í heiminum þar sem gríðarlega ömurlegir hlutir eru búnir að vera að eiga sér stað á undanförnum árum. Við förum inn í þessa keppni meðvituð um alla þá erfiðleika sem eiga sér stað í löndum víða um heim. Tónlistarmenn eiga það sameiginlegt að vera að vinna með tilfinningar og tengjast á einhvern mjög sérstakan hátt þó að þeir komi frá ólíkum löndum og eigi ólíkan bagrunn. Fyrir mér er Eurovision ákveðið hjarta sem tengir fólk og ég vil hlúa að og þess vegna fannst mér og finnst enn algjörlega fáránlegt að slökkva á þeim hjartslætti í þeirri trú að það eigi eftir að stofna til friðar. Ég skil ekki þá hugsun og það hvernig það að ráðast á fyrirbæri eins og Eurovision eigi að gera eitthvað gott. Fyrir mér gerir það alveg það gagnstæða,“ segir Hera Björk.

Nýlega voru kynnt þau tíu lög sem keppa um að verða framlag Íslands í Eurovision í Basel í Sviss í maí. Meðal keppenda eru tónlistarfólk sem mótmælti því að Íslands væri meðal keppenda í Eurovision í fyrra en ætla sér alla leið í ár. Samkvæmt heimildum fréttastofu var nokkuð hart gengið á eftir því við tónlistarfólk um að setja nafn sitt á undirskriftarlista í fyrra til að mótamæla þátttöku Íslands í Eurovision. 

Hera kannast við þá tilfinningu þegar fulltrúar Íslands á erlendri grundu lenta í skotlínunni vegna hluta sem þeir tengjast lítið sem ekkert. Hún rifjar upp þegar Ísland var óvinsælt eftir fjármálahrunið og keppendur í Eurovision voru gerðir að ákveðnum holdgervingum fyrir fjármálahrunið þegar Ísland var óvinsælt hjá mörgum Evrópulöndum.

„Auðvitað er það ekki sambærilegt við stríðsátök, en við höfum sjálf verið í þeirri stöðu að vera óvinsæl í alþjóðasamfélaginu í kringum 2008-2009 eftir fjármálahrunið. Jafnvel þó að við séum ekki íslensk stjórnvöld litu margir okkur hornauga bara út af því að við vorum frá Íslandi. Ég var í keppnunum í Belgrad, Moskvu og Osló 2008, 2009 og 2010 og man það vel. Þá var verið að spyrja mann spurninga eins og við söngvararnir hefðum eitthvað með hagstjórnina á Íslandi að gera eða það hvað bankarnir væru að gera. Maður var allt í einu frá landinu sem var ekki vinsælt og það var sérstakt að upplifa það.“

Hera Björk segist ekki skilja hugsunina á bakvið það að ætla að laga stríðsástand með því að slökkva á Eurovision eða sniðganga hluti sem fela í sér sameiningu og gleði.

„Einhverra hluta vegna var hópur af fólki sem taldi allt í einu að Eurovision ætti ekki rétt á sér og hefði eitthvað stórkostlegt með þessi ömurlegu stríðsátök að gera. Eurovision er á ákveðinn hátt sameiningartákn og tákn um gleði og jákvæða tíðni. Allur heimurinn er að fylgjast með. Stríð er í eðli sínu mjög lág tíðni á meðan tónlist er í eðli sínu mjög há tíðni þar sem gleði ríkir og fólk fer inn í hjartað. Versti óvinur þeirra sem njóta góðs af stríði er gleði. Ef þú vilt halda fólki í stríðstíðni, þá viltu ekki hafa neina gleði. Ég sé ekki hvernig það eigi að hjálpa stríðum að slökkva á öllu sem er jákvætt og gott. Það að ætla að slaufa hlutum eins og Eurovision er í mínum huga engin leið til þess að laga neitt.“

Hera Björk segist hafa lært mikið á þessu ferli öllu og þetta hafi verið alvöru þroskaferli.

„Þetta var á köflum alls ekki auðvelt, en ég sé mikla gjöf í þessu. Þetta hefur þroskað mig mikið og gefið mér innsýn inn í hluti sem ég hafði ekki áður. Það er mikill lærdómur að fara í gegnum svona og ég er búin að ná að taka baksýnisspegilinn á þetta allt saman. Ég vil að við sem Íslendingar lærum af þessu fyrirbæri. Þetta var lygilegt ferli þaðan sem ég stóð uppi á miðju sviðinu. Við hegðuðum okkur eins og fávitar og erum öll sek þar. Ekki bara háværi minnihlutinn, heldur líka lágværi meirihlutinn sem sat þögull hjá.“

Hægt er að nálgast viðtalið við Heru Björk og öll viðtöl og podköst Sölva Tryggvasonar inni á solvitryggva.is