Grimmd Tsjetsjena 7. september 2004 00:01 Viðbrögð Pútíns, Rússlandsforseta, við hörmungaratburðunum í Beslan í Norður-Ossetíu vekja undrun margra. Stjórnmálaskýrendur víða um heim eiga erfitt með að skilja hvers vegna forsetinn kýs að tengja ódæðið alþjóðlegum hryðjuverkum og baráttunni gegn þeim og benda á að rót vandans liggi innan landssteina en ekki utan. Í ávarpi sínu til þjóðarinnar um helgina minntist forsetinn ekki einu orði á Tsjetsjeníu en sagði voðaverkin hluta alþjóðlegrar hryðjuverkaógnar. Þá hafa aðgerðir, eða aðgerðaleysi, rússneskra stjórnvalda vakið hörð viðbrögð en svo virðist sem yfirmenn lögreglu í Norður-Ossetíu hafi stýrt aðgerðum gegn ódæðismönnunum en ekki þrautþjálfaðir stjórnendur sérsveita hers og öryggislögreglu Rússlands. Í ofanálag hefur Pútín alfarið hafnað hugmyndum um að óháð rannsókn á blóðbaðinu verði gerð en að vísu sagt að atburðarrásin verði könnuð innan raða stjórnkerfisins svo greina megi hvar ábyrgðin liggi. Árni Bergmann rithöfundur segir erfitt að meta hvaða áhrif atburðirnir hafa á stöðu Pútíns í Rússlandi. "Það er erfitt að spá fyrir um það. Menn reiðast auðvitað þegar svona gerist og vilja jafnvel hefna og það er ekkert ólíklegt að rússneska þjóðin sameinist í andstöðu sinni við þessi öfl." Guðmundur Ólafsson hagfræðingur og háskólakennari tekur sterkar til orða. "Pútín er sterkur foringi og við atburði sem þessa verða sterkir foringjar enn sterkari." Gömul saga og ný Saga illdeilna Tsjetsjena og Rússa nær næstum tvö hundruð ár aftur í tímann en um 1850 var héraðið innlimað í Rússneska keisaradæmið. Öllu seinna, eða í heimsstyrjöldinni síðari, náðu Þjóðverjar höfuðborginni Grosný á sitt vald og mættu velvilja heimamanna. Afstaða þeirra var sú að óvinir Rússa voru vinir Tsjetsjena. "Stalín hefndi sín svo með því að flytja alla þjóðina til Síberíu," segir Árni og bendir á að þjóðarflutningarnir hafi haft sín áhrif. "Það er talið að um fjórðungur Tsjetsjena hafi dáið í þessum nauðungarflutningum og harðræðinu sem fylgdi." Krutsjov heimilaði Tsjetsjenum svo að snúa aftur til síns heima nokkru síðar. Guðmundur Ólafsson segir Tsjetsjena hafa stundað mannrán og þrælahald frá aldaöðli. "Vopnaburður og manndráp eru þeim í blóð borin og gamall tsjetsjenskur málsháttur segir að vopnlaus maður sé eins og kona með skegg." Rússneski rithöfundurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Alexander Solzhenitsyn sagði Tsjetsjena bæði mannræningja og þjófa. Sjálfstæðisbaráttan Tsjetsjenía er eitt af fjölmörgum sjálfsstjórnarsvæðum í Rússlandi og hafa heimamenn forræði yfir ýmsum málaflokkum. Á flestum svæðunum búa tvær til þrjár heimaþjóðir og Rússar eru fjölmennir á þeim öllum. Misjafnt er hvort vilji og tilburðir til fullkomins sjálfstæðis hafa verið uppi en heita má ógjörningur fyrir stjórnvöld í Moskvu að verða við slíkum óskum. "Ef allir ætla að verða sjálfstæðir þá hefur það í för með sér endalausar þjóðarhreinsanir og djöfulgang eins og gerðist í Júgóslavíu," segir Árni Bergmann. "Í raun vill enginn nema Tsjetsjenarnir sjálfir að þeir fái sjálfstæði." Í þessu ljósi er afstaða Pútíns og annarra ráðamanna í Moskvu skiljanleg en þó ekki nema upp að vissu marki. Forsetinn hefur ekki reynt að ná samkomulagi við Tsjetsjena og sagt útilokað að ræða við hryðjuverkamenn. Honum hefur verið bent á að í héraðinu séu aðrar og hófsamari fylkingar sem hægt sé að nálgast með útrétta sáttahönd en forsetinn hefur skotið skollaeyrum við öllum slíkum ráðleggingum. Hans afstaða er sú að með illu skuli illt út reka. Segja má að Tsjetsjenía sé í dag á mörkum hins byggilega. Höfuðborgin Grosný er rústir einar og sjö af hverjum tíu íbúum héraðsins eru atvinnulausir. Við sundrungu Sovétríkjanna árið 1991 lýstu flest lýðveldanna innan ríkjabandalagsins yfir sjálfstæði enda heimilt samkvæmt stjórnarskrá. Tsjetsjenía, eins og fleiri héruð, var hinsvegar ekki lýðveldi og hafði því ekki þennan sama stjórnarskrárbundna rétt til að stonfa sjálfstætt ríki. Engu að síður var sjálfstæði lýst og lengi vel gerði Moskvustjórnin ekkert með þá yfirlýsingu enda annirnar innan Kremlarveggja miklar og örðugt að sinna málefnum allað leið undir Kákasusfjöllum. Tsjetsjenskir hryðjuverkamenn hafa, í nafni sjálfstæðisbaráttunnar, framið fjölmörg mannskæð ódæðisverk á undanförnum árum og hafa nokkur þúsund óbreyttir borgarar fallið fyrir þeirra hendi. Ekkert gefur tilefni til að ætla að þessir sömu menn slíðri sverð sín á næstunni, þvert á móti bendir flest til að enn fleiri deyi vegna grimmdar þeirra í framtíðinni. Erlent Fréttir Stj.mál Mest lesið Gummi Emil feginn að ekki fór verr eftir misheppnaðan sveppatúr Innlent Verið að fara fram á rannsókn, ekki þöggun Innlent Efna til söfnunar fyrir móður Kolfinnu Eldeyjar Innlent Gekk nakinn í veg fyrir bíla á Suðurlandsvegi Innlent Rússar gerðir afturreka með óvæntar tillögur á allsherjarþingi SÞ Erlent Fimmti hver myndi helst velja að flytja til Danmerkur Innlent Bíða gagna og tjá sig lítið um rannsóknina á meðan Innlent Ómetanleg vinátta eftir lífsbjörg Innlent Starfsmenn flýja framboð Robinson eftir „svartur nasisti“-hneykslið Erlent Manndráp í Kiðjabergi komið til saksóknara Innlent Fleiri fréttir Fólk flýr Beirút undan mannskæðum árásum Ísraela Selenskíj heimsótti lykilríki og þakkaði fyrir vopnin Flúði þegar sveitir Maduro ætluðu að grípa hann Fimmtán á sjúkrahús eftir lestarslys í Svíþjóð Starfsmenn flýja framboð Robinson eftir „svartur nasisti“-hneykslið Fjórir myrtir og fjöldi særður eftir skotárás í Alabama Ísraelar ráðast í umfangsmiklar loftárásir og hvetja íbúa til að flýja Rússar gerðir afturreka með óvæntar tillögur á allsherjarþingi SÞ Jafnaðarmenn báru nauman sigur úr býtum Trump útilokar að bjóða sig fram aftur Marxisti kjörinn forseti Srí Lanka Segir að Hezbollah muni skilja skilaboðin Fimmtíu og einn látinn eftir sprengingu í námu Fannst 73 árum eftir að hafa verið rænt Jörðin fær tímabundið annað tungl Varpa sprengjum á fjölbýlishús í Karkív Tjóðraði móður sína við stól til að drepa eiginmann sinn Skiptast á eldflaugum í massavís Konur og börn meðal látinna þegar Hezbollah-leiðtoga var ráðinn bani Ríkisstjórn mynduð í Frakklandi Skorar á Trump í aðrar kappræður Diddy á sjálfsvígsvakt Senda svifsprengjur fyrir F-16 Repúblikanar áhyggjufullir vegna „svarta nasistans“ Óþekkt tónverk eftir Mozart fannst Fjölmiðlafólki vísað úr salnum við myndbirtingu: „Þetta er ósæmilegt og átakanlegt myndefni“ Önnur vopnageymsla í ljósum logum í Rússlandi Stjörnublaðamaður í straff vegna sambands við Kennedy Vörpuðu líkum fram af húsþaki á Vesturbakkanum Felldu marga leiðtoga Hezbollah í einni árás Sjá meira
Viðbrögð Pútíns, Rússlandsforseta, við hörmungaratburðunum í Beslan í Norður-Ossetíu vekja undrun margra. Stjórnmálaskýrendur víða um heim eiga erfitt með að skilja hvers vegna forsetinn kýs að tengja ódæðið alþjóðlegum hryðjuverkum og baráttunni gegn þeim og benda á að rót vandans liggi innan landssteina en ekki utan. Í ávarpi sínu til þjóðarinnar um helgina minntist forsetinn ekki einu orði á Tsjetsjeníu en sagði voðaverkin hluta alþjóðlegrar hryðjuverkaógnar. Þá hafa aðgerðir, eða aðgerðaleysi, rússneskra stjórnvalda vakið hörð viðbrögð en svo virðist sem yfirmenn lögreglu í Norður-Ossetíu hafi stýrt aðgerðum gegn ódæðismönnunum en ekki þrautþjálfaðir stjórnendur sérsveita hers og öryggislögreglu Rússlands. Í ofanálag hefur Pútín alfarið hafnað hugmyndum um að óháð rannsókn á blóðbaðinu verði gerð en að vísu sagt að atburðarrásin verði könnuð innan raða stjórnkerfisins svo greina megi hvar ábyrgðin liggi. Árni Bergmann rithöfundur segir erfitt að meta hvaða áhrif atburðirnir hafa á stöðu Pútíns í Rússlandi. "Það er erfitt að spá fyrir um það. Menn reiðast auðvitað þegar svona gerist og vilja jafnvel hefna og það er ekkert ólíklegt að rússneska þjóðin sameinist í andstöðu sinni við þessi öfl." Guðmundur Ólafsson hagfræðingur og háskólakennari tekur sterkar til orða. "Pútín er sterkur foringi og við atburði sem þessa verða sterkir foringjar enn sterkari." Gömul saga og ný Saga illdeilna Tsjetsjena og Rússa nær næstum tvö hundruð ár aftur í tímann en um 1850 var héraðið innlimað í Rússneska keisaradæmið. Öllu seinna, eða í heimsstyrjöldinni síðari, náðu Þjóðverjar höfuðborginni Grosný á sitt vald og mættu velvilja heimamanna. Afstaða þeirra var sú að óvinir Rússa voru vinir Tsjetsjena. "Stalín hefndi sín svo með því að flytja alla þjóðina til Síberíu," segir Árni og bendir á að þjóðarflutningarnir hafi haft sín áhrif. "Það er talið að um fjórðungur Tsjetsjena hafi dáið í þessum nauðungarflutningum og harðræðinu sem fylgdi." Krutsjov heimilaði Tsjetsjenum svo að snúa aftur til síns heima nokkru síðar. Guðmundur Ólafsson segir Tsjetsjena hafa stundað mannrán og þrælahald frá aldaöðli. "Vopnaburður og manndráp eru þeim í blóð borin og gamall tsjetsjenskur málsháttur segir að vopnlaus maður sé eins og kona með skegg." Rússneski rithöfundurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Alexander Solzhenitsyn sagði Tsjetsjena bæði mannræningja og þjófa. Sjálfstæðisbaráttan Tsjetsjenía er eitt af fjölmörgum sjálfsstjórnarsvæðum í Rússlandi og hafa heimamenn forræði yfir ýmsum málaflokkum. Á flestum svæðunum búa tvær til þrjár heimaþjóðir og Rússar eru fjölmennir á þeim öllum. Misjafnt er hvort vilji og tilburðir til fullkomins sjálfstæðis hafa verið uppi en heita má ógjörningur fyrir stjórnvöld í Moskvu að verða við slíkum óskum. "Ef allir ætla að verða sjálfstæðir þá hefur það í för með sér endalausar þjóðarhreinsanir og djöfulgang eins og gerðist í Júgóslavíu," segir Árni Bergmann. "Í raun vill enginn nema Tsjetsjenarnir sjálfir að þeir fái sjálfstæði." Í þessu ljósi er afstaða Pútíns og annarra ráðamanna í Moskvu skiljanleg en þó ekki nema upp að vissu marki. Forsetinn hefur ekki reynt að ná samkomulagi við Tsjetsjena og sagt útilokað að ræða við hryðjuverkamenn. Honum hefur verið bent á að í héraðinu séu aðrar og hófsamari fylkingar sem hægt sé að nálgast með útrétta sáttahönd en forsetinn hefur skotið skollaeyrum við öllum slíkum ráðleggingum. Hans afstaða er sú að með illu skuli illt út reka. Segja má að Tsjetsjenía sé í dag á mörkum hins byggilega. Höfuðborgin Grosný er rústir einar og sjö af hverjum tíu íbúum héraðsins eru atvinnulausir. Við sundrungu Sovétríkjanna árið 1991 lýstu flest lýðveldanna innan ríkjabandalagsins yfir sjálfstæði enda heimilt samkvæmt stjórnarskrá. Tsjetsjenía, eins og fleiri héruð, var hinsvegar ekki lýðveldi og hafði því ekki þennan sama stjórnarskrárbundna rétt til að stonfa sjálfstætt ríki. Engu að síður var sjálfstæði lýst og lengi vel gerði Moskvustjórnin ekkert með þá yfirlýsingu enda annirnar innan Kremlarveggja miklar og örðugt að sinna málefnum allað leið undir Kákasusfjöllum. Tsjetsjenskir hryðjuverkamenn hafa, í nafni sjálfstæðisbaráttunnar, framið fjölmörg mannskæð ódæðisverk á undanförnum árum og hafa nokkur þúsund óbreyttir borgarar fallið fyrir þeirra hendi. Ekkert gefur tilefni til að ætla að þessir sömu menn slíðri sverð sín á næstunni, þvert á móti bendir flest til að enn fleiri deyi vegna grimmdar þeirra í framtíðinni.
Erlent Fréttir Stj.mál Mest lesið Gummi Emil feginn að ekki fór verr eftir misheppnaðan sveppatúr Innlent Verið að fara fram á rannsókn, ekki þöggun Innlent Efna til söfnunar fyrir móður Kolfinnu Eldeyjar Innlent Gekk nakinn í veg fyrir bíla á Suðurlandsvegi Innlent Rússar gerðir afturreka með óvæntar tillögur á allsherjarþingi SÞ Erlent Fimmti hver myndi helst velja að flytja til Danmerkur Innlent Bíða gagna og tjá sig lítið um rannsóknina á meðan Innlent Ómetanleg vinátta eftir lífsbjörg Innlent Starfsmenn flýja framboð Robinson eftir „svartur nasisti“-hneykslið Erlent Manndráp í Kiðjabergi komið til saksóknara Innlent Fleiri fréttir Fólk flýr Beirút undan mannskæðum árásum Ísraela Selenskíj heimsótti lykilríki og þakkaði fyrir vopnin Flúði þegar sveitir Maduro ætluðu að grípa hann Fimmtán á sjúkrahús eftir lestarslys í Svíþjóð Starfsmenn flýja framboð Robinson eftir „svartur nasisti“-hneykslið Fjórir myrtir og fjöldi særður eftir skotárás í Alabama Ísraelar ráðast í umfangsmiklar loftárásir og hvetja íbúa til að flýja Rússar gerðir afturreka með óvæntar tillögur á allsherjarþingi SÞ Jafnaðarmenn báru nauman sigur úr býtum Trump útilokar að bjóða sig fram aftur Marxisti kjörinn forseti Srí Lanka Segir að Hezbollah muni skilja skilaboðin Fimmtíu og einn látinn eftir sprengingu í námu Fannst 73 árum eftir að hafa verið rænt Jörðin fær tímabundið annað tungl Varpa sprengjum á fjölbýlishús í Karkív Tjóðraði móður sína við stól til að drepa eiginmann sinn Skiptast á eldflaugum í massavís Konur og börn meðal látinna þegar Hezbollah-leiðtoga var ráðinn bani Ríkisstjórn mynduð í Frakklandi Skorar á Trump í aðrar kappræður Diddy á sjálfsvígsvakt Senda svifsprengjur fyrir F-16 Repúblikanar áhyggjufullir vegna „svarta nasistans“ Óþekkt tónverk eftir Mozart fannst Fjölmiðlafólki vísað úr salnum við myndbirtingu: „Þetta er ósæmilegt og átakanlegt myndefni“ Önnur vopnageymsla í ljósum logum í Rússlandi Stjörnublaðamaður í straff vegna sambands við Kennedy Vörpuðu líkum fram af húsþaki á Vesturbakkanum Felldu marga leiðtoga Hezbollah í einni árás Sjá meira