Land tækifæranna? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar 12. september 2021 15:30 Smálánatakandi, ofurþreytta, lágtekjufólkið býr ekki í landi tækifæranna sem birtast okkur í bláum brosandi skilaboðum stjórnmálafólks á strætóskýlum. Skilaboðin leitast við að telja okkur trú um að hér sé allt fullt af tækifærum sem megi ná fram með skattalækkunum sem muni virkja kraftinn í fólki og fyrirtækjum. Krafturinn hefur eitthvað klikkað á því að trítla niður til hinna efnaminni, þar sem land tækifæranna miðar við þarfir hinna eignamestu. Hér er haldið vel utan um ríkustu 10% fjölskyldurnar sem eiga 56% af heildareignum heimilanna. Land tækifæranna færði skattbyrði af hæstu tekjuhópunum til milli- og lágtekjuhópa. Fyrir 30 árum greiddi manneskja á lágmarkslaunum ekkert í skatt en greiðir nú rúmar 55 þúsund krónur. Á meðan skattbyrði hinna tekjuhæstu lækkar eftir því sem tekjur aukast, tekur land tækifæranna skatta af öryrkjum sem er gert að lifa af tekjum sem duga ekki. Sem dæmi greiðast tæpar 25 þúsund krónur í skatt af lægstu örorkubótum. Land tækifæranna gefur ríkasta fólkinu brauð, bakarí og nóg af hveiti en brauðmolarnir skila sér ekki til öryrkja sem margir þurfa að treysta á matarúthlutanir hjálparsamtaka. Í samfélaginu sem við búum við í dag mega öryrkjar ekki fá tekjur sem duga út mánuðinn, mega ekki vinna án skerðinga og fá ekki greitt fyrir hlutastarf sem þeir missa. Til þess þarf viðkomandi að hafa verið í að lágmarki 25% starfshlutfalli. Þrátt fyrir að sama hlutfall af launum öryrkja og alls annars starfsfólks, fari í Atvinnuleysistryggingasjóð, eiga öryrkjar ekki rétt á að fá áðurnefndan atvinnumissi bættan hjá Vinnumálastofnun. Skerðingar mæta öryrkjum sem afla sér einhverra tekna og þeim öryrkjum sem leyfa börnum sínum eldri en 18 ára með innkomu að búa hjá sér. Við búum í samfélagi sem er gegnsýrt af einstaklingshyggju, þar sem réttur til félagslegs stuðnings, líkt og húsnæðisstuðnings, fellur niður um leið og ákveðnu tekjuþaki er náð. Ekkert tillit er tekið til aðstæðna eða þarfa fjölskyldunnar. Völundarhús er það sem ég upplifi við að reyna að skilja það regluverk sem réttindi, eða frekar réttindaleysi öryrkja byggja á. Augljóst er að kerfið er svo sannarlega ekki hannað til að auðvelda fólki fyrir. Mánaðarlegar greiðslur vegna örorku eru settar saman úr fleiri en einum lið og margir þættir hafa áhrif á endanlegar tekjur, líkt og möguleg réttindi úr lífeyrissjóði. Niðurstaðan er samt sem áður ávallt sú sama: Öryrkjum er gert að lifa við skerta efnahagslega stöðu. Innheimtufyrirtæki fá síðan tækifæri til að græða á þeim sem ekki geta greitt reikninga sína, þar eru öryrkjar hópur í samfélaginu sem er sífellt refsað fyrir að eiga ekki pening. Sé litið til Reykjavíkurborgar má sjá að ef leigjandi hjá Félagsbústöðum, fyrirtækis sem sér um rekstur félagslegs húsnæðis getur ekki greitt leiguna, þá fer hún í innheimtu til Motus. Slíkt leiðir til versnandi lánshæfismats hjá Creditinfo, sem svo leiðir af sér að ekki er hægt að fá fyrirframgreiðslu hjá banka. Þrátt fyrir þetta teljast öryrkjar oft of tekjuháir til að fá lán hjá félagsþjónustunni og aðstoð til að greiða skuldir og er gert að reiða sig á fjölskyldu og/eða matarstofnanir. Skaðlegar afleiðingar nýfrjálshyggjunnar á stjórnkerfi og samfélag, birtast okkur víða. Einstaklingurinn er gerður ábyrgur fyrir andstreymi í lífi sínu og þar með er ekkert tillit tekið til undirliggjandi samfélagslegra þátta sem skapa ójöfnuð og vítahring fátæktar. Rannsóknir hafa sýnt fram á hversu skaðlegt það er á heilsu þegar einstaklingar upplifa að ábyrgðin sé öll þeirra vegna skuldastöðu þar sem hugmyndir um skömm og misbresti eru algengar tilfinningar. Innheimtuaðgerðir með tilheyrandi kostnaði er ekki leiðin til að vinna gegn skuldavanda. Að refsa fólki fyrir aðstæður sem það kom sér ekki í, er ekki leiðin til að vinna gegn óréttlæti og ójöfnuði. Sósíalistar vilja byggja hagkerfið upp af kærleik og hverfa frá því að auður hinna ríku vaxi á byrðum hinna fátæku. Byggjum upp kærleikshagkerfi þar sem fólki er ekki haldið við afkomuótta og gert ókleift að nýta hæfileika sína og sköpunarkraft til að bæta líf sitt og samfélag. Kjósum kærleik. Setjum x við J í komandi Alþingiskosningum. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Sósíalistaflokkurinn Sanna Magdalena Mörtudóttir Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Sjá meira
Smálánatakandi, ofurþreytta, lágtekjufólkið býr ekki í landi tækifæranna sem birtast okkur í bláum brosandi skilaboðum stjórnmálafólks á strætóskýlum. Skilaboðin leitast við að telja okkur trú um að hér sé allt fullt af tækifærum sem megi ná fram með skattalækkunum sem muni virkja kraftinn í fólki og fyrirtækjum. Krafturinn hefur eitthvað klikkað á því að trítla niður til hinna efnaminni, þar sem land tækifæranna miðar við þarfir hinna eignamestu. Hér er haldið vel utan um ríkustu 10% fjölskyldurnar sem eiga 56% af heildareignum heimilanna. Land tækifæranna færði skattbyrði af hæstu tekjuhópunum til milli- og lágtekjuhópa. Fyrir 30 árum greiddi manneskja á lágmarkslaunum ekkert í skatt en greiðir nú rúmar 55 þúsund krónur. Á meðan skattbyrði hinna tekjuhæstu lækkar eftir því sem tekjur aukast, tekur land tækifæranna skatta af öryrkjum sem er gert að lifa af tekjum sem duga ekki. Sem dæmi greiðast tæpar 25 þúsund krónur í skatt af lægstu örorkubótum. Land tækifæranna gefur ríkasta fólkinu brauð, bakarí og nóg af hveiti en brauðmolarnir skila sér ekki til öryrkja sem margir þurfa að treysta á matarúthlutanir hjálparsamtaka. Í samfélaginu sem við búum við í dag mega öryrkjar ekki fá tekjur sem duga út mánuðinn, mega ekki vinna án skerðinga og fá ekki greitt fyrir hlutastarf sem þeir missa. Til þess þarf viðkomandi að hafa verið í að lágmarki 25% starfshlutfalli. Þrátt fyrir að sama hlutfall af launum öryrkja og alls annars starfsfólks, fari í Atvinnuleysistryggingasjóð, eiga öryrkjar ekki rétt á að fá áðurnefndan atvinnumissi bættan hjá Vinnumálastofnun. Skerðingar mæta öryrkjum sem afla sér einhverra tekna og þeim öryrkjum sem leyfa börnum sínum eldri en 18 ára með innkomu að búa hjá sér. Við búum í samfélagi sem er gegnsýrt af einstaklingshyggju, þar sem réttur til félagslegs stuðnings, líkt og húsnæðisstuðnings, fellur niður um leið og ákveðnu tekjuþaki er náð. Ekkert tillit er tekið til aðstæðna eða þarfa fjölskyldunnar. Völundarhús er það sem ég upplifi við að reyna að skilja það regluverk sem réttindi, eða frekar réttindaleysi öryrkja byggja á. Augljóst er að kerfið er svo sannarlega ekki hannað til að auðvelda fólki fyrir. Mánaðarlegar greiðslur vegna örorku eru settar saman úr fleiri en einum lið og margir þættir hafa áhrif á endanlegar tekjur, líkt og möguleg réttindi úr lífeyrissjóði. Niðurstaðan er samt sem áður ávallt sú sama: Öryrkjum er gert að lifa við skerta efnahagslega stöðu. Innheimtufyrirtæki fá síðan tækifæri til að græða á þeim sem ekki geta greitt reikninga sína, þar eru öryrkjar hópur í samfélaginu sem er sífellt refsað fyrir að eiga ekki pening. Sé litið til Reykjavíkurborgar má sjá að ef leigjandi hjá Félagsbústöðum, fyrirtækis sem sér um rekstur félagslegs húsnæðis getur ekki greitt leiguna, þá fer hún í innheimtu til Motus. Slíkt leiðir til versnandi lánshæfismats hjá Creditinfo, sem svo leiðir af sér að ekki er hægt að fá fyrirframgreiðslu hjá banka. Þrátt fyrir þetta teljast öryrkjar oft of tekjuháir til að fá lán hjá félagsþjónustunni og aðstoð til að greiða skuldir og er gert að reiða sig á fjölskyldu og/eða matarstofnanir. Skaðlegar afleiðingar nýfrjálshyggjunnar á stjórnkerfi og samfélag, birtast okkur víða. Einstaklingurinn er gerður ábyrgur fyrir andstreymi í lífi sínu og þar með er ekkert tillit tekið til undirliggjandi samfélagslegra þátta sem skapa ójöfnuð og vítahring fátæktar. Rannsóknir hafa sýnt fram á hversu skaðlegt það er á heilsu þegar einstaklingar upplifa að ábyrgðin sé öll þeirra vegna skuldastöðu þar sem hugmyndir um skömm og misbresti eru algengar tilfinningar. Innheimtuaðgerðir með tilheyrandi kostnaði er ekki leiðin til að vinna gegn skuldavanda. Að refsa fólki fyrir aðstæður sem það kom sér ekki í, er ekki leiðin til að vinna gegn óréttlæti og ójöfnuði. Sósíalistar vilja byggja hagkerfið upp af kærleik og hverfa frá því að auður hinna ríku vaxi á byrðum hinna fátæku. Byggjum upp kærleikshagkerfi þar sem fólki er ekki haldið við afkomuótta og gert ókleift að nýta hæfileika sína og sköpunarkraft til að bæta líf sitt og samfélag. Kjósum kærleik. Setjum x við J í komandi Alþingiskosningum. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar