Þar lágu Danir í því: Stórveldi eiga hagsmuni, ekki vini? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar 13. janúar 2025 10:02 Ég hef lengi haldið því fram að stórveldi fari sínu fram ef þau telja þjóðaröryggi sínu ógnað jafnvel þó það geti verði í trássi við alþjóðalög og að smáríki þurfi að skilja þetta og taka mið af því í samskiptum símum við stórveldi. Sumir hafa túlkað þetta á þann veg að ég telji að þetta æskilegt ástand, að ég vilji hafa þetta svona. Auðvitað skiptir engu máli hvað ég vil eða vil ekki í þessu sambandi. Þetta snýst um að lýsa heiminum eins og hann er, hvað ég vil eða tel æskilegt skiptir augljóslega engu máli í þessu samhengi. Smáríki þurfa að lámarka það tjón sem þau geta orðið fyrir, komi upp hagsmunaárekstrar, og forðast illdeilur við stórveldi sé það mögulegt. Stækkun NATO og Úkraínustríðið Ein megin ástæða Úkraínustríðsins er að Rússland lítur svo á að útþensla NATO að landamærum sínum með þeirri hernaðaruppbyggingu sem henni fylgir sé ógn við þjóðaröryggi sitt. Yfirvöld í Rússlandi létu þetta margsinnis í ljós, en samt var ákveðið á leiðtogafundi NATO í Búkarest 2008 að Úkraína og Georgía gengju í NATO. Áður hafði NATO stækkað tvisvar sinnum með samtals 10 nýjum aðildarríkjum og svo fimm sinnum eftir fundinn í Búkarest með 6 nýjum aðildarríkjum til viðbótar. Þetta endaði með átökum í Georgíu í ágúst 2008, 4 mánuðum eftir Búkarest fundinn og svo stríðinu í Úkraínu sem enn stendur yfir. Sautján árum síðar bólar ekkert á NATO aðild þessara landa. Zelensky spyr svo reglulega um NATO aðildina og virðist ekki þreytast á því þó skýr svör fáist aldrei í Brussel. Fimmta grein NATO, svokallað „security guarantee“ Lönd sem sækjast eftir NATO aðild horfa sérstaklega til svokallaðrar 5. greinar NATO sem á að vera gagnkvæm öryggistrygging þ.e. að NATO ríkjum ber að „…aðstoða aðila þann eða þá, sem á er ráðist, með því að gera þegar í stað hver um sig og ásamt hinum aðilunum þær ráðstafanir, sem hann telur nauðsynlegar, og er þar með talin beiting vopnavalds, til þess að koma aftur á og varðveita öryggi Norður- Atlantshafssvæðisins.“ Sjá þýðingu á Atlandshafssáttmálanum hér https://www.stjornarradid.is/library/09-Sendirad/NATO/Atlantshafssattmalinn_NAT.pdf Í upprunalega textanum er sagt að NATO „….will assist the Party or Parties so attacked by taking forthwith, individually and in concert with the other Parties, such action as it deems necessary, including the use of armed force, to restore and maintain the security of the North Atlantic area,”sjá hér https://www.nato.int/cps/cz/natohq/official_texts_17120.htm Þetta þýðir að hvert aðildarríki þarf að meta stöðuna og bregðast á þann hátt sem því finnst nauðsynlegt eða viðeigandi (e. deems necessary). Þetta getur þýtt beitingu vopnavalds eða ekki, eftir mati hvers aðildarríkis, og hvað Ísland varðar kæmi það ekki til greina þar sem Ísland, eitt af stofnríkjum NATO, er herlaust land. Eftir ólöglega innrás Rússlands inní Úkraínu hafa NATO ríki í sífellu haldið fram nauðsyn þess að öll ríki fari eftir alþjóðalögum og fylgi svokallaðri „rules-based international order.“ Þetta má sjá í ótal fundargerðum og yfirlýsingum NATO. Þetta þýðir meðal annars að ekki er hægt að breyta landamærum ríkja með valdi, hvað þá yfirtaka heilu ríkin. Mikill hiti er í umræðunni og hefur Vladimir Pútin forseta Rússlands oft verið líkt við Adolf Hitler. Þeim sem vilja semja um stríðslok í Úkraínu hefur verið líkt við Neville Chamberlain eða taldir vera á mála hjá Pútin, kannski líka á launaskrá hjá Kreml. Mun NATO ríki beita vopnavaldi gegn öðru NATO ríki? Nú bregður hinsvegar svo við að verðandi forseti Bandaríkjanna, Donald Trump, hefur lýst yfir því að eignahald og yfirráð yfir Grænlandi sé nauðsynleg fyrir þjóðaröryggi Bandaríkjanna og frelsi í heiminum. Trump hefur látið hafa eftir sér að "For purposes of National Security and Freedom throughout the World, the United States of America feels that the ownership and control of Greenland is an absolute necessity." Bandaríkin eru leiðtogaríki NATO. Trump hefur einnig talað um að Kanada verði fylki eða ríki í Bandaríkjunum og að yfirtaka Panamaskurðarins sé nauðsyn. Í tilviki Grænlands og Panamaskurðarins hefur Donald Trump ekki útilokað að beita hervaldi þó tollar komi líka til greina t.d. gagnvart Danmörku vegna Grænlands. Varðandi Kanada hefur Donald Trump hótað að beita tollum til að ná vilja sínum fram. Nú eigum við eftir að sjá hvað gerist í framhaldinu en hér er verðandi forseti stórveldis allavega að hóta að beita valdi. Ekki heyrist mikið frá höfuðstöðvum NATO um málið eða tal um „rule-based international order.“ Bæði Danmörk og Kanada eru meðal þeirra ríkja sem stofnuðu NATO 1949, dyggir stuðningsmenn Bandaríkjanna í áratugi. Vinaþjóðirnar Bandaríkin og Danmörk. Og svo Kanada og Panama. Á heimssíðu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna má finna upplýsingar samstarf Bandaríkjanna og Danmerkur sem hófst með stjórnmálasambandi 1801, varnarsamningi frá 1950, og svo ýmsum öðrum samningum tengdum öryggismálum síðar. Danmörk hefur verið stórtæk í vopnkaupum frá Bandaríkjunum og í samstarfi við Bandaríkin víða t.d. í Írak og Afganistan. Einnig kemur fram að Bandaríkin og Danmörk eigi í öflugu og varanlegu öryggissamstarfi sem sagt er að miði að því að vinna gegn yfirgangi Rússa og friðsamlegu samstarfi á norðurskautssvæðinu. Á heimasíðu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna stendur m.a.: „The United States and Denmark have a strong and enduring security partnership, centered on countering Russian aggression and peaceful cooperation in the Arctic region.“ Sjá hér https://www.state.gov/u-s-security-cooperation-with-denmark/#:~:text=In%202023%2C%20the%20United%20States,the%20U.S.%20presence%20in%20Greenland. Nú talar verðandi forseti Bandaríkjanna, Donald Trump, um yfirtöku Grænlands með hervaldi ef nauðsynlegt krefur. Danmörk er, eins og Bandaríkin, eitt að stofnríkjum NATO, og fer með utanríkis- og öryggismál Grænlands. Bandaríkin hafa herstöð í Pittufik á Grænlandi. Hvernig virkar NATO kerfið við þessar aðstæður? Virkjast 5. grein NATO sáttmálans ef til einhverra átaka kemur vegna málsins og þá hvernig? Fara NATO ríkin í slag hvert við annað? Varðandi Panama skurðinn þá er hann utan svæðis NATO, en þá vaknar samt spurningin um „rule based international order“ sem NATO vill fylgt sé allstaðar í heiminum, líka í Asíu þar sem NATO hyggst opna skrifstofu. Svo er það með Kanada. Er það í lagi samkvæmt „rules- based international order“ að þvinga land til að gerast fylki í öðru landi með efnahagslegum refsiaðgerðum? Hegðun stórvelda og flókin staða Bandaríkjanna Það er þetta sem ég hef verið að tala um varðandi hegðun stórvelda blasir nú við hverjum sem vill sjá og heyra. Ég segi þetta ekki vegna þess að mér líki hvernig komið er heldur vegna þess að heimurinn er svona. Smáríki eins og Danmörk þurfa að fara varlega í samskiptum sínum við stórveldi. Sé horft á þetta mál frá sjónarhorni Bandaríkjanna þá standa yfirvöld þar í landi frammi fyrir miskunnarlausri stórveldabaráttu á norðurslóðum um siglingaleiðir og auðlindir. Vegna Úkraínustríðsins hafa Kína og Rússland nána samvinnu á norðurslóðum ("no limits" partnership) og vandajafnvægið á svæðinu hefur raskast þeim í vil. Við þessar aðstæður hefur Danmörk ekki bolmagn til að gæta öryggis Grænlands ein og sér. Grænland þarf að finna leið til vinna með Bandaríkjunum sem þjónar bæði sjálfstæðu Grænlandi og þjóðaröryggi Bandaríkjanna. Þó Kanada sé öflugt land breytist staðan þegar umsvif Rússa og Kínverja verða svona mikil á norðurslóðum. Bandaríkin sem hafa verði upptekin í Mið-Austurlöndum (Afganistan, Írak, Sýrlandi, aðstoð við Ísrael o.s.frv) telja sig eflaust tilneydd til að grípa í taumana þó það réttlæti ekki að Kanada sé neytt inní Bandaríkin sem fylki. Úkraínustríðið hefur tekið um þrjú ár, er óútkljáð og alger óvissa er í Evrópu. Á sama tíma þurfa Bandríkin svo að einbeita sér í auknum mæli í Asíu vega Kína. Þetta er ekki einföld staða og stundum kallað að vera „overextended.“ Hvað verður svo um þessa blessaða „rules-international order“ við þessar aðstæður? Bandaríkin, eins og önnur stórveldi, setja þjóðaröryggi sitt í forgang. Bjóst einhver við öðru? Hverju? Höfundur er prófessor við Háskólann á Akureyri og starfaði um 12 ára skeið hjá Alþjóðabankanum í Washington, Ríga og Hanoí. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hilmar Þór Hilmarsson Danmörk Grænland Mest lesið Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir skrifar Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Sjá meira
Ég hef lengi haldið því fram að stórveldi fari sínu fram ef þau telja þjóðaröryggi sínu ógnað jafnvel þó það geti verði í trássi við alþjóðalög og að smáríki þurfi að skilja þetta og taka mið af því í samskiptum símum við stórveldi. Sumir hafa túlkað þetta á þann veg að ég telji að þetta æskilegt ástand, að ég vilji hafa þetta svona. Auðvitað skiptir engu máli hvað ég vil eða vil ekki í þessu sambandi. Þetta snýst um að lýsa heiminum eins og hann er, hvað ég vil eða tel æskilegt skiptir augljóslega engu máli í þessu samhengi. Smáríki þurfa að lámarka það tjón sem þau geta orðið fyrir, komi upp hagsmunaárekstrar, og forðast illdeilur við stórveldi sé það mögulegt. Stækkun NATO og Úkraínustríðið Ein megin ástæða Úkraínustríðsins er að Rússland lítur svo á að útþensla NATO að landamærum sínum með þeirri hernaðaruppbyggingu sem henni fylgir sé ógn við þjóðaröryggi sitt. Yfirvöld í Rússlandi létu þetta margsinnis í ljós, en samt var ákveðið á leiðtogafundi NATO í Búkarest 2008 að Úkraína og Georgía gengju í NATO. Áður hafði NATO stækkað tvisvar sinnum með samtals 10 nýjum aðildarríkjum og svo fimm sinnum eftir fundinn í Búkarest með 6 nýjum aðildarríkjum til viðbótar. Þetta endaði með átökum í Georgíu í ágúst 2008, 4 mánuðum eftir Búkarest fundinn og svo stríðinu í Úkraínu sem enn stendur yfir. Sautján árum síðar bólar ekkert á NATO aðild þessara landa. Zelensky spyr svo reglulega um NATO aðildina og virðist ekki þreytast á því þó skýr svör fáist aldrei í Brussel. Fimmta grein NATO, svokallað „security guarantee“ Lönd sem sækjast eftir NATO aðild horfa sérstaklega til svokallaðrar 5. greinar NATO sem á að vera gagnkvæm öryggistrygging þ.e. að NATO ríkjum ber að „…aðstoða aðila þann eða þá, sem á er ráðist, með því að gera þegar í stað hver um sig og ásamt hinum aðilunum þær ráðstafanir, sem hann telur nauðsynlegar, og er þar með talin beiting vopnavalds, til þess að koma aftur á og varðveita öryggi Norður- Atlantshafssvæðisins.“ Sjá þýðingu á Atlandshafssáttmálanum hér https://www.stjornarradid.is/library/09-Sendirad/NATO/Atlantshafssattmalinn_NAT.pdf Í upprunalega textanum er sagt að NATO „….will assist the Party or Parties so attacked by taking forthwith, individually and in concert with the other Parties, such action as it deems necessary, including the use of armed force, to restore and maintain the security of the North Atlantic area,”sjá hér https://www.nato.int/cps/cz/natohq/official_texts_17120.htm Þetta þýðir að hvert aðildarríki þarf að meta stöðuna og bregðast á þann hátt sem því finnst nauðsynlegt eða viðeigandi (e. deems necessary). Þetta getur þýtt beitingu vopnavalds eða ekki, eftir mati hvers aðildarríkis, og hvað Ísland varðar kæmi það ekki til greina þar sem Ísland, eitt af stofnríkjum NATO, er herlaust land. Eftir ólöglega innrás Rússlands inní Úkraínu hafa NATO ríki í sífellu haldið fram nauðsyn þess að öll ríki fari eftir alþjóðalögum og fylgi svokallaðri „rules-based international order.“ Þetta má sjá í ótal fundargerðum og yfirlýsingum NATO. Þetta þýðir meðal annars að ekki er hægt að breyta landamærum ríkja með valdi, hvað þá yfirtaka heilu ríkin. Mikill hiti er í umræðunni og hefur Vladimir Pútin forseta Rússlands oft verið líkt við Adolf Hitler. Þeim sem vilja semja um stríðslok í Úkraínu hefur verið líkt við Neville Chamberlain eða taldir vera á mála hjá Pútin, kannski líka á launaskrá hjá Kreml. Mun NATO ríki beita vopnavaldi gegn öðru NATO ríki? Nú bregður hinsvegar svo við að verðandi forseti Bandaríkjanna, Donald Trump, hefur lýst yfir því að eignahald og yfirráð yfir Grænlandi sé nauðsynleg fyrir þjóðaröryggi Bandaríkjanna og frelsi í heiminum. Trump hefur látið hafa eftir sér að "For purposes of National Security and Freedom throughout the World, the United States of America feels that the ownership and control of Greenland is an absolute necessity." Bandaríkin eru leiðtogaríki NATO. Trump hefur einnig talað um að Kanada verði fylki eða ríki í Bandaríkjunum og að yfirtaka Panamaskurðarins sé nauðsyn. Í tilviki Grænlands og Panamaskurðarins hefur Donald Trump ekki útilokað að beita hervaldi þó tollar komi líka til greina t.d. gagnvart Danmörku vegna Grænlands. Varðandi Kanada hefur Donald Trump hótað að beita tollum til að ná vilja sínum fram. Nú eigum við eftir að sjá hvað gerist í framhaldinu en hér er verðandi forseti stórveldis allavega að hóta að beita valdi. Ekki heyrist mikið frá höfuðstöðvum NATO um málið eða tal um „rule-based international order.“ Bæði Danmörk og Kanada eru meðal þeirra ríkja sem stofnuðu NATO 1949, dyggir stuðningsmenn Bandaríkjanna í áratugi. Vinaþjóðirnar Bandaríkin og Danmörk. Og svo Kanada og Panama. Á heimssíðu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna má finna upplýsingar samstarf Bandaríkjanna og Danmerkur sem hófst með stjórnmálasambandi 1801, varnarsamningi frá 1950, og svo ýmsum öðrum samningum tengdum öryggismálum síðar. Danmörk hefur verið stórtæk í vopnkaupum frá Bandaríkjunum og í samstarfi við Bandaríkin víða t.d. í Írak og Afganistan. Einnig kemur fram að Bandaríkin og Danmörk eigi í öflugu og varanlegu öryggissamstarfi sem sagt er að miði að því að vinna gegn yfirgangi Rússa og friðsamlegu samstarfi á norðurskautssvæðinu. Á heimasíðu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna stendur m.a.: „The United States and Denmark have a strong and enduring security partnership, centered on countering Russian aggression and peaceful cooperation in the Arctic region.“ Sjá hér https://www.state.gov/u-s-security-cooperation-with-denmark/#:~:text=In%202023%2C%20the%20United%20States,the%20U.S.%20presence%20in%20Greenland. Nú talar verðandi forseti Bandaríkjanna, Donald Trump, um yfirtöku Grænlands með hervaldi ef nauðsynlegt krefur. Danmörk er, eins og Bandaríkin, eitt að stofnríkjum NATO, og fer með utanríkis- og öryggismál Grænlands. Bandaríkin hafa herstöð í Pittufik á Grænlandi. Hvernig virkar NATO kerfið við þessar aðstæður? Virkjast 5. grein NATO sáttmálans ef til einhverra átaka kemur vegna málsins og þá hvernig? Fara NATO ríkin í slag hvert við annað? Varðandi Panama skurðinn þá er hann utan svæðis NATO, en þá vaknar samt spurningin um „rule based international order“ sem NATO vill fylgt sé allstaðar í heiminum, líka í Asíu þar sem NATO hyggst opna skrifstofu. Svo er það með Kanada. Er það í lagi samkvæmt „rules- based international order“ að þvinga land til að gerast fylki í öðru landi með efnahagslegum refsiaðgerðum? Hegðun stórvelda og flókin staða Bandaríkjanna Það er þetta sem ég hef verið að tala um varðandi hegðun stórvelda blasir nú við hverjum sem vill sjá og heyra. Ég segi þetta ekki vegna þess að mér líki hvernig komið er heldur vegna þess að heimurinn er svona. Smáríki eins og Danmörk þurfa að fara varlega í samskiptum sínum við stórveldi. Sé horft á þetta mál frá sjónarhorni Bandaríkjanna þá standa yfirvöld þar í landi frammi fyrir miskunnarlausri stórveldabaráttu á norðurslóðum um siglingaleiðir og auðlindir. Vegna Úkraínustríðsins hafa Kína og Rússland nána samvinnu á norðurslóðum ("no limits" partnership) og vandajafnvægið á svæðinu hefur raskast þeim í vil. Við þessar aðstæður hefur Danmörk ekki bolmagn til að gæta öryggis Grænlands ein og sér. Grænland þarf að finna leið til vinna með Bandaríkjunum sem þjónar bæði sjálfstæðu Grænlandi og þjóðaröryggi Bandaríkjanna. Þó Kanada sé öflugt land breytist staðan þegar umsvif Rússa og Kínverja verða svona mikil á norðurslóðum. Bandaríkin sem hafa verði upptekin í Mið-Austurlöndum (Afganistan, Írak, Sýrlandi, aðstoð við Ísrael o.s.frv) telja sig eflaust tilneydd til að grípa í taumana þó það réttlæti ekki að Kanada sé neytt inní Bandaríkin sem fylki. Úkraínustríðið hefur tekið um þrjú ár, er óútkljáð og alger óvissa er í Evrópu. Á sama tíma þurfa Bandríkin svo að einbeita sér í auknum mæli í Asíu vega Kína. Þetta er ekki einföld staða og stundum kallað að vera „overextended.“ Hvað verður svo um þessa blessaða „rules-international order“ við þessar aðstæður? Bandaríkin, eins og önnur stórveldi, setja þjóðaröryggi sitt í forgang. Bjóst einhver við öðru? Hverju? Höfundur er prófessor við Háskólann á Akureyri og starfaði um 12 ára skeið hjá Alþjóðabankanum í Washington, Ríga og Hanoí.
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun
Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar
Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun