Gerræði ráðherranna Ólafur Stephensen skrifar 12. júní 2024 16:30 Ósætti við ríkisstjórnarborðið er byrjað að bitna á starfsumhverfi fyrirtækjanna í landinu. Þegar ráðherrar ríkisstjórnarinnar hafa hver sína skoðunina á því hvort tiltekin atvinnustarfsemi eigi að vera lögleg eða ekki og stjórnarliðið getur ekki náð saman um lagabreytingar, leiðir það til gerræðislegra vinnubragða þar sem réttindi fyrirtækja eru fótum troðin af því að starfsemin er ráðherrunum ekki þóknanleg. Um þetta höfum við tvö dæmi frá síðustu dögum. Vanþóknun á löglegum hvalveiðum Það fyrra er af matvælaráðherranum, sem vikum saman dró að taka ákvörðun um að gefa út leyfi til hvalveiða, en það er atvinnustarfsemi sem ráðherranum er ekki pólitískt þóknanleg. Umboðsmaður Alþingis komst að þeirri niðurstöðu að forvera Bjarkeyjar Olsen í embætti hefði ekki verið lagalega stætt á að fresta upphafi hvalveiðivertíðar í fyrra. Seint og um síðir gaf Bjarkey út leyfi til hvalveiða og tók fram að hún væri nauðbeygð til þess lögum samkvæmt, en annars vegar gefur hún leyfið út alltof seint og hins vegar gildir það aðeins í 204 daga. Hver treystir sér til að reka fyrirtæki þar sem reksturinn er leyfilegur í innan við sjö mánuði í senn? Þetta er ömurlegur hráskinnaleikur. Ráðherra reynir að knýja fram nýja niðurstöðu hjá lögreglunni Síðara dæmið er af fjármálaráðherranum, sem ræðst á fyrirtæki sem selja áfengi á netinu. Það er starfsgrein, sem er ráðherranum ekki pólitískt þóknanleg. Um hana ríkir vissulega lagalegur óskýrleiki, en það mætti heita sérkennileg löggjöf, sem leyfði íslenzkum neytendum að kaupa áfengi af erlendum netverzlunum en bannaði þeim að verzla við fyrirtæki með tengsl við Ísland. Starfsemi netverzlana með áfengi hefur ítrekað verið kærð til lögreglu, án þess að gripið hafi verið til aðgerða gegn þeim. Áfengis- og tóbaksverzlun ríkisins hefur stefnt netverzlunum fyrir dóm en málinu var vísað frá dómi. Jón Gunnarsson, þáverandi dómsmálaráðherra, dró þá eðlilegu ályktun að netverzlun með áfengi væri lögleg og lýsti því yfir opinberlega. Bjarni Benediktsson forsætisráðherra sagði nýlega að þeir sem hefðu áhuga á að stunda þessi viðskipti yrðu að fá betri svör frá löggjafanum um þær reglur sem um þau ættu að gilda. Reynt að fá lögregluna með í pólitíkina Nú hefur Sigurður Ingi Jóhannsson fjármálaráðherra hins vegar skrifað lögreglunni bréf með þeirri lagatúlkun sinni að netverzlun með áfengi sé bönnuð. Bréfið verður ekki skilið með neinum öðrum hætti en að ráðherrann blandi sér í störf lögreglunnar og reyni að fá hana til að komast að annarri niðurstöðu í málum netverzlana með áfengi en hún hafði áður gert. Með öðrum orðum reynir ráðherra, sem hefur þá pólitísku skoðun að tiltekin atvinnustarfsemi ætti að vera ólögleg, að fá lögregluna til að taka undir hana með sér. Þetta minnir á vinnubrögð ráðamanna í ríkjum sem kenna sig hvorki við réttarríki né frjálslynt lýðræði, nema þá í orði kveðnu. Það er gott að dómsmálaráðuneytið hefur nú áréttað að ráðherrar segi lögreglunni ekki fyrir verkum – en fjármálaráðherrann hefur auðvitað náð því fram sem hann ætlaði sér; að fæla fyrirtæki frá því að fara út í þessa atvinnustarfsemi af ótta við viðbrögð yfirvalda.Af hverju breyta þau ekki lögunum?Með þessum aðferðum leitast ráðherrarnir fyrst og fremst við að afla sér vinsælda meðal þeirra sem eru sömu pólitísku skoðunar og er sama þótt það raungerist á kostnað réttarríkisins. Við skulum hins vegar vona að það sé fámennur kjósendahópur. Jafnvel þótt við séum bæði á móti hvalveiðum og netsölu á áfengi, getum við ekki leyft gerræðinu að ráða og ýtt reglum réttarríkisins til hliðar. Meira að segja fólk, sem hafa verið fengin jafnmikil völd og ráðherrarnir hafa, verður að sæta því að ná fram pólitískum markmiðum á lögmætum forsendum.Bæði Bjarkey og Sigurður Ingi eru í aðstöðu til að leggja fram frumvörp um breytingu á lögum. Bjarkey gæti lagt fram frumvarp um að banna hvalveiðar og Sigurður Ingi gæti lagt fram frumvarp sem kvæði skýrt á um að þótt EES-samningurinn leyfi Íslendingum að kaupa áfengi af evrópskum netverzlunum, sé harðbannað að kaupa áfengi af fyrirtækjum með tengsl við Ísland. Það er reyndar vafamál hvort slíkt frumvarp stæðist jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar.Fremur en að beita sér fyrir breyttu regluverki á vettvangi Alþingis beita ráðherrarnir hins vegar stjórnsýslulegum bellibrögðum sem eiga ekki heima í réttarríki þar sem fyrirtæki eiga að geta treyst því að búa við skýrt regluverk og fyrirsjáanleika. Íslenzkt atvinnulíf getur ekki með nokkru móti búið við stjórnarhætti af þessu tagi og talsmenn þess eiga að mótmæla þeim harðlega.Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Ósætti við ríkisstjórnarborðið er byrjað að bitna á starfsumhverfi fyrirtækjanna í landinu. Þegar ráðherrar ríkisstjórnarinnar hafa hver sína skoðunina á því hvort tiltekin atvinnustarfsemi eigi að vera lögleg eða ekki og stjórnarliðið getur ekki náð saman um lagabreytingar, leiðir það til gerræðislegra vinnubragða þar sem réttindi fyrirtækja eru fótum troðin af því að starfsemin er ráðherrunum ekki þóknanleg. Um þetta höfum við tvö dæmi frá síðustu dögum. Vanþóknun á löglegum hvalveiðum Það fyrra er af matvælaráðherranum, sem vikum saman dró að taka ákvörðun um að gefa út leyfi til hvalveiða, en það er atvinnustarfsemi sem ráðherranum er ekki pólitískt þóknanleg. Umboðsmaður Alþingis komst að þeirri niðurstöðu að forvera Bjarkeyjar Olsen í embætti hefði ekki verið lagalega stætt á að fresta upphafi hvalveiðivertíðar í fyrra. Seint og um síðir gaf Bjarkey út leyfi til hvalveiða og tók fram að hún væri nauðbeygð til þess lögum samkvæmt, en annars vegar gefur hún leyfið út alltof seint og hins vegar gildir það aðeins í 204 daga. Hver treystir sér til að reka fyrirtæki þar sem reksturinn er leyfilegur í innan við sjö mánuði í senn? Þetta er ömurlegur hráskinnaleikur. Ráðherra reynir að knýja fram nýja niðurstöðu hjá lögreglunni Síðara dæmið er af fjármálaráðherranum, sem ræðst á fyrirtæki sem selja áfengi á netinu. Það er starfsgrein, sem er ráðherranum ekki pólitískt þóknanleg. Um hana ríkir vissulega lagalegur óskýrleiki, en það mætti heita sérkennileg löggjöf, sem leyfði íslenzkum neytendum að kaupa áfengi af erlendum netverzlunum en bannaði þeim að verzla við fyrirtæki með tengsl við Ísland. Starfsemi netverzlana með áfengi hefur ítrekað verið kærð til lögreglu, án þess að gripið hafi verið til aðgerða gegn þeim. Áfengis- og tóbaksverzlun ríkisins hefur stefnt netverzlunum fyrir dóm en málinu var vísað frá dómi. Jón Gunnarsson, þáverandi dómsmálaráðherra, dró þá eðlilegu ályktun að netverzlun með áfengi væri lögleg og lýsti því yfir opinberlega. Bjarni Benediktsson forsætisráðherra sagði nýlega að þeir sem hefðu áhuga á að stunda þessi viðskipti yrðu að fá betri svör frá löggjafanum um þær reglur sem um þau ættu að gilda. Reynt að fá lögregluna með í pólitíkina Nú hefur Sigurður Ingi Jóhannsson fjármálaráðherra hins vegar skrifað lögreglunni bréf með þeirri lagatúlkun sinni að netverzlun með áfengi sé bönnuð. Bréfið verður ekki skilið með neinum öðrum hætti en að ráðherrann blandi sér í störf lögreglunnar og reyni að fá hana til að komast að annarri niðurstöðu í málum netverzlana með áfengi en hún hafði áður gert. Með öðrum orðum reynir ráðherra, sem hefur þá pólitísku skoðun að tiltekin atvinnustarfsemi ætti að vera ólögleg, að fá lögregluna til að taka undir hana með sér. Þetta minnir á vinnubrögð ráðamanna í ríkjum sem kenna sig hvorki við réttarríki né frjálslynt lýðræði, nema þá í orði kveðnu. Það er gott að dómsmálaráðuneytið hefur nú áréttað að ráðherrar segi lögreglunni ekki fyrir verkum – en fjármálaráðherrann hefur auðvitað náð því fram sem hann ætlaði sér; að fæla fyrirtæki frá því að fara út í þessa atvinnustarfsemi af ótta við viðbrögð yfirvalda.Af hverju breyta þau ekki lögunum?Með þessum aðferðum leitast ráðherrarnir fyrst og fremst við að afla sér vinsælda meðal þeirra sem eru sömu pólitísku skoðunar og er sama þótt það raungerist á kostnað réttarríkisins. Við skulum hins vegar vona að það sé fámennur kjósendahópur. Jafnvel þótt við séum bæði á móti hvalveiðum og netsölu á áfengi, getum við ekki leyft gerræðinu að ráða og ýtt reglum réttarríkisins til hliðar. Meira að segja fólk, sem hafa verið fengin jafnmikil völd og ráðherrarnir hafa, verður að sæta því að ná fram pólitískum markmiðum á lögmætum forsendum.Bæði Bjarkey og Sigurður Ingi eru í aðstöðu til að leggja fram frumvörp um breytingu á lögum. Bjarkey gæti lagt fram frumvarp um að banna hvalveiðar og Sigurður Ingi gæti lagt fram frumvarp sem kvæði skýrt á um að þótt EES-samningurinn leyfi Íslendingum að kaupa áfengi af evrópskum netverzlunum, sé harðbannað að kaupa áfengi af fyrirtækjum með tengsl við Ísland. Það er reyndar vafamál hvort slíkt frumvarp stæðist jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar.Fremur en að beita sér fyrir breyttu regluverki á vettvangi Alþingis beita ráðherrarnir hins vegar stjórnsýslulegum bellibrögðum sem eiga ekki heima í réttarríki þar sem fyrirtæki eiga að geta treyst því að búa við skýrt regluverk og fyrirsjáanleika. Íslenzkt atvinnulíf getur ekki með nokkru móti búið við stjórnarhætti af þessu tagi og talsmenn þess eiga að mótmæla þeim harðlega.Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun