Rannsóknir á heimskautaísnum í hættu Kjartan Kjartansson skrifar 30. nóvember 2020 15:27 CryoSat-2, evrópska gervitunglið, ári áður en því var skotið á loft árið 2010. Vísir/EPA Útlit er fyrir að gervihnattamælingar á þykkt íssins og norður- og suðurheimskautinu leggist af um nokkra ára skeið á meðan nýrrar kynslóðar gervitungla er beðið. Útlit er fyrir að gervihnattamælingar á þykkt íssins og norður- og suðurheimskautinu leggist af um nokkra ára skeið á meðan nýrrar kynslóðar gervitungla er beðið. Vísindamenn hafa varað Evrópusambandið og Geimstofnun Evrópu við áhrifunum sem það gæti haft á vöktun með loftslagsbreytingum á heimskautunum. Tvö gervitungl, evrópska geimfarið CryoSat-2 og bandaríski IceSat-2-gervihnötturinn, hafa borið hitann og þungann af rannsóknum á ísbreiðunum á norður- og suðurheimskautinu. Þau svífa yfir bæði heimskautin og eru búin hæðarmælum sem geta numið þykkt íssins. Þannig hafa þau varpað ljósi á hop hafíssins á norðurskautinu og hvernig jöklar á báðum hvelum þynnast vegna hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. CryoSat-2 er þegar komið fram yfir þann tíma sem gert var ráð fyrir að gervitunglið yrði í notkun. Því var skotið á loft árið 2010 og átti leiðangur þess upphaflega að standa yfir í þrjú og hálft ár. Vonir standa til að farið endist til ársins 2024 en eyðing rafhlöðu þess og eldsneytisleki þýðir að líftími þess verður ekki mikið lengri. IceSat-2 átti að lifa í þrjú ár þegar honum var skotið á loft árið 2018 en vonast var til að farið gæti starfað í allt að áratug. Breska ríkisútvarpið BBC segir nær öruggt að gervitunglin tvö muni hafa sungið sitt síðasta áður en arftökum þeirra verður skotið á loft. Þannig megi vænta nokkurra ára eyðu í mælingum á heimskautaísnum. Samfella í mælingum er talin afar mikilvæg við rannsóknir á langtímabreytingum á loftslagi. Í bréfi sem hópur vísindamanna hafa skrifað framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og Geimstofnun Evrópu (ESA) er varað við afleiðingum þess að mælingarnar falli niður tímabundið. Útlit er fyrir að ekkert gervitungl fylgist með heimskautunum með hæðarmælum í tvö til fimm ár. Langtímamæliraðir um ísbreiðurnar og þykkt íssins verði þannig rofnar. Loftslagslíkön muni líða fyrir það. ESA ætlar ekki að skjóta arftaka CryoSat-2 á loft fyrr en 2027 eða 2028 eða jafnvel síðar þar sem Cristal-gervihnötturinn hefur ekki enn verið fjármagnaður að fullu. Stofnunin segir BBC að unnið sé að því hörðum höndum að gera Cristal tilbúinn eins fljótt og auðið verður. Í millitíðinni leggja vísindamennirnir til lausnir til að brúa bilið í mælingum á ísbreiðunum. Þar líta þeir til Ísbrúarinnar, verkefnis sem bandaríska geimvísindastofnunin NASA stóð fyrir frá því að fyrsta IceSat gervitunglið var tekið úr notkun árið 2010 þar til IceSat-2 fór á loft fyrir tveimur árum. Þar var notast við flugvélar með hæðarmæli sem flugu yfir norður- og suðurheimskautið og söfnuðu takmörkuðum mælingum sem hjálpuðu til við að fylla upp í átta ára langa eyðuna í gervihnattamælingunum. Loftslagsmál Vísindi Tækni Geimurinn Evrópusambandið Mest lesið Vinnuvélar, rútur, húsbílar og tjaldvagnar fari burt af bílastæðinu Innlent Ungt fólk í bílnum og annað alvarlega slasað Innlent Miðflokkurinn rýkur upp Innlent Réðst á opinberan starfsmann Innlent Viðstaddir slökktu eldinn að mestu leyti sjálfir Innlent Kynfræðsla í fermingarfræðslu: „Þarna er rödd sem upplifir að hún hafi ekki fengið hlustun“ Innlent Ekki hægt að leggja mat á kostnað vegna kulnunar Innlent Starfsleyfi skotvallar á Álfsnesi enn á ný fellt úr gildi Innlent Bítur eins og lúsmý en er stærra og stingur dýpra Innlent „Það er aldrei hægt að kaupa barnið manns til baka“ Innlent Fleiri fréttir Serbneskur stríðsglæpamaður farinn yfir móðuna miklu 21 árs fangelsi fyrir banatilræðið gegn Fico Gagnrýndur fyrir ummæli um ógn af hálfu innflytjenda Refsidómi Diddy verði áfrýjað Fyrsta konan til að verða forsætisráðherra Japans Selja neyðargetnaðarvörn sem lausasölulyf í fyrsta skipti Opnar á að útvista loftslagsmarkmiðum Evrópu enn frekar Neitar enn að hleypa nýrri þingkonu að Enginn arftaki í augsýn hjá Xi Hafna aftur tillögu Trumps Frekari uppljóstranir vekja reiði og áköll um viðbrögð Fá heimild til að skjóta niður dróna yfir herstöðvum Tuttugu ára stjórn sósíalista í Bólivíu á enda Trump sagður hafa þrýst á Selenskí að gefa eftir land Segir vopnahlé enn í gildi á Gasa Komust á brott með átta ómetanlega skartgripi Trump birti gervigreindarmyndband: Með krúnu á höfði að henda hægðum á mótmælendur Tveggja barna foreldrar verða undanþegnir tekjuskatti Louvre-safni lokað vegna ráns Sagður bjóða frið í skiptum fyrir Donetsk Segja Hamas skipuleggja árás gegn almenningi á Gasa Gríðarlegur fjöldi á No Kings mótmælunum Segir Selenskí og Pútín að „hætta þar sem þeir eru“ Andrés prins afsalar sér öllum titlum í kjölfar ásakana Tugi heimila sópaði út á haf í Alaska Stöðvuðu ætlað tilræði við rússneskan andófsmann í Frakklandi Segir herinn tilbúinn að verjast innrás Bíll eins þekktasta rannsóknarblaðamanns Ítalíu sprengdur í loft upp Þingmaður hyggst nafngreina grunaðan í 55 ára morðmáli Fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafi Trumps ákærður Sjá meira
Útlit er fyrir að gervihnattamælingar á þykkt íssins og norður- og suðurheimskautinu leggist af um nokkra ára skeið á meðan nýrrar kynslóðar gervitungla er beðið. Vísindamenn hafa varað Evrópusambandið og Geimstofnun Evrópu við áhrifunum sem það gæti haft á vöktun með loftslagsbreytingum á heimskautunum. Tvö gervitungl, evrópska geimfarið CryoSat-2 og bandaríski IceSat-2-gervihnötturinn, hafa borið hitann og þungann af rannsóknum á ísbreiðunum á norður- og suðurheimskautinu. Þau svífa yfir bæði heimskautin og eru búin hæðarmælum sem geta numið þykkt íssins. Þannig hafa þau varpað ljósi á hop hafíssins á norðurskautinu og hvernig jöklar á báðum hvelum þynnast vegna hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. CryoSat-2 er þegar komið fram yfir þann tíma sem gert var ráð fyrir að gervitunglið yrði í notkun. Því var skotið á loft árið 2010 og átti leiðangur þess upphaflega að standa yfir í þrjú og hálft ár. Vonir standa til að farið endist til ársins 2024 en eyðing rafhlöðu þess og eldsneytisleki þýðir að líftími þess verður ekki mikið lengri. IceSat-2 átti að lifa í þrjú ár þegar honum var skotið á loft árið 2018 en vonast var til að farið gæti starfað í allt að áratug. Breska ríkisútvarpið BBC segir nær öruggt að gervitunglin tvö muni hafa sungið sitt síðasta áður en arftökum þeirra verður skotið á loft. Þannig megi vænta nokkurra ára eyðu í mælingum á heimskautaísnum. Samfella í mælingum er talin afar mikilvæg við rannsóknir á langtímabreytingum á loftslagi. Í bréfi sem hópur vísindamanna hafa skrifað framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og Geimstofnun Evrópu (ESA) er varað við afleiðingum þess að mælingarnar falli niður tímabundið. Útlit er fyrir að ekkert gervitungl fylgist með heimskautunum með hæðarmælum í tvö til fimm ár. Langtímamæliraðir um ísbreiðurnar og þykkt íssins verði þannig rofnar. Loftslagslíkön muni líða fyrir það. ESA ætlar ekki að skjóta arftaka CryoSat-2 á loft fyrr en 2027 eða 2028 eða jafnvel síðar þar sem Cristal-gervihnötturinn hefur ekki enn verið fjármagnaður að fullu. Stofnunin segir BBC að unnið sé að því hörðum höndum að gera Cristal tilbúinn eins fljótt og auðið verður. Í millitíðinni leggja vísindamennirnir til lausnir til að brúa bilið í mælingum á ísbreiðunum. Þar líta þeir til Ísbrúarinnar, verkefnis sem bandaríska geimvísindastofnunin NASA stóð fyrir frá því að fyrsta IceSat gervitunglið var tekið úr notkun árið 2010 þar til IceSat-2 fór á loft fyrir tveimur árum. Þar var notast við flugvélar með hæðarmæli sem flugu yfir norður- og suðurheimskautið og söfnuðu takmörkuðum mælingum sem hjálpuðu til við að fylla upp í átta ára langa eyðuna í gervihnattamælingunum.
Loftslagsmál Vísindi Tækni Geimurinn Evrópusambandið Mest lesið Vinnuvélar, rútur, húsbílar og tjaldvagnar fari burt af bílastæðinu Innlent Ungt fólk í bílnum og annað alvarlega slasað Innlent Miðflokkurinn rýkur upp Innlent Réðst á opinberan starfsmann Innlent Viðstaddir slökktu eldinn að mestu leyti sjálfir Innlent Kynfræðsla í fermingarfræðslu: „Þarna er rödd sem upplifir að hún hafi ekki fengið hlustun“ Innlent Ekki hægt að leggja mat á kostnað vegna kulnunar Innlent Starfsleyfi skotvallar á Álfsnesi enn á ný fellt úr gildi Innlent Bítur eins og lúsmý en er stærra og stingur dýpra Innlent „Það er aldrei hægt að kaupa barnið manns til baka“ Innlent Fleiri fréttir Serbneskur stríðsglæpamaður farinn yfir móðuna miklu 21 árs fangelsi fyrir banatilræðið gegn Fico Gagnrýndur fyrir ummæli um ógn af hálfu innflytjenda Refsidómi Diddy verði áfrýjað Fyrsta konan til að verða forsætisráðherra Japans Selja neyðargetnaðarvörn sem lausasölulyf í fyrsta skipti Opnar á að útvista loftslagsmarkmiðum Evrópu enn frekar Neitar enn að hleypa nýrri þingkonu að Enginn arftaki í augsýn hjá Xi Hafna aftur tillögu Trumps Frekari uppljóstranir vekja reiði og áköll um viðbrögð Fá heimild til að skjóta niður dróna yfir herstöðvum Tuttugu ára stjórn sósíalista í Bólivíu á enda Trump sagður hafa þrýst á Selenskí að gefa eftir land Segir vopnahlé enn í gildi á Gasa Komust á brott með átta ómetanlega skartgripi Trump birti gervigreindarmyndband: Með krúnu á höfði að henda hægðum á mótmælendur Tveggja barna foreldrar verða undanþegnir tekjuskatti Louvre-safni lokað vegna ráns Sagður bjóða frið í skiptum fyrir Donetsk Segja Hamas skipuleggja árás gegn almenningi á Gasa Gríðarlegur fjöldi á No Kings mótmælunum Segir Selenskí og Pútín að „hætta þar sem þeir eru“ Andrés prins afsalar sér öllum titlum í kjölfar ásakana Tugi heimila sópaði út á haf í Alaska Stöðvuðu ætlað tilræði við rússneskan andófsmann í Frakklandi Segir herinn tilbúinn að verjast innrás Bíll eins þekktasta rannsóknarblaðamanns Ítalíu sprengdur í loft upp Þingmaður hyggst nafngreina grunaðan í 55 ára morðmáli Fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafi Trumps ákærður Sjá meira
Kynfræðsla í fermingarfræðslu: „Þarna er rödd sem upplifir að hún hafi ekki fengið hlustun“ Innlent
Kynfræðsla í fermingarfræðslu: „Þarna er rödd sem upplifir að hún hafi ekki fengið hlustun“ Innlent