Samkeppnishæfni flugs og uppbygging flugvalla Jóhannes Þór Skúlason skrifar 12. nóvember 2019 13:30 Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Jóhannes Þór Skúlason Samgöngur Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Að hengja prest fyrir biskup, að hengja manneskju fyrir stofnun Hödd Vilhjálmsdóttir Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar.
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar