„Útlendingamálin“ - stór vandamálapakki? Toshiki Toma skrifar 21. júní 2023 06:00 Undanfarna daga hefur eins konar áróður einkennst í umræðu stjórnandi fólks í þjóðfélaginu. Guðrún Hafsteinsdóttir, nýorðinn dómsmálaráðherra, sagði í viðtali við RÚV í kjölfar embættistökunnar: „Kerfi útlendingamála sé komið að þolmörkum.“ Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra kvartaði yfir afgreiðslu „útlendingamála“ á alþingi og sagði: „Við höfum misst tökin á þessum málaflokki þannig að kostnaðurinn við að sinna þessum málaflokki er algjörlega farinn upp úr þakinu og það er óásættanlegt.“ Sama dag og ráðherraskiptin fóru Kjartan Már Kjartansson bæjarstjóri Reykjanesbæjar og Rósa Guðbjartsdóttir bæjarstjóri Hafnarfjarðar í Kastljós og töluðu ýmsa erfiðleika í kringum „útlendingamálin.“ Þau nefndu til dæmis skort á húsnæði, of mikil útgjöld vegna móttöku flóttafólks, mikið álag fyrir starfsfólk í skólum jafnt sem íslensk börn vegna samveru við útlensk börn eða almenna óánægju bæjarbúa. „Útlendingamál“ er mjög óljóst orð að mínu mati og sérhver manneskja mun túlka þetta orð eftir eigin geðþótta. Samt er eitt sem umræðan á sameiginlegt og það er hinn neikvæði blær sem umlykur hana. Eftir því sem ég las og hlustaði meira langar mig aðeins að telja upp hvaða atriði felast í orðinu ,,útlendingamál" í umræðunni. 1. Of mikil útgjöld fyrir ríki og sveitarfélög vegna móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd (hælisleitendur). 2. Skortur á húsnæði. 3. Skortur á rými í grunn- og leikskólum á höfuðborgarsvæðinu. 4. Of mikið vinnuálag í skólakerfi höfuðborgarsvæðisins vegna móttöku erlendra barna. 5. Almenn ónægja íbúa gagnvart sambýli við hælisleitendur í ákveðnum hverfum og bæjum. Það geta verið fleiri atriði sem koma til greina en þessi eru þau helstu í umræðunni núna. Þá virðist miðpunktur „útlendingamála“ vera tilvist fjölmargra hælisleitenda sem annað hvort eru að bíða eftir kennitölu sem og þeim sem þegar eru búnir að fá hana. Allt eru þetta atriði sem við þurfum að viðurkenna og við verðum að fjalla um viðbrögð við þeim, bæði almennilega og málefnalega. Það er sannarlega mikilvægt að leggja áherslu á það að við fjallum um atriðin „almennilega og málefnalega.“ Ég ætla ekki að fara ítarlega í þessi atriði í þessari stuttu grein, en ég vil ég setja fram tvo grundvallarpunkta sem varða öll ofangreind atriði. Fyrri punkturinn er, og við skulum ekki gleyma því, að helmingur hælisleitenda sem kom hingað til lands á árið 2022 og á þessu ári til loka aprílmánaðar eru frá Úkraínu og ástæða fjölgunar þeirra er innrás Rússlands í Úkraínu. Úkraínskt fólk kaus ekki sjálft að verða á flótta, það neyddist einfaldlega til þess. Innrásin er einnig ein ástæða verðbólgu hér á landi jafnt sem víðar í heiminum sem aftur hefur gríðarlega mikil áhrif á útgjöld ríkis og sveitafélaga almennt sem og heimilin. Útgjöldin jukust ekki síst í málefnum flóttafólks. Ísland lýsti því formlega yfir að styðja Úkraínu í hennar baráttu, og raunar er það líka álag sem Íslendingar ákvaðu að axla með því að taka á móti fólki sem var á flótta eða að þola verðbólgu. Innrásin var gerð af landi í Evrópu á land í Evrópu, sem er í næsta nágrenni við Ísland og önnur ríki í heimsálfunni. Þetta eru mjög sérstakar aðstæður og Ísland getur ekki vikist undan ábyrgð. Mig langar einnig að setja fram annan punkt sérstaklega og raunar finnst mér sá punktur eigi að vera forsenda heildarumræðu um málefni flóttafólks. Sameinuðu þjóðirnar samþykkti samning um réttarstöðu flóttamanna árið 1951 og í dag telst aðildarríki 149. Þar á meðal er Ísland. Kjarni samningsins er að aðildarríkin viðurkenna tilvist flóttafólks og þá skyldu sína til að veita flóttafólki vernd. Ýmsar nánari reglugerðir fylgja þar um en kjarninn er þessi. Sérhvert ríki er með eigið móttökukerfi flóttafólks og stundum er það sameiginlega við önnur ríki. ! En kjarni hér er veita vernd við fólk sem á skilið hana. Aldrei má gleymast þetta kjarni. Ef þessi kjarni gleymist, þá mun kerfi um vernd flóttafólks verða að gagnslausum hlut eða jafnvel kúgunarkerfi gegn fólki á flótta sem aðeins hindar það í að komast inn í landið sitt og útilokar það. Mikilvægast er að skoða með réttlæti og sanngirni hvort umsækjandi nokkur um alþjóðlega vernd eigi skilið að fá þá vernd eða ekki. Það ferli tekur ákveðinn tíma og kostar vinnu og peninga. Við getum rætt um að bæta núverandi móttökukerfi og búa til betra. En kjarninn má aldrei týnast. Okkur vantar frekari umræðu fyrir sérhvert atriði sem ég taldi upp. Við þurfum að halda umræðunni almennilega á lofti og ekki síst er mikilvægt að hún sé málefnaleg. Ég óska þess stjórnendur í þjóðfélaginu hætti að búa til óljóst hugtak eins og „útlendingamál“ þar sem alls konar þjóðfélagslegum vandamálum er pakkað inn eins og það látið axla ábyrgð eingöngu á útlendingum eða hælisleitendum. Rósa, bæjarstjórinn í Hafnarfirði, sagði nokkrum sinnum í Kastljósi: „Við skulum læra af reynslu hinna Norðurlandanna.“ Já, við skulum læra þá heimsku að aðgreina útlendinga eins og óæskilega stétt og saka þá um uppruna alls konar óþæginda í samfélaginu. Slíkt skapar meira vandamál en leysir engin. Höfundur er prestur innflytjenda og flóttafólks. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Flóttafólk á Íslandi Hælisleitendur Toshiki Toma Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Undanfarna daga hefur eins konar áróður einkennst í umræðu stjórnandi fólks í þjóðfélaginu. Guðrún Hafsteinsdóttir, nýorðinn dómsmálaráðherra, sagði í viðtali við RÚV í kjölfar embættistökunnar: „Kerfi útlendingamála sé komið að þolmörkum.“ Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra kvartaði yfir afgreiðslu „útlendingamála“ á alþingi og sagði: „Við höfum misst tökin á þessum málaflokki þannig að kostnaðurinn við að sinna þessum málaflokki er algjörlega farinn upp úr þakinu og það er óásættanlegt.“ Sama dag og ráðherraskiptin fóru Kjartan Már Kjartansson bæjarstjóri Reykjanesbæjar og Rósa Guðbjartsdóttir bæjarstjóri Hafnarfjarðar í Kastljós og töluðu ýmsa erfiðleika í kringum „útlendingamálin.“ Þau nefndu til dæmis skort á húsnæði, of mikil útgjöld vegna móttöku flóttafólks, mikið álag fyrir starfsfólk í skólum jafnt sem íslensk börn vegna samveru við útlensk börn eða almenna óánægju bæjarbúa. „Útlendingamál“ er mjög óljóst orð að mínu mati og sérhver manneskja mun túlka þetta orð eftir eigin geðþótta. Samt er eitt sem umræðan á sameiginlegt og það er hinn neikvæði blær sem umlykur hana. Eftir því sem ég las og hlustaði meira langar mig aðeins að telja upp hvaða atriði felast í orðinu ,,útlendingamál" í umræðunni. 1. Of mikil útgjöld fyrir ríki og sveitarfélög vegna móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd (hælisleitendur). 2. Skortur á húsnæði. 3. Skortur á rými í grunn- og leikskólum á höfuðborgarsvæðinu. 4. Of mikið vinnuálag í skólakerfi höfuðborgarsvæðisins vegna móttöku erlendra barna. 5. Almenn ónægja íbúa gagnvart sambýli við hælisleitendur í ákveðnum hverfum og bæjum. Það geta verið fleiri atriði sem koma til greina en þessi eru þau helstu í umræðunni núna. Þá virðist miðpunktur „útlendingamála“ vera tilvist fjölmargra hælisleitenda sem annað hvort eru að bíða eftir kennitölu sem og þeim sem þegar eru búnir að fá hana. Allt eru þetta atriði sem við þurfum að viðurkenna og við verðum að fjalla um viðbrögð við þeim, bæði almennilega og málefnalega. Það er sannarlega mikilvægt að leggja áherslu á það að við fjallum um atriðin „almennilega og málefnalega.“ Ég ætla ekki að fara ítarlega í þessi atriði í þessari stuttu grein, en ég vil ég setja fram tvo grundvallarpunkta sem varða öll ofangreind atriði. Fyrri punkturinn er, og við skulum ekki gleyma því, að helmingur hælisleitenda sem kom hingað til lands á árið 2022 og á þessu ári til loka aprílmánaðar eru frá Úkraínu og ástæða fjölgunar þeirra er innrás Rússlands í Úkraínu. Úkraínskt fólk kaus ekki sjálft að verða á flótta, það neyddist einfaldlega til þess. Innrásin er einnig ein ástæða verðbólgu hér á landi jafnt sem víðar í heiminum sem aftur hefur gríðarlega mikil áhrif á útgjöld ríkis og sveitafélaga almennt sem og heimilin. Útgjöldin jukust ekki síst í málefnum flóttafólks. Ísland lýsti því formlega yfir að styðja Úkraínu í hennar baráttu, og raunar er það líka álag sem Íslendingar ákvaðu að axla með því að taka á móti fólki sem var á flótta eða að þola verðbólgu. Innrásin var gerð af landi í Evrópu á land í Evrópu, sem er í næsta nágrenni við Ísland og önnur ríki í heimsálfunni. Þetta eru mjög sérstakar aðstæður og Ísland getur ekki vikist undan ábyrgð. Mig langar einnig að setja fram annan punkt sérstaklega og raunar finnst mér sá punktur eigi að vera forsenda heildarumræðu um málefni flóttafólks. Sameinuðu þjóðirnar samþykkti samning um réttarstöðu flóttamanna árið 1951 og í dag telst aðildarríki 149. Þar á meðal er Ísland. Kjarni samningsins er að aðildarríkin viðurkenna tilvist flóttafólks og þá skyldu sína til að veita flóttafólki vernd. Ýmsar nánari reglugerðir fylgja þar um en kjarninn er þessi. Sérhvert ríki er með eigið móttökukerfi flóttafólks og stundum er það sameiginlega við önnur ríki. ! En kjarni hér er veita vernd við fólk sem á skilið hana. Aldrei má gleymast þetta kjarni. Ef þessi kjarni gleymist, þá mun kerfi um vernd flóttafólks verða að gagnslausum hlut eða jafnvel kúgunarkerfi gegn fólki á flótta sem aðeins hindar það í að komast inn í landið sitt og útilokar það. Mikilvægast er að skoða með réttlæti og sanngirni hvort umsækjandi nokkur um alþjóðlega vernd eigi skilið að fá þá vernd eða ekki. Það ferli tekur ákveðinn tíma og kostar vinnu og peninga. Við getum rætt um að bæta núverandi móttökukerfi og búa til betra. En kjarninn má aldrei týnast. Okkur vantar frekari umræðu fyrir sérhvert atriði sem ég taldi upp. Við þurfum að halda umræðunni almennilega á lofti og ekki síst er mikilvægt að hún sé málefnaleg. Ég óska þess stjórnendur í þjóðfélaginu hætti að búa til óljóst hugtak eins og „útlendingamál“ þar sem alls konar þjóðfélagslegum vandamálum er pakkað inn eins og það látið axla ábyrgð eingöngu á útlendingum eða hælisleitendum. Rósa, bæjarstjórinn í Hafnarfirði, sagði nokkrum sinnum í Kastljósi: „Við skulum læra af reynslu hinna Norðurlandanna.“ Já, við skulum læra þá heimsku að aðgreina útlendinga eins og óæskilega stétt og saka þá um uppruna alls konar óþæginda í samfélaginu. Slíkt skapar meira vandamál en leysir engin. Höfundur er prestur innflytjenda og flóttafólks.
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun