Gögnin afhent – alvarlegur misbrestur blasir við Heiðrún LInd Marteinsdóttir skrifar 6. júlí 2023 15:00 Í gær afhenti matvælaráðherra loks gögn í máli tengdu ákvörðun hennar um að stöðva veiðar fyrirvaralaust á langreyðum þetta sumarið. Voru þá liðnir 15 dagar frá því SFS óskuðu eftir umræddum gögnum. Það er skemmst frá því að segja að gögnin voru að mestu leyti þegar birt minnisblöð ráðherrans til atvinnuveganefndar, álit fagráðs um velferð dýra, eftirlitsskýrsla MAST, ýmis gögn frá árinu 2022, athugasemdir fólks við reglugerð ráðherra um aukið eftirlit með hvalveiðum úr samráðsgátt síðan 2022 og annað í þeim dúr. Engin gögn sýndu fram á sjálfstæða rannsókn ráðherra í málinu eftir að álit fagráðs barst hinn 19. júní sl. og þar til ráðherra tók endanlega ákvörðun sína, tæpum sólarhring síðar. Grunur SFS þess efnis var því á rökum reistur. Þrátt fyrir rýr gögn um atvik eftir að álit fagráðs lá fyrir þá vekur ýmislegt athygli, sem enn eykur á ábyrgð ráðherra í þessu máli. Helst má þar nefna eftirgreint (feitletrun er áherslubreyting SFS): Í erindi Matvælastofnunar til matvælaráðuneytis, dags. 8. maí, sagði m.a.:„Matvælastofnun telur að Hvalur hf. hefur gert það sem er í þeirra valdi stendur [sic] til að aflífunin sé sem skjótust og valdi sem minnstum sársauka. Meðan veiðar eru leyfðar og veiðimenn beita þeim viðurkenndu aðferðum sem notaðar eru í dag, munu ávallt koma upp tilvik þar sem skjóta þarf dýr oftar en einu sinni. [...] Núverandi löggjöf gerir ekki ítarlegri kröfur til veiðar [sic] á hvölum en að staðið sé þannig að þeim að þær valdi sem minnstum sársauka og taki sem skemmstan tíma. Vandséð er hvernig hægt sé að standa að veiðunum og tryggja í öllum tilvikum að ekki þurfi að skjóta dýr með fleiri en einu skoti [...] Stofnunin telur að aflífun hafi tekið of langan tíma á hlutfalli af þeim dýrum sem voru veidd á veiðitímabilinu 2022 og olli þeim dýrum meiri sársauka en ásættanlegt er ef horft er til markmiða laganna skv. 1. gr. Hins vegar eftir yfirferð á gögnum sem aflað var við eftirlit með veiðum á hvölum 2022 og öðrum upplýsingum sem liggja fyrir um búnað, veiðiaðferðir og þjálfun starfsfólks er það mat stofnunarinnar að ákvæði 27. gr. laga um velferð dýra nr. 55/2013 um veiðar hafi ekki verið brotið.“ Ljóst er að svokallað álit fagráðs, sem síðar kom til, hnikar ekki þessari skýru afstöðu Matvælastofnunar, eftirlitsstjórnvaldsins í málinu. Matvælaráðherra skeytti engu um þessa staðreynd. Taka má fram að erindi þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði frá skrifstofu sjálfbærni í matvælaráðuneytinu til ráðherra, dags. 12. júní, voru reifaðar ýmsar hugmyndir að mögulegum breytingum á reglugerð. Hvergi var þó þar að finna umfjöllun um bann við veiðum þetta sumarið. Þar sagði hins vegar orðrétt: „Öll reglusetning á grundvelli þeirra heimilda ráðherra sem að framan eru rakin þarf, auk lagaáskilnaðarreglna, að uppfylla kröfur um réttmæti og meðalhóf og rannsóknarskyldu ráðuneytisins. Í því felst að allar ákvarðanir þurfa að vera hófstilltar og byggjast á málefnalegum sjónarmiðum auk þess að vera reistar á viðeigandi og fullnægjandi upplýsingum. Enn fremur ber að huga að því að reglusetning fyrir komandi vertíð hafi ekki í för með sér óhæfilega röskun á starfsemi leyfishafa umfram það sem eðlilegt og óhjákvæmilegt er. Eðli málsins samkvæmt er ekki unnt að veita leyfishafa langan aðlögunarfrest þar sem viðbúið er að vertíðin hefjist innan skamms og jafnvel á allra næstu dögum. Hinn skammi frestur og þeir fjárhagslegu hagsmuna [sic] leyfishafa af því að geta skipulagt starfsemi sína í samræmi við gildandi lög og reglur setja því nokkrar skorður við hversu langt er hægt að ganga vegna núverandi vertíðar. Þó er rétt að árétta að sjónarmið um réttmætar væntingar leyfishafa og fyrirsjáanleika í stjórnsýsluframkvæmd geta ekki ein og sér rutt úr vegi heimildum og skyldum ráðherra til að beita lögbundnum valdheimildum sínum á málefnalegan og réttmætan hátt. Mikilvægt er að vandað sé til verka og að þeim sem hagsmuni kunna að hafa af umræddum breytingum sé gert viðvart um fyrirhugaðar breytingar á regluverki og veittur kostur á að tjá sig um þær og gæta hagsmuna sinna. ... Mikilvægt er að tillögur um breytingar [sic] reglugerðum byggist á fullnægjandi upplýsingum um [sic] og mati á áhrifum þeirra. Slíkar upplýsingar eru m.a. forsenda þess að ráðuneytið getið [sic] lagt mat á hvort þær uppfylli kröfur um meðalhóf. Fyrsta skrefið við mótun slíkra tillagna er því að mati skrifstofunnar að afla upplýsinga um framangreind atriði og móta í framhaldinu á grundvelli þeirra nánari tillögur um breytingar á einstökum reglugerðum. Ákveði ráðherra að nýta þær reglugerðarheimildir sem tilgreindar eru að framan er lagt til að undirstofnunum ráðuneytisins verði umsvifalaust falið að afla nauðsynlegra sérfræðilegra upplýsinga um þau atriði sem til greina kemur að kveða á um í reglugerð. Þá er æskilegt að gefa leyfishafa kost á að tjá sig um fyrirhugaðar reglugerðarbreytingar og lýsa afstöðu sinni til þeirra, þar á meðal að upplýsa hvort og þá hvaða tjóni félagið telji sig verða fyrir ef af reglugerðarbreytingum verði.“ Ljóst er að matvælaráðherra skeytti engu um þessa ráðgjöf ráðuneytis síns. Taka má fram að minnisblað þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði frá skrifstofu sjálfbærni í matvælaráðuneytinu til matvælaráðherra, dags. 16. júní, eru enn ræddar mögulegar reglugerðarbreytingar. Hvergi var þó þar að finna umfjöllun um bann við veiðum þetta sumarið. Þar sagði hins vegar orðrétt:„Áður en efni fyrirhugaðrar reglusetningar er nánar afmarkað er lagt til að kallað verði eftir ítarlegri upplýsingum frá undirstofnunum um þau sérfræðilegu atriði sem á getur reynt. Auk þeirra atriða sem ráðherra telur að komi til skoðunar er lagt til að skorað verði á stofnanirnar að koma á framfæri öðrum atriðum sem þær telja að skipti máli vegna eftirlitsins eða við beitingu efnisreglna laganna. Þá er jafnframt lagt til að haft verði sérstakt samráð við leyfishafa auk almennrar birtingar í samráðsgátt. Þar sem öll reglusetning á þessu málefnasviði varðar einungis einn aðila umfram aðra, sem auk þess liggur fyrir hvernig hann hyggst nýta, vakna sérstök álitaefni varðandi málsmeðferð og meðalhóf. Í liósi þess er rétt að tilkynna leyfishafa um fyrirhugaðar reglugerðarbreytingar og gefa honum kost á að tjá sig um efni þeirra og koma sjónarmiðum sínum að öðru leyti á framfæri. Þegar sjónarmið leyfishafa liggja fyrir verður lagt meðalhófsmat á fyrirhugaðar breytingar með hliðsjón af andmælum aðila.“ Ljóst er að matvælaráðherra skeytti engu um þessa ráðgjöf sérfræðinga matvælaráðuneytisins. Taka má fram að minnisblað þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði skrifstofu sjálfbærni til ráðherra, dags. 20. júní, er fyrst að sjá að lagt hafi verið til tímabundin breyting á reglugerð um frestun á upphafi veiðitímabils, en þá lá svokallað álit fagráðs fyrir. Sagði þá m.a.:„Eftir sem áður er viðbúið að leyfishafi láti reyna á lögmæti ákvörðunar eftir atvikum fyrir dómstólum eða umboðsmanni Alþingis. Áþessu stigi máls er ekki hægt að segja fyrir um hver niðurstaða í slíku máli kann að verða en eins og ávallt þegar um er að ræða takmarkanir sem hafa bein eða óbein áhrif á atvinnustarfsemi getur reynt á ákvæði stjórnarskrárinnar þar um og eftir atvikum bótaábyrgð ríkisins. Með hliðsjón af því er vert að skoða hvort afla eigi utanaðkomandi lögfræðiálits hvað það varðar.“ Til viðbótar við algeran skort á sjálfstæðri rannsókn ráðherra, skort á meðalhófi og skort á hagsmunamati ráðherra eftir að svokallað álit fagráðs lá fyrir, þá virðist ráðherra engu hafa skeytt um varnaðarorð minnisblaðsins um mögulega skaðabótaábyrgð og ráðgjöf um að skynsamlegt kynni að vera að afla lögfræðiálits utanaðkomandi aðila. Auðsýnt má vera af þessum varnaðarorðum að sérfræðingar matvælaráðuneytisins guldu varhug við fyrirhuguðu banni á veiðum á komandi vertíð. Í fyrri minnisblöðum þar sem til stóð að grípa til annarra og vægari úrræða, með vandaðri málsmeðferð, var enda ekki að finna slík varnaðarorð. Sú stjórnsýsla sem ráðherra viðhafði í málinu var hvorki vönduð né málefnaleg. Við skoðun gagna kemur enn fremur í ljós að ólögmætið er enn alvarlegra en ráð var fyrir gert. Ákvörðun matvælaráðherra fór í bága við lög og var ekki reist á nægjanlega traustum lagagrundvelli. Eftir stendur þá þetta: Með ákvörðun sinni braut ráðherra gegn atvinnufrelsis- og eignarréttarákvæðum stjórnarskrár, stjórnskipulegu meðalhófi, stjórnarfarsreglu, auk þess sem andmælaréttur hagaðila var að engu hafður. Nánar er fjallað um hið víðtæka ólögmæti í lögfræðilegu áliti LEX lögmannsstofu, sem SFS óskuðu eftir í kjölfar ákvörðunar ráðherrans. Þá byggði hin ólögmæta ákvörðun á svokölluðu áliti fagráðs, sem hvorki stenst form né efni. Þrátt fyrir skýr ákvæði þess efnis að við meðferð mála hjá fagráði skuli fylgja ákvæðum stjórnsýslulaga, þá varð alvarlegur misbrestur þar á. Við rýni gagna kemur á daginn að ráðherra virti að vettugi ráðleggingar sérfræðinga ráðuneytis síns sem töldu m.a. nauðsynlegt að (i) rannsaka með sjálfstæðum hætti allar mögulegar tillögur til breytinga á reglugerð og áhrif þeirra, (ii) huga að meðalhófi og (iii) gæta að andmælarétti Hvals hf. Þegar hin ólögmæta ákvörðun ráðherra lá fyrir töldu sérfræðingar ráðuneytisins rétt að vekja máls á mögulegri skaðabótaábyrgð sem af ákvörðun þessari gæti kviknað, auk þess að hugleiða öflun utanaðkomandi lögfræðiálits. Nú er mál að linni. Nauðsynlegt er að afturkalla ákvörðunina, vinda ofan af ólögmætinu og minnka tjón einstaklinga og fyrirtækja, auk þjóðarbúsins í heild. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heiðrún Lind Marteinsdóttir Hvalveiðar Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Í gær afhenti matvælaráðherra loks gögn í máli tengdu ákvörðun hennar um að stöðva veiðar fyrirvaralaust á langreyðum þetta sumarið. Voru þá liðnir 15 dagar frá því SFS óskuðu eftir umræddum gögnum. Það er skemmst frá því að segja að gögnin voru að mestu leyti þegar birt minnisblöð ráðherrans til atvinnuveganefndar, álit fagráðs um velferð dýra, eftirlitsskýrsla MAST, ýmis gögn frá árinu 2022, athugasemdir fólks við reglugerð ráðherra um aukið eftirlit með hvalveiðum úr samráðsgátt síðan 2022 og annað í þeim dúr. Engin gögn sýndu fram á sjálfstæða rannsókn ráðherra í málinu eftir að álit fagráðs barst hinn 19. júní sl. og þar til ráðherra tók endanlega ákvörðun sína, tæpum sólarhring síðar. Grunur SFS þess efnis var því á rökum reistur. Þrátt fyrir rýr gögn um atvik eftir að álit fagráðs lá fyrir þá vekur ýmislegt athygli, sem enn eykur á ábyrgð ráðherra í þessu máli. Helst má þar nefna eftirgreint (feitletrun er áherslubreyting SFS): Í erindi Matvælastofnunar til matvælaráðuneytis, dags. 8. maí, sagði m.a.:„Matvælastofnun telur að Hvalur hf. hefur gert það sem er í þeirra valdi stendur [sic] til að aflífunin sé sem skjótust og valdi sem minnstum sársauka. Meðan veiðar eru leyfðar og veiðimenn beita þeim viðurkenndu aðferðum sem notaðar eru í dag, munu ávallt koma upp tilvik þar sem skjóta þarf dýr oftar en einu sinni. [...] Núverandi löggjöf gerir ekki ítarlegri kröfur til veiðar [sic] á hvölum en að staðið sé þannig að þeim að þær valdi sem minnstum sársauka og taki sem skemmstan tíma. Vandséð er hvernig hægt sé að standa að veiðunum og tryggja í öllum tilvikum að ekki þurfi að skjóta dýr með fleiri en einu skoti [...] Stofnunin telur að aflífun hafi tekið of langan tíma á hlutfalli af þeim dýrum sem voru veidd á veiðitímabilinu 2022 og olli þeim dýrum meiri sársauka en ásættanlegt er ef horft er til markmiða laganna skv. 1. gr. Hins vegar eftir yfirferð á gögnum sem aflað var við eftirlit með veiðum á hvölum 2022 og öðrum upplýsingum sem liggja fyrir um búnað, veiðiaðferðir og þjálfun starfsfólks er það mat stofnunarinnar að ákvæði 27. gr. laga um velferð dýra nr. 55/2013 um veiðar hafi ekki verið brotið.“ Ljóst er að svokallað álit fagráðs, sem síðar kom til, hnikar ekki þessari skýru afstöðu Matvælastofnunar, eftirlitsstjórnvaldsins í málinu. Matvælaráðherra skeytti engu um þessa staðreynd. Taka má fram að erindi þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði frá skrifstofu sjálfbærni í matvælaráðuneytinu til ráðherra, dags. 12. júní, voru reifaðar ýmsar hugmyndir að mögulegum breytingum á reglugerð. Hvergi var þó þar að finna umfjöllun um bann við veiðum þetta sumarið. Þar sagði hins vegar orðrétt: „Öll reglusetning á grundvelli þeirra heimilda ráðherra sem að framan eru rakin þarf, auk lagaáskilnaðarreglna, að uppfylla kröfur um réttmæti og meðalhóf og rannsóknarskyldu ráðuneytisins. Í því felst að allar ákvarðanir þurfa að vera hófstilltar og byggjast á málefnalegum sjónarmiðum auk þess að vera reistar á viðeigandi og fullnægjandi upplýsingum. Enn fremur ber að huga að því að reglusetning fyrir komandi vertíð hafi ekki í för með sér óhæfilega röskun á starfsemi leyfishafa umfram það sem eðlilegt og óhjákvæmilegt er. Eðli málsins samkvæmt er ekki unnt að veita leyfishafa langan aðlögunarfrest þar sem viðbúið er að vertíðin hefjist innan skamms og jafnvel á allra næstu dögum. Hinn skammi frestur og þeir fjárhagslegu hagsmuna [sic] leyfishafa af því að geta skipulagt starfsemi sína í samræmi við gildandi lög og reglur setja því nokkrar skorður við hversu langt er hægt að ganga vegna núverandi vertíðar. Þó er rétt að árétta að sjónarmið um réttmætar væntingar leyfishafa og fyrirsjáanleika í stjórnsýsluframkvæmd geta ekki ein og sér rutt úr vegi heimildum og skyldum ráðherra til að beita lögbundnum valdheimildum sínum á málefnalegan og réttmætan hátt. Mikilvægt er að vandað sé til verka og að þeim sem hagsmuni kunna að hafa af umræddum breytingum sé gert viðvart um fyrirhugaðar breytingar á regluverki og veittur kostur á að tjá sig um þær og gæta hagsmuna sinna. ... Mikilvægt er að tillögur um breytingar [sic] reglugerðum byggist á fullnægjandi upplýsingum um [sic] og mati á áhrifum þeirra. Slíkar upplýsingar eru m.a. forsenda þess að ráðuneytið getið [sic] lagt mat á hvort þær uppfylli kröfur um meðalhóf. Fyrsta skrefið við mótun slíkra tillagna er því að mati skrifstofunnar að afla upplýsinga um framangreind atriði og móta í framhaldinu á grundvelli þeirra nánari tillögur um breytingar á einstökum reglugerðum. Ákveði ráðherra að nýta þær reglugerðarheimildir sem tilgreindar eru að framan er lagt til að undirstofnunum ráðuneytisins verði umsvifalaust falið að afla nauðsynlegra sérfræðilegra upplýsinga um þau atriði sem til greina kemur að kveða á um í reglugerð. Þá er æskilegt að gefa leyfishafa kost á að tjá sig um fyrirhugaðar reglugerðarbreytingar og lýsa afstöðu sinni til þeirra, þar á meðal að upplýsa hvort og þá hvaða tjóni félagið telji sig verða fyrir ef af reglugerðarbreytingum verði.“ Ljóst er að matvælaráðherra skeytti engu um þessa ráðgjöf ráðuneytis síns. Taka má fram að minnisblað þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði frá skrifstofu sjálfbærni í matvælaráðuneytinu til matvælaráðherra, dags. 16. júní, eru enn ræddar mögulegar reglugerðarbreytingar. Hvergi var þó þar að finna umfjöllun um bann við veiðum þetta sumarið. Þar sagði hins vegar orðrétt:„Áður en efni fyrirhugaðrar reglusetningar er nánar afmarkað er lagt til að kallað verði eftir ítarlegri upplýsingum frá undirstofnunum um þau sérfræðilegu atriði sem á getur reynt. Auk þeirra atriða sem ráðherra telur að komi til skoðunar er lagt til að skorað verði á stofnanirnar að koma á framfæri öðrum atriðum sem þær telja að skipti máli vegna eftirlitsins eða við beitingu efnisreglna laganna. Þá er jafnframt lagt til að haft verði sérstakt samráð við leyfishafa auk almennrar birtingar í samráðsgátt. Þar sem öll reglusetning á þessu málefnasviði varðar einungis einn aðila umfram aðra, sem auk þess liggur fyrir hvernig hann hyggst nýta, vakna sérstök álitaefni varðandi málsmeðferð og meðalhóf. Í liósi þess er rétt að tilkynna leyfishafa um fyrirhugaðar reglugerðarbreytingar og gefa honum kost á að tjá sig um efni þeirra og koma sjónarmiðum sínum að öðru leyti á framfæri. Þegar sjónarmið leyfishafa liggja fyrir verður lagt meðalhófsmat á fyrirhugaðar breytingar með hliðsjón af andmælum aðila.“ Ljóst er að matvælaráðherra skeytti engu um þessa ráðgjöf sérfræðinga matvælaráðuneytisins. Taka má fram að minnisblað þetta fylgdi ekki þeim gögnum sem ráðuneytið afhenti SFS. Í minnisblaði skrifstofu sjálfbærni til ráðherra, dags. 20. júní, er fyrst að sjá að lagt hafi verið til tímabundin breyting á reglugerð um frestun á upphafi veiðitímabils, en þá lá svokallað álit fagráðs fyrir. Sagði þá m.a.:„Eftir sem áður er viðbúið að leyfishafi láti reyna á lögmæti ákvörðunar eftir atvikum fyrir dómstólum eða umboðsmanni Alþingis. Áþessu stigi máls er ekki hægt að segja fyrir um hver niðurstaða í slíku máli kann að verða en eins og ávallt þegar um er að ræða takmarkanir sem hafa bein eða óbein áhrif á atvinnustarfsemi getur reynt á ákvæði stjórnarskrárinnar þar um og eftir atvikum bótaábyrgð ríkisins. Með hliðsjón af því er vert að skoða hvort afla eigi utanaðkomandi lögfræðiálits hvað það varðar.“ Til viðbótar við algeran skort á sjálfstæðri rannsókn ráðherra, skort á meðalhófi og skort á hagsmunamati ráðherra eftir að svokallað álit fagráðs lá fyrir, þá virðist ráðherra engu hafa skeytt um varnaðarorð minnisblaðsins um mögulega skaðabótaábyrgð og ráðgjöf um að skynsamlegt kynni að vera að afla lögfræðiálits utanaðkomandi aðila. Auðsýnt má vera af þessum varnaðarorðum að sérfræðingar matvælaráðuneytisins guldu varhug við fyrirhuguðu banni á veiðum á komandi vertíð. Í fyrri minnisblöðum þar sem til stóð að grípa til annarra og vægari úrræða, með vandaðri málsmeðferð, var enda ekki að finna slík varnaðarorð. Sú stjórnsýsla sem ráðherra viðhafði í málinu var hvorki vönduð né málefnaleg. Við skoðun gagna kemur enn fremur í ljós að ólögmætið er enn alvarlegra en ráð var fyrir gert. Ákvörðun matvælaráðherra fór í bága við lög og var ekki reist á nægjanlega traustum lagagrundvelli. Eftir stendur þá þetta: Með ákvörðun sinni braut ráðherra gegn atvinnufrelsis- og eignarréttarákvæðum stjórnarskrár, stjórnskipulegu meðalhófi, stjórnarfarsreglu, auk þess sem andmælaréttur hagaðila var að engu hafður. Nánar er fjallað um hið víðtæka ólögmæti í lögfræðilegu áliti LEX lögmannsstofu, sem SFS óskuðu eftir í kjölfar ákvörðunar ráðherrans. Þá byggði hin ólögmæta ákvörðun á svokölluðu áliti fagráðs, sem hvorki stenst form né efni. Þrátt fyrir skýr ákvæði þess efnis að við meðferð mála hjá fagráði skuli fylgja ákvæðum stjórnsýslulaga, þá varð alvarlegur misbrestur þar á. Við rýni gagna kemur á daginn að ráðherra virti að vettugi ráðleggingar sérfræðinga ráðuneytis síns sem töldu m.a. nauðsynlegt að (i) rannsaka með sjálfstæðum hætti allar mögulegar tillögur til breytinga á reglugerð og áhrif þeirra, (ii) huga að meðalhófi og (iii) gæta að andmælarétti Hvals hf. Þegar hin ólögmæta ákvörðun ráðherra lá fyrir töldu sérfræðingar ráðuneytisins rétt að vekja máls á mögulegri skaðabótaábyrgð sem af ákvörðun þessari gæti kviknað, auk þess að hugleiða öflun utanaðkomandi lögfræðiálits. Nú er mál að linni. Nauðsynlegt er að afturkalla ákvörðunina, vinda ofan af ólögmætinu og minnka tjón einstaklinga og fyrirtækja, auk þjóðarbúsins í heild. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun