Dugði Írum og Dönum skammt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 25. júní 2024 09:01 Mjög langur vegur er frá því að Ísland stæði jafnfætis öðrum ríkjum innan Evrópusambandsins ef til þess kæmi að landið gengi í sambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni. Ólíkt því sem Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, hélt fram í pistli í Morgunblaðinu 18. júní. Enda fer vægi ríkja innan sambandsins, og hefur í vaxandi mæli farið, fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Til að mynda fengi Ísland sex þingmenn af 720 á þingi Evrópusambandsins sem er sambærilegt við það að hafa aðeins hálfan þingmann á Alþingi. Staðan yrði tíu sinnum verri innan ráðherraráðs sambandsins, sem gjarnan er talið valdamesta stofnun þess, þar sem vægi landsins yrði 0,08% eða á við einungis 5% hlutdeild í alþingismanni. Til að mynda nýtist reiknivél á vef ráðsins sjálfs ágætlega í slíkum útreikningum. Hvað þing Evrópusambandsins varðar sagði Hanna Katrín að það sem máli skipti væru þingflokkarnir á þinginu en ekki fjöldi þingmanna hvers ríkis. Þar lægju hin eiginlegu áhrif. Með sömu rökum skiptir væntanlega engu máli hversu marga þingmenn hvert kjördæmi hér á landi hefur á Alþingi. Einungis að þau eigi einhverja fulltrúa í þingflokkunum sem starfa innan þingsins. Vitanlega stenzt það enga skoðun. Danir þurftu að refsa Færeyingum Langur vegur er enda frá því að einstök ríki innan Evrópusambandsins, einkum þau fámennari svo ekki sé talað um þau fámennustu, hafi getað treyst á þingflokkana á þingi sambandsins vegna mikilvægra hagsmunamála þeirra. Hið sama á við ef fámennari ríki þess taka höndum saman. Til þess að hafa til að mynda sama vægi og Þýzkaland eitt í ráðherraráðinu þarf 17 fámennustu ríkin af 27 ríkjum sambandsins. Til dæmis gagnaðist það Írlandi afskaplega lítið þegar Evrópusambandið samdi um makrílveiðar við Færeyinga 2014 þvert á hagsmuni Íra að mati írskra stjórnvalda að stjórnmálaflokkurinn Fine Gael, sem myndaði ríkisstjórn landsins, ætti aðild að stærsta þingflokki þings sambandsins, The European People’s Party. Írsk stjórnvöld beittu sér af alefli gegn því að samið yrði með þeim hætti sem skilaði engum árangri. Hið sama átti við um Dani þegar þeir þurftu gegn vilja sínum að taka þátt í refsiaðgerðum Evrópusambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, 2013 fyrir veiðar Færeyinga í sinni eigin lögsögu að þáverandi ríkisstjórnarflokkar, Íhaldsflokkurinn og Venstre, ættu annars vegar aðild að EPP og hins vegar þingflokki frjálslyndra flokka, þriðja stærsta þingflokknum á þingi Evrópusambandsins. Versnandi staða fámennari ríkja Fram kom enn fremur í pistli Hönnu Katrínar að Evrópusambandið stæði „flestum öðrum alþjóðasamtökum framar í því að tryggja áhrif lítilla þjóða.“ Þvert á móti hefur á liðnum árum verið jafnt og þétt þrengt að möguleikum fámennari ríkja til þess að hafa áhrif innan sambandsins. Til dæmis með því að miða í vaxandi mæli við íbúafjölda í þeim efnum og afnema einróma samþykki í flestum málaflokkum. Milliríkja- og alþjóðasamstarf miðast allajafna við það að ríki sitji við sama borð þegar teknar eru ákvarðanir. Eitt ríki, eitt atkvæði óháð íbúafjölda. Hins vegar er Evrópusambandið komið langt út fyrir það að geta talizt alþjóðasamstarf með eðlilegum formerkjum. Áherzla sambandsins á íbúafjölda er hins vegar eðlileg í ljósi lokamarkmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi að til verði sambandsríki. Til að mynda kom fram í Schuman-ávarpinu 1950, sem markaði upphaf samrunans innan Evrópusambandsins og forvera þess, að fyrsta skrefið væri að koma kola- og stálframleiðslu Evrópuríkja undir eina stjórn en lokaskrefið evrópskt sambandsríki. Síðan þá hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá átt í stjórnsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands. Hvar er stóraukið fylgi Viðreisnar? Kallað var eftir því í lok pistils Hönnu Katrínar að haldið yrði þjóðaratkvæði um það hvort taka ætti skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið. Treystum kjósendum sagði hún. Forsenda þess er hins vegar þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um það. Flokkar andvígir inngöngu í sambandið geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi leiða til þess að komast framhjá þessum veruleika með ákalli um þjóðaratkvæði um skref í áttina að Evrópusambandinu í ljósi fylgisleysis flokksins. Viðreisn mældist þannig einungis með 7,7% fylgi í síðustu könnun Gallups, minna en í síðustu kosningum og það í stjórnarandstöðu. Kjósendur virðast ekki bera sérlega mikið traust til flokksins. Væri fyrir að fara einhverjum raunverulegur áhuga á því að ganga í Evrópusambandið hér á landi ætti það auðvitað að skila sér í stórauknu fylgi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Í öllu falli er það vitanlega á ábyrgð Viðreisnar og forystumanna flokksins að afla stefnumálum hans stuðnings og vinna að þeim en ekki annarra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Mjög langur vegur er frá því að Ísland stæði jafnfætis öðrum ríkjum innan Evrópusambandsins ef til þess kæmi að landið gengi í sambandið á einhverjum tímapunkti í framtíðinni. Ólíkt því sem Hanna Katrín Friðriksson, þingflokksformaður Viðreisnar, hélt fram í pistli í Morgunblaðinu 18. júní. Enda fer vægi ríkja innan sambandsins, og hefur í vaxandi mæli farið, fyrst og fremst eftir því hversu fjölmenn þau eru. Til að mynda fengi Ísland sex þingmenn af 720 á þingi Evrópusambandsins sem er sambærilegt við það að hafa aðeins hálfan þingmann á Alþingi. Staðan yrði tíu sinnum verri innan ráðherraráðs sambandsins, sem gjarnan er talið valdamesta stofnun þess, þar sem vægi landsins yrði 0,08% eða á við einungis 5% hlutdeild í alþingismanni. Til að mynda nýtist reiknivél á vef ráðsins sjálfs ágætlega í slíkum útreikningum. Hvað þing Evrópusambandsins varðar sagði Hanna Katrín að það sem máli skipti væru þingflokkarnir á þinginu en ekki fjöldi þingmanna hvers ríkis. Þar lægju hin eiginlegu áhrif. Með sömu rökum skiptir væntanlega engu máli hversu marga þingmenn hvert kjördæmi hér á landi hefur á Alþingi. Einungis að þau eigi einhverja fulltrúa í þingflokkunum sem starfa innan þingsins. Vitanlega stenzt það enga skoðun. Danir þurftu að refsa Færeyingum Langur vegur er enda frá því að einstök ríki innan Evrópusambandsins, einkum þau fámennari svo ekki sé talað um þau fámennustu, hafi getað treyst á þingflokkana á þingi sambandsins vegna mikilvægra hagsmunamála þeirra. Hið sama á við ef fámennari ríki þess taka höndum saman. Til þess að hafa til að mynda sama vægi og Þýzkaland eitt í ráðherraráðinu þarf 17 fámennustu ríkin af 27 ríkjum sambandsins. Til dæmis gagnaðist það Írlandi afskaplega lítið þegar Evrópusambandið samdi um makrílveiðar við Færeyinga 2014 þvert á hagsmuni Íra að mati írskra stjórnvalda að stjórnmálaflokkurinn Fine Gael, sem myndaði ríkisstjórn landsins, ætti aðild að stærsta þingflokki þings sambandsins, The European People’s Party. Írsk stjórnvöld beittu sér af alefli gegn því að samið yrði með þeim hætti sem skilaði engum árangri. Hið sama átti við um Dani þegar þeir þurftu gegn vilja sínum að taka þátt í refsiaðgerðum Evrópusambandsins gegn Færeyjum, hluta af danska konungdæminu, 2013 fyrir veiðar Færeyinga í sinni eigin lögsögu að þáverandi ríkisstjórnarflokkar, Íhaldsflokkurinn og Venstre, ættu annars vegar aðild að EPP og hins vegar þingflokki frjálslyndra flokka, þriðja stærsta þingflokknum á þingi Evrópusambandsins. Versnandi staða fámennari ríkja Fram kom enn fremur í pistli Hönnu Katrínar að Evrópusambandið stæði „flestum öðrum alþjóðasamtökum framar í því að tryggja áhrif lítilla þjóða.“ Þvert á móti hefur á liðnum árum verið jafnt og þétt þrengt að möguleikum fámennari ríkja til þess að hafa áhrif innan sambandsins. Til dæmis með því að miða í vaxandi mæli við íbúafjölda í þeim efnum og afnema einróma samþykki í flestum málaflokkum. Milliríkja- og alþjóðasamstarf miðast allajafna við það að ríki sitji við sama borð þegar teknar eru ákvarðanir. Eitt ríki, eitt atkvæði óháð íbúafjölda. Hins vegar er Evrópusambandið komið langt út fyrir það að geta talizt alþjóðasamstarf með eðlilegum formerkjum. Áherzla sambandsins á íbúafjölda er hins vegar eðlileg í ljósi lokamarkmiðs samrunans innan þess allt frá upphafi að til verði sambandsríki. Til að mynda kom fram í Schuman-ávarpinu 1950, sem markaði upphaf samrunans innan Evrópusambandsins og forvera þess, að fyrsta skrefið væri að koma kola- og stálframleiðslu Evrópuríkja undir eina stjórn en lokaskrefið evrópskt sambandsríki. Síðan þá hafa jafnt og þétt verið tekin fleiri skref í þá átt. Nú síðast var til dæmis lögð áherzla á áframhaldandi þróun í þá átt í stjórnsáttmála ríkisstjórnar Þýzkalands. Hvar er stóraukið fylgi Viðreisnar? Kallað var eftir því í lok pistils Hönnu Katrínar að haldið yrði þjóðaratkvæði um það hvort taka ætti skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið. Treystum kjósendum sagði hún. Forsenda þess er hins vegar þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um það. Flokkar andvígir inngöngu í sambandið geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur. Hins vegar er skiljanlegt að forystumenn Viðreisnar leiti logandi ljósi leiða til þess að komast framhjá þessum veruleika með ákalli um þjóðaratkvæði um skref í áttina að Evrópusambandinu í ljósi fylgisleysis flokksins. Viðreisn mældist þannig einungis með 7,7% fylgi í síðustu könnun Gallups, minna en í síðustu kosningum og það í stjórnarandstöðu. Kjósendur virðast ekki bera sérlega mikið traust til flokksins. Væri fyrir að fara einhverjum raunverulegur áhuga á því að ganga í Evrópusambandið hér á landi ætti það auðvitað að skila sér í stórauknu fylgi við Viðreisn sem er ekki aðeins eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið heldur var beinlínis stofnaður í kringum það. Í öllu falli er það vitanlega á ábyrgð Viðreisnar og forystumanna flokksins að afla stefnumálum hans stuðnings og vinna að þeim en ekki annarra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun