Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar 7. september 2025 16:00 Af hverju erum við enn á lífi? Þessi spurning leitar á mann þegar maður hugsar um hversu ótrúlega nálægt við höfum verið því að eyða okkur sjálfum. Það var a.m.k. tvisvar sem mannkynið stóð á barmi kjarnorkustríðs, en kannski oftar, við vitum það ekki fyrir víst. Í seinna skiptið var það einn einstaklingur, bjargvættur, sem tók afgerandi ákvörðun um að gera ekki neitt. Og fyrir það ættum við allir, vanmáttugir almúgamenn, að vera þakklátir. Það eitt að Rússland eigi yfir 6.000 kjarnorkusprengjur er ekki bara óhugnanlegt, heldur dálítið fyndið í ljósi þess að við teljum okkur geta haft einhver áhrif á slíka ógnarstjórn. Þetta er hreint mikilmennskubrjálæði. Hugsið ykkur þetta: Við, Íslendingar norður í Atlantshafi, með okkar 370.000 hræður, sem er vart meira en meðalstórt þorp annars staðar, erum eins og lítill gjammandi Chihuahua-hundur sem er að pirra stóran, sársvangan og úrillan grábjörn sem er að vakna eftir vetrardvala. Hvaða tilgangi þjónar þetta? Björninn þarf bara að slá hraminum einu sinni frá sér og þá er út um Chihuahua-hundinn í eitt skipti fyrir öll. Við höfum ekki einu sinni flugur til að senda í hann, hvað þá kjarnorkuvopn. Slysin hafa gerst og geta gerst aftur. Blessuð sé minning Stanislav Petrov, liðsforingja í sovéska hernum, sem bjargaði heimsbyggðinni frá kjarnorkustríði árið 1983. Í hinu stóra samhengi var hann eins og maurinn í moldinni. Hann hunsaði viðvörun tækja sinna og fór eftir eigin sannfæringu. Honum fannst ólíklegt að aðeins fimm flugskeyti væru á leiðinni. En hvað ef bilunin hefði sýnt 100 flugskeyti á radarnum? Hefði hann þá tekið sömu ákvörðun? Við, litli almúginn, vitum það ekki. En hann gerði það ekki, og fyrir það ætti heimsbyggðin að minnast hans á hverju ári til að muna hversu stutt við erum frá því að tortíma okkur sjálfum vegna heimsku okkar. Hættulegur heimur Á gervigreindaröld gæti svona ástand komið upp aftur. Mun það þá vera einhver lítill maur í moldinni sem tekur fram fyrir tölvuna? Maður spyr sig, við hin sem erum rétt svo fær um að setja saman Ikea-húsgögn. Það eru yfir 12.000 kjarnorkusprengjur í heiminum, flestar í eigu Rússlands og Bandaríkjanna. Leiðtogarnir í þeim löndum eru ekki beint áræðanlegustu leiðtogar heimsins. Það þarf ekki einu sinni að vera gamall maður heldur getur verið ungur og óútreiknanlegur foringi, eins og í Norður-Kóreu sem á greinilega við stórmennskubrjálæði að stríða og það sorglega er að þjóðin fylgir honum í einu og öllu sem guðlegri veru. Hvað ef þeir misreikna sig eða verða fyrir heilabilun? Það virðist vera þannig að það fari eftir veðri hvernig þeir fara fram úr á hverjum degi og við þurfum að haga okkur eftir því, restin í heiminum. Með þessum fjölda gereyðingarvopna væri hægt að sprengja allar borgir á jörðinni og gera hana óbyggilega í þúsundir ára. Það er jafnvel talið að einn kjarnorkukafbátur, sem lúrir kannski einhvers staðar í Atlantshafinu, búi yfir nógu mörgum og kraftmiklum sprengjum til að eyða hálfri jörðinni. Hér er listi yfir þjóðir sem eiga kjarnorkuvopn, fyrir utan Rússland og Bandaríkin: Kína: 600 Frakkland: 290 Bretland: 225 Indland: 180 Pakistan: 170 Ísrael: 90 Norður-Kórea: 50 Þótt kjarnorkuvopnum hafi fækkað erum við aldrei nær því að setja af stað kjarnorkustríð. Það er í raun á valdi örfárra einstaklinga í heiminum að gjöreyða honum, hvort heldur þeir komi úr vestri eða austri. Við, sem höfum enga stjórn á þessari geðveiki, getum aðeins horft á. Það munaði afskaplega litlu í Kúbudeilunni á sínum tíma og svo var það Stanislav sem einn einstaklingur tók afgerandi ákvörðun um að bjarga heiminum. Hvað vitum við? Er til John Smith í Bandaríkjunum eða Li Wei Fang í Kína sem hefur gert það sama og Stanislav, en við munum aldrei fá að vita um það til að halda valdajafnvæginu í heiminum? Hver er með mikilmennskubrjálæði hérna? Væri ekki nær að horfa til hagsmuna eigin þegna í stað þess að hervæða önnur lönd? Það er nóg að taka til hendinni hér heima; búa gamla fólkinu okkar áhyggjulaust ævikvöld, styrkja barnafjölskyldur þannig að börnin þeirra geti stundað heilbrigðar tómstundir, svo eitthvað sé nefnt, og styrkja stoðþjónustukerfið okkar: Menntun, félagslega kerfið, samgöngur, heilbrigðiskerfið, löggæsluna og fleira. Kannski er það svo að það megi fórna minni hagsmunum fyrir meiri og við verðum að horfast í augu við það að vægi okkar í stóra samhenginu þegar kemur að því að leysa Úkraínustríðið er sama og ekkert. Að halda annað er ekkert nema mikilmennskubrjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Davíð Bergmann Kjarnorka Mest lesið Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Af hverju erum við enn á lífi? Þessi spurning leitar á mann þegar maður hugsar um hversu ótrúlega nálægt við höfum verið því að eyða okkur sjálfum. Það var a.m.k. tvisvar sem mannkynið stóð á barmi kjarnorkustríðs, en kannski oftar, við vitum það ekki fyrir víst. Í seinna skiptið var það einn einstaklingur, bjargvættur, sem tók afgerandi ákvörðun um að gera ekki neitt. Og fyrir það ættum við allir, vanmáttugir almúgamenn, að vera þakklátir. Það eitt að Rússland eigi yfir 6.000 kjarnorkusprengjur er ekki bara óhugnanlegt, heldur dálítið fyndið í ljósi þess að við teljum okkur geta haft einhver áhrif á slíka ógnarstjórn. Þetta er hreint mikilmennskubrjálæði. Hugsið ykkur þetta: Við, Íslendingar norður í Atlantshafi, með okkar 370.000 hræður, sem er vart meira en meðalstórt þorp annars staðar, erum eins og lítill gjammandi Chihuahua-hundur sem er að pirra stóran, sársvangan og úrillan grábjörn sem er að vakna eftir vetrardvala. Hvaða tilgangi þjónar þetta? Björninn þarf bara að slá hraminum einu sinni frá sér og þá er út um Chihuahua-hundinn í eitt skipti fyrir öll. Við höfum ekki einu sinni flugur til að senda í hann, hvað þá kjarnorkuvopn. Slysin hafa gerst og geta gerst aftur. Blessuð sé minning Stanislav Petrov, liðsforingja í sovéska hernum, sem bjargaði heimsbyggðinni frá kjarnorkustríði árið 1983. Í hinu stóra samhengi var hann eins og maurinn í moldinni. Hann hunsaði viðvörun tækja sinna og fór eftir eigin sannfæringu. Honum fannst ólíklegt að aðeins fimm flugskeyti væru á leiðinni. En hvað ef bilunin hefði sýnt 100 flugskeyti á radarnum? Hefði hann þá tekið sömu ákvörðun? Við, litli almúginn, vitum það ekki. En hann gerði það ekki, og fyrir það ætti heimsbyggðin að minnast hans á hverju ári til að muna hversu stutt við erum frá því að tortíma okkur sjálfum vegna heimsku okkar. Hættulegur heimur Á gervigreindaröld gæti svona ástand komið upp aftur. Mun það þá vera einhver lítill maur í moldinni sem tekur fram fyrir tölvuna? Maður spyr sig, við hin sem erum rétt svo fær um að setja saman Ikea-húsgögn. Það eru yfir 12.000 kjarnorkusprengjur í heiminum, flestar í eigu Rússlands og Bandaríkjanna. Leiðtogarnir í þeim löndum eru ekki beint áræðanlegustu leiðtogar heimsins. Það þarf ekki einu sinni að vera gamall maður heldur getur verið ungur og óútreiknanlegur foringi, eins og í Norður-Kóreu sem á greinilega við stórmennskubrjálæði að stríða og það sorglega er að þjóðin fylgir honum í einu og öllu sem guðlegri veru. Hvað ef þeir misreikna sig eða verða fyrir heilabilun? Það virðist vera þannig að það fari eftir veðri hvernig þeir fara fram úr á hverjum degi og við þurfum að haga okkur eftir því, restin í heiminum. Með þessum fjölda gereyðingarvopna væri hægt að sprengja allar borgir á jörðinni og gera hana óbyggilega í þúsundir ára. Það er jafnvel talið að einn kjarnorkukafbátur, sem lúrir kannski einhvers staðar í Atlantshafinu, búi yfir nógu mörgum og kraftmiklum sprengjum til að eyða hálfri jörðinni. Hér er listi yfir þjóðir sem eiga kjarnorkuvopn, fyrir utan Rússland og Bandaríkin: Kína: 600 Frakkland: 290 Bretland: 225 Indland: 180 Pakistan: 170 Ísrael: 90 Norður-Kórea: 50 Þótt kjarnorkuvopnum hafi fækkað erum við aldrei nær því að setja af stað kjarnorkustríð. Það er í raun á valdi örfárra einstaklinga í heiminum að gjöreyða honum, hvort heldur þeir komi úr vestri eða austri. Við, sem höfum enga stjórn á þessari geðveiki, getum aðeins horft á. Það munaði afskaplega litlu í Kúbudeilunni á sínum tíma og svo var það Stanislav sem einn einstaklingur tók afgerandi ákvörðun um að bjarga heiminum. Hvað vitum við? Er til John Smith í Bandaríkjunum eða Li Wei Fang í Kína sem hefur gert það sama og Stanislav, en við munum aldrei fá að vita um það til að halda valdajafnvæginu í heiminum? Hver er með mikilmennskubrjálæði hérna? Væri ekki nær að horfa til hagsmuna eigin þegna í stað þess að hervæða önnur lönd? Það er nóg að taka til hendinni hér heima; búa gamla fólkinu okkar áhyggjulaust ævikvöld, styrkja barnafjölskyldur þannig að börnin þeirra geti stundað heilbrigðar tómstundir, svo eitthvað sé nefnt, og styrkja stoðþjónustukerfið okkar: Menntun, félagslega kerfið, samgöngur, heilbrigðiskerfið, löggæsluna og fleira. Kannski er það svo að það megi fórna minni hagsmunum fyrir meiri og við verðum að horfast í augu við það að vægi okkar í stóra samhenginu þegar kemur að því að leysa Úkraínustríðið er sama og ekkert. Að halda annað er ekkert nema mikilmennskubrjálæði. Höfundur er miðflokksmaður og áhugamaður um betra samfélag.
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun