Mannúð og samvinna á tímum sögulegra þjáninga Sólrún María Ólafsdóttir skrifar 4. apríl 2025 11:31 Þessa dagana verðum við vitni að þjáningum á áður óþekktum skala vegna átaka og hamfara víðs vegar um heiminn. Á sama tíma dragast saman á heimsvísu framlög til neyðaraðstoðar og þróunarsamvinnu. Vopnuð átök hafa aldrei verið fleiri í heiminum og við horfum upp á alþjóðleg mannúðarlög þverbrotin. Í þessum aðstæðum eru það almennir borgarar sem þjást mest. Eitt af hverjum fimm börnum er á átakasvæðum eða að flýja átakasvæði en fjöldi fólks á flótta eykst ár frá ári. Á síðasta ári voru tæpar 123 milljónir einstaklinga á vergangi, stærstur hluti þeirra í lág- og miðtekjuríkjum. Á sama tíma upplifum við hitnandi heim. Loftslagsbreytingar stórauka líkur á miklum náttúruhamförum sem samfélög eru misvel í stakk búin að takast á við. Þau ríki sem minnst hafa lagt til af gróðurhúsalofttegundum eru oft þau sem eru hvað varnarlausust gagnvart afleiðingum þeirra; flóðum, þurrkum, hitabylgjum og aftakaveðrum. Hátt í 167 milljónir einstaklinga í heiminum lifa við alvarlegt fæðuóöryggi. Ójöfnuður, til dæmis hvað varðar aðgengi að heilbrigðisþjónustu, og efnahagslegar þrengingar gera stöðuna enn erfiðari. Ef litið er á jafnrétti kynjanna eigum við enn langt í land og kynferðislegt og kynbundið ofbeldi er útbreitt. Ein af hverjum þremur konum verður fyrir líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi og ein af hverjum fimm ungum konum er gift fyrir 18 ára aldur. Mannúðarkrísur eru nú á dögum stærri, lengri og flóknari en áður, þar sem margir þættir tvinnast saman. Því er nú sem aldrei fyrr nauðsynlegt að standa vörð um jafnrétti, mannréttindi og umhverfið og efla bæði þróunarsamvinnu og mannúðarstarf. Í stað þess að draga úr framlögum til þróunarsamvinnu eins og við sjáum ríki gera, væri nær að auka þau. Ríki, stofnanir og samtök þurfa líka að gera enn betur í að auka skilvirkni og árangur og tryggja að takmörkuð framlög til þróunarsamvinnu og mannúðarstarfs nýtist sem best þeim sem þurfa mest á aðstoð að halda. Lykilþáttur í því er að heimafólk á hverjum stað leiði þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoð, að hlutverk okkar hér heima á Íslandi sé að efla það og styðja. Við munum ekki ná markmiðum okkar um sanngjarnan og sjálfbæran heim án þess að heimafólk leiði starfið. Þau þekkja aðstæður best og eru fyrst á vettvang þegar hamfarir ríða yfir. Landsfélög Rauða krossins og Rauða hálfmánans eru hluti af samfélaginu, hvert í sínu landi. Þau eru á vettvangi, á meðan og eftir að neyðarástand skapast. Að þau séu vel undirbúin, geti brugðist hratt við neyð og séu til staðar til lengri tíma er lykill að árangursríku mannúðar- og uppbyggingarstarfi. Að heimamenn leiði starfið, jafnrétti, mannréttindi og sjálfbærni umhverfis eru áhersluatriði í samvinnu utanríkisráðuneytisins og Rauða krossins á Íslandi en áðurnefnd undirrituðu nýverið rammasamning um verkefni á sviði þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoðar. Samningurinn á að auka árangur og skilvirkni Íslands á þessum sviðum með því að gera fjármögnun þróunarsamvinnuverkefna og mannúðaraðstoðar fyrirsjáanlegri og auðvelda og einfalda skipulagningu verkefna og viðbragða. Fyrri rammasamningar hafa uppfyllt sett markmið. Þeir gerðu Rauða krossinum á Íslandi m.a. kleift að styðja sómalska Rauða hálfmánann til að ná til samfélaga með fræðslu um skaðsemi umskurðar kvenna og annars kynbundins ofbeldis. Yfir 18 þúsund íbúar afskekktra svæða nutu góðs af þeirri fræðslu. Malavíski Rauði krossinn veitti 103 þúsund einstaklingum heilbrigðisfræðslu, þ.m.t. fræðslu um kyn og frjósemisheilbrigði og á verkefnasvæðum hefur aðgengi að hreinu vatni og salernum stóraukist. Rauði krossinn í Síerra Leóne hefur aðstoðað afskekkt samfélög við að rækta græðlinga og gróðursetja yfir tvær miljónir trjáa til að vinna gegn fátækt og valdefla konur sem virka þátttakendur, auk þess að endurheimta skóglendi og binda jarðveg. Palestínski Rauði hálfmáninn í Líbanon hefur styrkt getu sína til þess að veita þjónustu í palestínskum flóttamannabúðum. Ofangreint er aðeins lítið brot af þeim árangri sem náðst hefur með stuðningi Rauða krossins á Íslandi og utanríkisráðuneytisins auk annarra bakjarla, á við Mannvini Rauða krossins. Undanfarin ár hafa hundruð þúsunda víðsvegar um heim notið góðs af þessu samstarfi. Undanfarna áratugi hefur ýmislegt unnist á heimsvísu, til að mynda hefur tíðni barnadauða lækkað, nýjum HIV-smitum fækkað og aðgengi að öruggu drykkjarvatni og hreinlæti aukist. Þeim árangri er nú stefnt í voða er krísur vaxa og framlög til mannúðaraðstoðar og þróunarsamvinnu dragast saman. Vaxandi neyð kallar ekki einungis á aukna þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoð, heldur einnig á að sú aðstoð og samvinna sé betri, að við beinum henni á sem áhrifaríkastan hátt og til þeirra sem þurfa hana mest, í fátækustu ríkjunum. Höfundur er teymisstjóri alþjóðaverkefna hjá Rauða krossinum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þróunarsamvinna Félagasamtök Mest lesið Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Þessa dagana verðum við vitni að þjáningum á áður óþekktum skala vegna átaka og hamfara víðs vegar um heiminn. Á sama tíma dragast saman á heimsvísu framlög til neyðaraðstoðar og þróunarsamvinnu. Vopnuð átök hafa aldrei verið fleiri í heiminum og við horfum upp á alþjóðleg mannúðarlög þverbrotin. Í þessum aðstæðum eru það almennir borgarar sem þjást mest. Eitt af hverjum fimm börnum er á átakasvæðum eða að flýja átakasvæði en fjöldi fólks á flótta eykst ár frá ári. Á síðasta ári voru tæpar 123 milljónir einstaklinga á vergangi, stærstur hluti þeirra í lág- og miðtekjuríkjum. Á sama tíma upplifum við hitnandi heim. Loftslagsbreytingar stórauka líkur á miklum náttúruhamförum sem samfélög eru misvel í stakk búin að takast á við. Þau ríki sem minnst hafa lagt til af gróðurhúsalofttegundum eru oft þau sem eru hvað varnarlausust gagnvart afleiðingum þeirra; flóðum, þurrkum, hitabylgjum og aftakaveðrum. Hátt í 167 milljónir einstaklinga í heiminum lifa við alvarlegt fæðuóöryggi. Ójöfnuður, til dæmis hvað varðar aðgengi að heilbrigðisþjónustu, og efnahagslegar þrengingar gera stöðuna enn erfiðari. Ef litið er á jafnrétti kynjanna eigum við enn langt í land og kynferðislegt og kynbundið ofbeldi er útbreitt. Ein af hverjum þremur konum verður fyrir líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi og ein af hverjum fimm ungum konum er gift fyrir 18 ára aldur. Mannúðarkrísur eru nú á dögum stærri, lengri og flóknari en áður, þar sem margir þættir tvinnast saman. Því er nú sem aldrei fyrr nauðsynlegt að standa vörð um jafnrétti, mannréttindi og umhverfið og efla bæði þróunarsamvinnu og mannúðarstarf. Í stað þess að draga úr framlögum til þróunarsamvinnu eins og við sjáum ríki gera, væri nær að auka þau. Ríki, stofnanir og samtök þurfa líka að gera enn betur í að auka skilvirkni og árangur og tryggja að takmörkuð framlög til þróunarsamvinnu og mannúðarstarfs nýtist sem best þeim sem þurfa mest á aðstoð að halda. Lykilþáttur í því er að heimafólk á hverjum stað leiði þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoð, að hlutverk okkar hér heima á Íslandi sé að efla það og styðja. Við munum ekki ná markmiðum okkar um sanngjarnan og sjálfbæran heim án þess að heimafólk leiði starfið. Þau þekkja aðstæður best og eru fyrst á vettvang þegar hamfarir ríða yfir. Landsfélög Rauða krossins og Rauða hálfmánans eru hluti af samfélaginu, hvert í sínu landi. Þau eru á vettvangi, á meðan og eftir að neyðarástand skapast. Að þau séu vel undirbúin, geti brugðist hratt við neyð og séu til staðar til lengri tíma er lykill að árangursríku mannúðar- og uppbyggingarstarfi. Að heimamenn leiði starfið, jafnrétti, mannréttindi og sjálfbærni umhverfis eru áhersluatriði í samvinnu utanríkisráðuneytisins og Rauða krossins á Íslandi en áðurnefnd undirrituðu nýverið rammasamning um verkefni á sviði þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoðar. Samningurinn á að auka árangur og skilvirkni Íslands á þessum sviðum með því að gera fjármögnun þróunarsamvinnuverkefna og mannúðaraðstoðar fyrirsjáanlegri og auðvelda og einfalda skipulagningu verkefna og viðbragða. Fyrri rammasamningar hafa uppfyllt sett markmið. Þeir gerðu Rauða krossinum á Íslandi m.a. kleift að styðja sómalska Rauða hálfmánann til að ná til samfélaga með fræðslu um skaðsemi umskurðar kvenna og annars kynbundins ofbeldis. Yfir 18 þúsund íbúar afskekktra svæða nutu góðs af þeirri fræðslu. Malavíski Rauði krossinn veitti 103 þúsund einstaklingum heilbrigðisfræðslu, þ.m.t. fræðslu um kyn og frjósemisheilbrigði og á verkefnasvæðum hefur aðgengi að hreinu vatni og salernum stóraukist. Rauði krossinn í Síerra Leóne hefur aðstoðað afskekkt samfélög við að rækta græðlinga og gróðursetja yfir tvær miljónir trjáa til að vinna gegn fátækt og valdefla konur sem virka þátttakendur, auk þess að endurheimta skóglendi og binda jarðveg. Palestínski Rauði hálfmáninn í Líbanon hefur styrkt getu sína til þess að veita þjónustu í palestínskum flóttamannabúðum. Ofangreint er aðeins lítið brot af þeim árangri sem náðst hefur með stuðningi Rauða krossins á Íslandi og utanríkisráðuneytisins auk annarra bakjarla, á við Mannvini Rauða krossins. Undanfarin ár hafa hundruð þúsunda víðsvegar um heim notið góðs af þessu samstarfi. Undanfarna áratugi hefur ýmislegt unnist á heimsvísu, til að mynda hefur tíðni barnadauða lækkað, nýjum HIV-smitum fækkað og aðgengi að öruggu drykkjarvatni og hreinlæti aukist. Þeim árangri er nú stefnt í voða er krísur vaxa og framlög til mannúðaraðstoðar og þróunarsamvinnu dragast saman. Vaxandi neyð kallar ekki einungis á aukna þróunarsamvinnu og mannúðaraðstoð, heldur einnig á að sú aðstoð og samvinna sé betri, að við beinum henni á sem áhrifaríkastan hátt og til þeirra sem þurfa hana mest, í fátækustu ríkjunum. Höfundur er teymisstjóri alþjóðaverkefna hjá Rauða krossinum.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun