Tilfinning hægri manna um að fréttir RÚV séu óháðar fer dvínandi Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 19. júní 2025 22:41 Einar mestu breytingarnar sem finna má í nýrri skoðanakönnun Maskínu um afstöðu fólks til óhæði fréttaflutnings hjá íslenskum fjölmiðlum varðar þá breytingu sem hægri menn hafa í afstöðu sinni gagnvart RÚV. Vísir/Vilhelm Aðeins þriðjungur hægri manna upplifir fréttaflutning Ríkisútvarpsins sem óháðan en árið 2022 var helmingur hægri manna þeirrar skoðunar. Sérfræðingur hjá Fjölmiðlanefnd segir merki um að Íslendingar séu í auknum mæli að velja sér fjölmiðla eftir pólitískum skoðunum. Þetta kemur fram í könnun sem Maskína framkvæmdi fyrir Fjölmiðlanefnd en á næstu dögum verður viðamikil fjölmiðlaskýrsla Fjölmiðlanefndar kynnt. Gagnaöflun fór fram í lok síðasta árs og voru svarendur 951. Niðurstöður könnunarinnar.Maskína Könnunin sýnir að miðlar Ríkisútvarpsins tróna enn á toppnum yfir þá fjölmiðla sem almenningur telur að séu óháðir sérhagsmunaöflum í sínum fréttaflutningi. Um 63 prósent svarenda eru ýmist nokkuð eða mjög sammála því að RÚV sé óháð sem er litlu minna en árið 2022 þegar hlutfallið nam 66 prósentum. Á eftir fylgja miðlar Sýnar en um 60 prósent eru ýmist mjög eða nokkuð sammála um að þeir séu óháðir í sínum fréttaflutningi og þá telja um 48 prósent að Heimildin sé óháð. Ef svörin eru skoðuð út frá pólitískum skoðunum blasir þó við allt önnur mynd og sér í lagi afstaða hægri manna til hinna ýmsu fjölmiðla en þetta er það sem Skúli Bragi Geirdal, sérfræðingur hjá Fjölmiðlanefnd tók sérstaklega eftir. „Það eru auðvitað miðlar sem hanga ofarlega, sem er jákvætt sem ná til þessa breiða hóps,“ en bæði fjölmiðlar Sýnar og Bændablaðið skora nokkuð hátt hjá bæði vinstri og hægri mönnum. Skúli Bragi Geirdal er sérfræðingur í miðlalæsi hjá Fjölmiðlanefnd. Sýn „En það er auðvitað áhyggjuefni þegar við berum þetta saman við bandarískt fjölmiðlaumhverfi þar sem við erum með hægri hlið sem horfir á og hlustar á allar sínar upplýsingar frá sínum miðlum og svo öfugt, það er engin skörun. Fjölmiðlar, við viljum auðvitað að þeir nái til sem flestra. Og þessi merki gefa okkur til kynna að við séum svolítið að velja okkur hægri eða vinstri miðla,“ ályktar Skúli Bragi út frá nýju tölunum. Afstaða hægri manna til RÚV svipuð og til samfélagsmiðla Árið 2022 taldi tæpur helmingur hægri manna að RÚV væri óháð en nú er rúmur þriðjungur þeirra þeirrar skoðunar. Ein helsta breytingin frá því afstaða til fjölmiðla var síðast skoðuð árið 2022 varðar einmitt afstöðu hægri manna til RÚV. Almennt njóta samfélagsmiðlar litla tiltrú almennings og trú hans á að samfélagsmiðlar sem vettvangur frétta sé óháður er almennt lítill. Nýjustu tölur sýna að um 29,4 prósent trúi því að samfélagsmiðlavettvangurinn sé óháður vettvangur frétta. Athygli vekur að tilfinning hægri manna um að RÚV sé óháð er svipuð og afstaða þeirra til samfélagsmiðla. Afstaða hægri manna um að samfélagsmiðlar séu óháðir eru 33,7 prósent á meðan um það bil 35 prósent þeirra telja RÚV óháð. Skúli Bragi var spurður hvers vegna hann teldi að þessi þróun ætti sér stað. „Erum við að sjá einverjar breytingar á ríkisfjölmiðlinum eða er það meira í umræðunni í samfélaginu? Það er kannski frekar þar því það er ákveðin skautun í umræðunni um ákveðin málefni sem gerir fjölmiðli erfitt að fjalla um þau; að staðsetja sig á hlutlausan hátt og fjalla um báðar hliðar. Ef það er skautun í umræðunni um málefni þá getur þetta verið mjög erfitt og miðillinn fengið á sig mikla gagnrýni fyrir það. Þetta er i raun áhugavert að fylgjast með þessu. Ríkisfjölmiðillinn hefur öðrum skyldum að gegna heldur en einkareknir fjölmiðlar, þeir eru með þetta almannaþjónustuhlutverk þannig að við gerum ríkari kröfur til RÚV.“ Á sama tíma treystu Vinstri menn RÚV miðlum langmest til þess að vera óháðir eða 83,6% þeirra. Þá töldu 66% vinstrimanna Heimildina óháða og um 63% vinstri manna að Vísir væri það. Viðvörunarbjöllur að finna í nýju könnuninni „Sem betur fer lifum við ekki í skautuðu samfélagi í dag, við erum ekki komin í óefni en það er rétt að líta á svona rannsóknarniðurstöður og horfa á þær viðvörunarbjöllur og flögg sem þar fara á loft að við erum kannski farin að taka skref í hættulega átt, við verðum að bregðast við því,“ segir Skúli Bragi.Þess má geta að Vísir, Bylgjan og Sjónvarpfréttir Sýnar eru í eigu Sýnar. Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Innlent Rússneskt eldfjall gýs í fyrsta sinn í sex hundruð ár Erlent Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Innlent Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Innlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Innlent Fleiri fréttir Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Sjá meira
Þetta kemur fram í könnun sem Maskína framkvæmdi fyrir Fjölmiðlanefnd en á næstu dögum verður viðamikil fjölmiðlaskýrsla Fjölmiðlanefndar kynnt. Gagnaöflun fór fram í lok síðasta árs og voru svarendur 951. Niðurstöður könnunarinnar.Maskína Könnunin sýnir að miðlar Ríkisútvarpsins tróna enn á toppnum yfir þá fjölmiðla sem almenningur telur að séu óháðir sérhagsmunaöflum í sínum fréttaflutningi. Um 63 prósent svarenda eru ýmist nokkuð eða mjög sammála því að RÚV sé óháð sem er litlu minna en árið 2022 þegar hlutfallið nam 66 prósentum. Á eftir fylgja miðlar Sýnar en um 60 prósent eru ýmist mjög eða nokkuð sammála um að þeir séu óháðir í sínum fréttaflutningi og þá telja um 48 prósent að Heimildin sé óháð. Ef svörin eru skoðuð út frá pólitískum skoðunum blasir þó við allt önnur mynd og sér í lagi afstaða hægri manna til hinna ýmsu fjölmiðla en þetta er það sem Skúli Bragi Geirdal, sérfræðingur hjá Fjölmiðlanefnd tók sérstaklega eftir. „Það eru auðvitað miðlar sem hanga ofarlega, sem er jákvætt sem ná til þessa breiða hóps,“ en bæði fjölmiðlar Sýnar og Bændablaðið skora nokkuð hátt hjá bæði vinstri og hægri mönnum. Skúli Bragi Geirdal er sérfræðingur í miðlalæsi hjá Fjölmiðlanefnd. Sýn „En það er auðvitað áhyggjuefni þegar við berum þetta saman við bandarískt fjölmiðlaumhverfi þar sem við erum með hægri hlið sem horfir á og hlustar á allar sínar upplýsingar frá sínum miðlum og svo öfugt, það er engin skörun. Fjölmiðlar, við viljum auðvitað að þeir nái til sem flestra. Og þessi merki gefa okkur til kynna að við séum svolítið að velja okkur hægri eða vinstri miðla,“ ályktar Skúli Bragi út frá nýju tölunum. Afstaða hægri manna til RÚV svipuð og til samfélagsmiðla Árið 2022 taldi tæpur helmingur hægri manna að RÚV væri óháð en nú er rúmur þriðjungur þeirra þeirrar skoðunar. Ein helsta breytingin frá því afstaða til fjölmiðla var síðast skoðuð árið 2022 varðar einmitt afstöðu hægri manna til RÚV. Almennt njóta samfélagsmiðlar litla tiltrú almennings og trú hans á að samfélagsmiðlar sem vettvangur frétta sé óháður er almennt lítill. Nýjustu tölur sýna að um 29,4 prósent trúi því að samfélagsmiðlavettvangurinn sé óháður vettvangur frétta. Athygli vekur að tilfinning hægri manna um að RÚV sé óháð er svipuð og afstaða þeirra til samfélagsmiðla. Afstaða hægri manna um að samfélagsmiðlar séu óháðir eru 33,7 prósent á meðan um það bil 35 prósent þeirra telja RÚV óháð. Skúli Bragi var spurður hvers vegna hann teldi að þessi þróun ætti sér stað. „Erum við að sjá einverjar breytingar á ríkisfjölmiðlinum eða er það meira í umræðunni í samfélaginu? Það er kannski frekar þar því það er ákveðin skautun í umræðunni um ákveðin málefni sem gerir fjölmiðli erfitt að fjalla um þau; að staðsetja sig á hlutlausan hátt og fjalla um báðar hliðar. Ef það er skautun í umræðunni um málefni þá getur þetta verið mjög erfitt og miðillinn fengið á sig mikla gagnrýni fyrir það. Þetta er i raun áhugavert að fylgjast með þessu. Ríkisfjölmiðillinn hefur öðrum skyldum að gegna heldur en einkareknir fjölmiðlar, þeir eru með þetta almannaþjónustuhlutverk þannig að við gerum ríkari kröfur til RÚV.“ Á sama tíma treystu Vinstri menn RÚV miðlum langmest til þess að vera óháðir eða 83,6% þeirra. Þá töldu 66% vinstrimanna Heimildina óháða og um 63% vinstri manna að Vísir væri það. Viðvörunarbjöllur að finna í nýju könnuninni „Sem betur fer lifum við ekki í skautuðu samfélagi í dag, við erum ekki komin í óefni en það er rétt að líta á svona rannsóknarniðurstöður og horfa á þær viðvörunarbjöllur og flögg sem þar fara á loft að við erum kannski farin að taka skref í hættulega átt, við verðum að bregðast við því,“ segir Skúli Bragi.Þess má geta að Vísir, Bylgjan og Sjónvarpfréttir Sýnar eru í eigu Sýnar.
Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Innlent Rússneskt eldfjall gýs í fyrsta sinn í sex hundruð ár Erlent Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Innlent Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Innlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Innlent Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Innlent Fleiri fréttir Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Stúlka flutt á sjúkrahús eftir fall í sjóinn við Reynisfjöru Sjá meira