Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar 29. apríl 2025 10:31 Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vladimír Pútín Mest lesið Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick Skoðun Free tuition Colin Fisher Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson Skoðun Skoðun Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Sjá meira
Vladímír Vladimírovitsj Pútín hefur verið í valdastöðu í Rússlandi frá árinu 1999, fyrst sem forsætisráðherra, síðan forseti, og á ný sem forsætisráðherra áður en hann tók aftur við forsetaembættinu. Hann hefur byggt upp valdakerfi þar sem hann hefur mikla stjórn á öllum þáttum samfélagsins – frá hernum og öryggisstofnunum yfir í fjölmiðla og dómstóla. En spurningin sem margir spyrja sig er: Er hægt að treysta því sem hann segir? Í þessari grein verður farið ítarlega yfir helstu atburði á ferli Pútíns þar sem orð hans og aðgerðir hafa ekki samræmst og metið hvernig hann notar sannleikann sem stjórntæki. Upphaf ferils Pútín hóf feril sinn innan KGB, leyniþjónustu Sovétríkjanna, og starfaði í Austur-Þýskalandi á níunda áratugnum. Eftir fall Sovétríkjanna kom hann sér fyrir í stjórnsýslu í Pétursborg og síðar í Moskvu. Þegar hann varð forseti árið 2000 var hann kynntur sem maður laga og reglu sem ætlaði að koma á stöðugleika eftir óreiðutímabil Jeltsíns. Taktísk stjórnmál og fjölmiðlakreppa Fljótlega eftir að Pútín komst til valda hófst herferð til að styrkja stöðu ríkisins. Einkarekin fjölmiðlafyrirtæki voru annað hvort þjóðnýtt eða neydd til undirgefni. Þekkt dæmi er meðferðin á NTV, sjónvarpsstöð sem gagnrýndi stjórnina. Loforð um frelsi fjölmiðla og lýðræðisleg gildi hurfu smám saman í reynd. Tvískinnungur og öryggismál Pútín lofaði ítrekað að berjast gegn hryðjuverkum, en aðferðirnar sem hann notaði – sérstaklega í Téténíu – voru grimmar og gengu þvert á mannréttindi. Margir telja að hann hafi vísvitandi notað hryðjuverkaárásir, eða jafnvel skipulagt þær, til að réttlæta stríð og auka vald sitt. Tékéníustríðin og sprengjuárásirnar á íbúðablokkir árið 1999 eru meðal umdeildustu mála í þessu samhengi. Samningar sem brotnuðu Ítrekað hefur Pútín gengið á bak orða sinna. Hann undirritaði Búdapest-samkomulagið (1994) þar sem Rússland skuldbatt sig til að virða landamæri Úkraínu gegn því að Úkraína afhenti kjarnorkuvopn sín. Árið 2014 innlimaði Rússland Krímskaga og braut þar með beinlínis gegn þessum samningi. Árið 2022 hófst svo fullsköpuð innrás í Úkraínu, sem Pútín hafði áður ítrekað sagt að hann hygðist ekki gera. Stjórnarandstaða og svik Á meðan Pútín heldur kosningar með tilheyrandi atkvæðagreiðslum, er ljóst að þær fara ekki fram við eðlilegar lýðræðislegar aðstæður. Stjórnarandstæðingar eins og Alexei Navalní hafa verið fangelsaðir, eitruð og útilokaðir frá þátttöku. Pútín hefur haldið því fram að Rússland sé lýðræðisríki, en í reynd hefur hann fjarlægt flest þau einkenni sem lýðræði byggist á. Upplýsingastýring og áróður Eitt af einkennum stjórnar Pútíns er áróður og upplýsingastýring. Hann hefur skapað raunveruleikabjagaða mynd í gegnum ríkisfjölmiðla þar sem öll gagnrýni er annað hvort hunsuð eða útskýrð sem vestrænn áróður. Dæmi er hvernig innrásin í Úkraínu var kynnt fyrir rússnesku þjóðinni sem "sérstök hernaðaraðgerð til að afnása" landið. Afskipti af öðrum ríkjum Pútín hefur beitt sér af hörku í nágrannaríkjum, ekki aðeins í Úkraínu heldur einnig í Georgíu (2008) og Moldóvu. Hann hefur einnig verið sakaður um að hafa haft áhrif á kosningar í vestrænum ríkjum, þar á meðal Bandaríkjunum (2016), með tölvuárásum og upplýsingaóreiðu. Þrátt fyrir ítrekuð neitun Pútíns benda rannsóknir til annars. Hnattrænt mat á trúverðugleika Flestir leiðtogar vestrænna ríkja treysta ekki orðum Pútíns. Skýr dæmi um þetta má sjá í fjölmörgum skýrslum frá NATO og Sameinuðu þjóðunum þar sem aðgerðir rússneskra stjórnvalda eru skráðar og bornar saman við yfirlýsingar þeirra. Þessi ótrúverðugleiki hefur áhrif á samskipti Rússlands við önnur ríki, sérstaklega þegar kemur að samningaviðræðum. Innanríkisástand og stjórnsýsluleg stjórnun Þrátt fyrir efnahagsþrýsting og refsiaðgerðir hefur Pútín tekist að halda völdum með ströngu eftirliti, ritskoðun og kúgun. Hann lofar velferð og stöðugleika, en raunveruleikinn fyrir almenna borgara hefur oft verið andstæður. Þeir sem mótmæla eru handteknir, fjölmiðlar þaggaðir niður, og réttarkerfið nánast að fullu undir stjórn framkvæmdavaldsins. Niðurstaða Spurningin "Er eitthvað að marka Pútín?" er í sjálfu sér hluti af stærra samhengi um hvernig vald er notað í samtímanum. Með því að skoða sögulega hegðun Pútíns, má sjá að hann notar sannleikann strategískt – sem tól í valdabaráttu sinni. Hann heldur því oft fram að hann berjist fyrir stöðugleika og öryggi, en aðgerðir hans segja annað. Því má segja að varfærni, gagnrýnin hugsun og óháðar heimildir séu nauðsynlegar þegar lagt er mat á orð Pútíns. Í heimi þar sem upplýsingar eru vopn, eru orð ekki alltaf það sem þau virðast. Hjá Pútín eru þau oft aðeins hluti af stærri áætlun. Höfundur er lífeyrisþegi.
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar