Hefjumst handa strax! Hörður Arnarson og Kristín Linda Árnadóttir skrifa 12. ágúst 2021 10:30 Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Loftslagsmál Kristín Linda Árnadóttir Hörður Arnarson Mest lesið Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun Friðum Eyjafjörð Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson Skoðun Skoðun Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Skapandi framtíð – forvarnir og félagsstarf í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar Skoðun Hvaða orka? Birgir Sverrisson skrifar Skoðun Það skiptir máli hvernig gervigreind er notuð í kennslu Hjörvar Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar.
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar
Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun