Spurningin um evruna blossar upp reglulegs hér á landi. Undanfarið hefur þessi umræða verið óvenju sterk. Ástæðan er m.a. sú, að stór íslensk atvinnufyriurtæki hafa ákveðið að skrá hlutabréf sín í evrum og ákveðin fyrirtæki gera upp í evrum.
Viðskiptaráðherra, Björgvin G.Sigurðsson, hefur látið orð falla, sem eru túlkuð svo, að hann sé hlynntur upptöku evru eftir ákveðinn aðlögunartíma en hann hefur tekið skýrt fram, að það þýði jafnframt aðild að Evrópusambandinu. Forsætisráðherra telur hins vegar ekki ástæðu til þess að taka upp evruna.
Evra þýðir aðild að ESB
Þess misskilning hefur gætt í umræðum um evruna, að margir telja, að unnt sé að taka upp evru án þess að ganga í Evrópusambandið.En það er
misskilningur. Ef við tökum upp evru verðum við að ganga í Evrópusambandið.
Noregur reyndi fyrir nokkrum árum að fá undanþágu í þessum efnum hjá
Evrópusambandinu en það tókst ekki. Beiðni Noregs var algerlega synjað. Bondevik var þá forsætisráðherra Noregs og fór til Brussel til viðræðna við Evrópusambandið. En hann fór erindisleysu. Erindi hans var hafnað.
EES tryggir frelsin fjögur
Það er því ljóst, að spurningin um upptöku evru er jafnframt spurning
um aðild að Evrópusambandinu (ESB).Það er því eðlilegt, að umræðan fari
fram á þeim grundvelli.Á Ísland að ganga í Evrópusambandið? Og hvaða
breytingar hefði það í för með sér fyrir Ísland? Íslands er aðili af
Evrópska efnahagssvæðinu (EES) Það þýðir að Ísland er í
fríverslunarsamstarfi við Evrópusamstarfið. Innbyrðis tollar á
iðnaðarvörum hafa verið felldir niður og að mestu leyti einnig á
sjávarafurðum.Ísland er hins vegar ekki aðili að tollabandalagi ESB.Auk
frjálrsra vöruviðskipta felur aðildin að EES í sér frjálst flæði
fjármagns, vinnuafls og þjónustu. Aðildin að EES þýðir það, að Ísland
samþykkir mikinn meiriluta af öllum tilskipunum ESB.
En hvað vantar þá upp á? Hvað mundi vinnast við aðild að ESB? Jú það vantar aðild að stjórn og þingi ESB. Ef Ísland gengi í ESB fengi það aðild að stjórn þess. Sumir segja,að Ísland hefði aldrei sem smáríki sömu áhrif og stóru ríkin í því efni. En skiptar skoðanir eru um það atriði. Margir telja,að Ísland gæti haft mikil áhrif. Aðild að ESB þýddi aðild að tollabandalaginu.Ísland yrði sem sagt að breya tollum sínum gagnvart þriðja ríki, þ.e. samræma sína tolla ytri tollum ESB.
Sjávarútvegsstefnan er hindrunin
Það sem stendur mest í Íslendingum er að samþykkja sjávarútvegsstefnu ESB. Ísland yrði við aðild að ESB að lúta því að framkvæmastjórn ESB mundi ákveða hvaða fiskveiðikvóta Ísland fengi.og hverjir aðrir fengju að veiða við Ísland. Þetta stendur eðlilega mjög í Íslendingum. Sumir segia, að Ísland gæti fengið undanþágu frá þessu ákvæði hjá ESB og benda í því sambandi á, að fengist hafi undanþágur frá landbúnaðarákvæðum ESB fyrir afskekktar byggðir sem átt hafi i erfiðleikum með
landbúnaðarframleiðslu. Gallinn er aðeins sá varðandi undanþágur fyrir
Ísland, að sjávarútvegur á Íslandi gengur vel.Einnig er bent á,að Ísland
mundi fá nær alla kvóta við Ísland þar eð Ísland þekkti þar best til. En
ekkert er öruggt í þeim efnum og ekki unnt að fá nein svör fyrirfram.
Fylgi við ESB eykst
Skoðanakannanir leiða í ljós,að fylgi eykst hjá þjóðinni við aðild að ESB
og upptöku evru.Meirihluti landsmanna vill taka upp evru og tæpur
meirihluti vill ganga í ESB. Eini stjórnmálaflokkurinn sem hefur það
á stefnuskrá sinni að ganga í ESB er Samfylkingin. Hún vill skilgreina
samningsmarkmið í samningum við ESB og leggja málið undir dóm þjóðarinnar í þjóðaratkvæði áður en endanleg ákvörðun yrði tekin um aðild að sambandinu.Ég hefi verið þeirrar skoðunar, að forsenda fyrir aðild Íslands að ESB væri sú, að Ísland héldi yfirráðum yfir fiskimiðunum og
sjávarútvegi sínum.
Ég er enn þeirrar skoðunar. En mikilvægi sjávarútvegs í þjóðarframleiðslu Íslands fer minnkandi og aðrar greinar sækja fram svo sem þjónusta og iðnaður, þar á meðal stóriðnaður.Það getur því komið að því með sömu þróun,að hagsmunir annarra greina en sjávarútvegs verði að
sitja í fyrirrúmi þegar afstaðan til ESB verður endanlega ákveðin.
Björgvin Guðmundsson
