Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Árni Sæberg skrifar 6. júní 2025 11:42 Banaslysið varð skammt frá Sólheimasandi. Vísir/Vilhelm Meginorsök banaslyss sem varð á Suðurlandsvegi, skammt vestan Péturseyjar, í janúar í fyrra var að ökumaður jeppa gætti ekki að umferð fyrir framan sig. Hann ók aftan á dráttarvél á áttatíu kílómetra hraða. Aðrar orsakir slyssins voru að ökumaðurinn var undir áhrifum slævandi lyfja, í lækningalegum skammti þó, og að sætisbak dráttarvélarinnar var aðeins 35 sentimetra hátt. Þetta kemur fram í skýrslu Rannsóknarnefndar samgönguslysa um banaslys sem varð á Suðurlandsvegi við afleggjara að Eystri-Sólheimum þann 29. janúar í fyrra. 65 ára ökumaður dráttarvélar lést á vettvangi af innvortis áverkum. Í samantekt segir að Massey Ferguson dráttarvél hafi verið ekið vestur Suðurlandsveg við afleggjara að Eystri-Sólheimum. Á sama tíma hafi Jeep Wrangler jeppa verið ekið úr sömu átt og aftan á dráttarvélina. Dráttarvélin hafi stöðvaðist fyrir utan veg en fólksbifreiðin oltið yfir á vinstri hlið á veginum. Ökumaður dráttarvélarinnar hafi látist á slysstað. Tveir farþegar í aftursæti fólksbifreiðarinnar hafi verið fluttir með þyrlu af slysstað. Ökumaður og farþegi í framsæti bifreiðarinnar hafi verið fluttir með sjúkrabifreið á sjúkrahús. Leit eftir farþegum í aftursæti áður en dráttarvélin birtist fyrir framan Í greiningu segir að ákoman á dráttarvélinni hafi verið vinstra megin að aftan og því líklegt að vélin hafi verið komin í hægri beygju eða verið vel hægra megin á akreininni. Því sé sennilegt að hraði dráttarvélarinnar hafi verið lítill. Eftir áreksturinn hafi hún haldið áfram í víðri hægri beygju rúmlega þrjátíu metra og stöðvast utan vegar við girðingu. Ökumaður jeppans hafi sagst hafa verið verið vel vakandi þegar slysið varð. Hann hafi vaknað klukkan 06 á slysdag en farið að sofa klukkan 22 kvöldið áður og því verið vel úthvíldur. Hann hafi ekið farþegum sínum austur frá Keflavíkurflugvelli í skipulagðri dagsferð. Þau hafi verið á leið á Hvolsvöll þegar slysið átti sér stað. Hann hafi verið að líta eftir farþegum í bifreiðinni rétt fyrir slysið og hafi þeir allir verið sofandi. „Þegar hann leit aftur fram hafi dráttarvélin birst skyndilega fyrir framan hann, en hún hafi ekki verið honum sýnileg fyrir þann tíma. Hann hafi ekki slasast mikið í árekstrinum og farið í að aðstoða slasaða á vettvangi.“ Gætti ekki að umferð fyrir framan Í niðurstöðukafla skýrslunnar segir að meginorsök slyssins hafi verið að ökumaður jeppans hafi ekki gætt að umferð framan við bifreiðina. Aðrar orsakir hafi verið að ökumaður jeppans hafi greinst með slævandi lyf í blóði í lækningalegum skammti og að lágt sætisbak hafi verið í dráttarvélinni. Sætisbak með góðum bak- og höfuðstuðningi verndi ökumann mun betur við högg sem myndast við aftanákeyrslu. Hæð á sætisbaki ökumanns dráttarvélarinnar hafi verið um það bil 35 sentimetrar og það hafi veitt lítinn stuðning við áreksturinn og ökumaðurinn hafi hlotið alvarlega innvortis áverka. Vilja reglur um akstur undir áhrifum slævandi lyfja Í skýrslunni segir að rannsóknarnefndin beini þeirri tillögu til innviðaráðuneytisins að setja í reglugerð með nánari hætti ákvæði um vanhæfismörk, það er hvenær ökumaður teljist vera óhæfur til að stjórna ökutæki vegna neyslu lyfja. Undanfarið hafi komið inn á borð nefndarinnar atvik þar sem ökumenn séu við akstur og greinist með slævandi lyf í blóði í lækningalegum skammti, sem hafi verið ávísað af lækni. Á Íslandi hafi ekki verið gerð grein fyrir vanhæfismörkum vegna aksturs undir áhrifum slævandi lyfja en í flestum tilvikum komi fram í leiðbeiningum með lyfjunum að ekki skuli aka á meðan meðferð stendur. Í Noregi hafi til dæmis verið farin sú leið að skilgreina mörk á styrk tuttugu mismunandi lyfja, sem rannsóknir sýni að geti haft áhrif á umferðaröryggi. Sambærilegar reglur vanti á Íslandi. Þá beini nefndin því til Lyfjastofnunar að hún beiti sér fyrir samræmingu á merkingum umbúða lyfja sem geta dregið úr hæfni til akstur og notkunar véla. Misjafnt sé hvort rauður varúðarþríhyrningur sé á umbúðum slíkra lyfja. Rauða þríhyrninginn vanti í mörgum tilfellum Við rannsókn banaslyssins hafi komið í ljós að misræmi sé á varúðarmerkingum á umbúðum lyfja. Lyf, sem séu varhugaverð gagnvart akstri, séu seld án þess að rauður viðvörunarþríhyrningur sé á umbúðunum þrátt fyrir að í fylgiseðli komi fram að akstur sé varhugaverður eða jafnvel að ekki skuli aka eða nota vélar eftir töku lyfsins. Á Íslandi hafi um langa tíð verið þekkt, og kennt í ökukennslu, að rauður þríhyrningur tákni að ekki megi aka bifreið. Samkvæmt upplýsingum frá Lyfjastofnun komi þetta misræmi meðal annars til vegna mismunandi krafna á milli landa á viðbótaráletrunum fyrir umbúðir lyfja, en rauði þríhyrningurinn sé hluti af sérkröfum sem Ísland geri um áletranir. Lyf á íslenskum markaði séu oft í fjöllanda pakkningum og vegna smæðar markaðarins deili Ísland oftar en ekki pakkningum með öðru landi. Lyfjastofnun hafi því gert fyrirvara um þessar merkingar á síðustu árum á þeim forsendum að vegna fjöllanda pakkninga séu þessi lyf ekki öll merkt rauðum varúðarþríhyrningi og því sé mikilvægt í öllum tilfellum að lesa fylgiseðilinn, en hann veiti notenda ávallt bestu upplýsingarnar. Samgönguslys Umferðaröryggi Lyf Mýrdalshreppur Mest lesið Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Rok og rigning sama hvert er litið Veður Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Fleiri fréttir Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Sjá meira
Þetta kemur fram í skýrslu Rannsóknarnefndar samgönguslysa um banaslys sem varð á Suðurlandsvegi við afleggjara að Eystri-Sólheimum þann 29. janúar í fyrra. 65 ára ökumaður dráttarvélar lést á vettvangi af innvortis áverkum. Í samantekt segir að Massey Ferguson dráttarvél hafi verið ekið vestur Suðurlandsveg við afleggjara að Eystri-Sólheimum. Á sama tíma hafi Jeep Wrangler jeppa verið ekið úr sömu átt og aftan á dráttarvélina. Dráttarvélin hafi stöðvaðist fyrir utan veg en fólksbifreiðin oltið yfir á vinstri hlið á veginum. Ökumaður dráttarvélarinnar hafi látist á slysstað. Tveir farþegar í aftursæti fólksbifreiðarinnar hafi verið fluttir með þyrlu af slysstað. Ökumaður og farþegi í framsæti bifreiðarinnar hafi verið fluttir með sjúkrabifreið á sjúkrahús. Leit eftir farþegum í aftursæti áður en dráttarvélin birtist fyrir framan Í greiningu segir að ákoman á dráttarvélinni hafi verið vinstra megin að aftan og því líklegt að vélin hafi verið komin í hægri beygju eða verið vel hægra megin á akreininni. Því sé sennilegt að hraði dráttarvélarinnar hafi verið lítill. Eftir áreksturinn hafi hún haldið áfram í víðri hægri beygju rúmlega þrjátíu metra og stöðvast utan vegar við girðingu. Ökumaður jeppans hafi sagst hafa verið verið vel vakandi þegar slysið varð. Hann hafi vaknað klukkan 06 á slysdag en farið að sofa klukkan 22 kvöldið áður og því verið vel úthvíldur. Hann hafi ekið farþegum sínum austur frá Keflavíkurflugvelli í skipulagðri dagsferð. Þau hafi verið á leið á Hvolsvöll þegar slysið átti sér stað. Hann hafi verið að líta eftir farþegum í bifreiðinni rétt fyrir slysið og hafi þeir allir verið sofandi. „Þegar hann leit aftur fram hafi dráttarvélin birst skyndilega fyrir framan hann, en hún hafi ekki verið honum sýnileg fyrir þann tíma. Hann hafi ekki slasast mikið í árekstrinum og farið í að aðstoða slasaða á vettvangi.“ Gætti ekki að umferð fyrir framan Í niðurstöðukafla skýrslunnar segir að meginorsök slyssins hafi verið að ökumaður jeppans hafi ekki gætt að umferð framan við bifreiðina. Aðrar orsakir hafi verið að ökumaður jeppans hafi greinst með slævandi lyf í blóði í lækningalegum skammti og að lágt sætisbak hafi verið í dráttarvélinni. Sætisbak með góðum bak- og höfuðstuðningi verndi ökumann mun betur við högg sem myndast við aftanákeyrslu. Hæð á sætisbaki ökumanns dráttarvélarinnar hafi verið um það bil 35 sentimetrar og það hafi veitt lítinn stuðning við áreksturinn og ökumaðurinn hafi hlotið alvarlega innvortis áverka. Vilja reglur um akstur undir áhrifum slævandi lyfja Í skýrslunni segir að rannsóknarnefndin beini þeirri tillögu til innviðaráðuneytisins að setja í reglugerð með nánari hætti ákvæði um vanhæfismörk, það er hvenær ökumaður teljist vera óhæfur til að stjórna ökutæki vegna neyslu lyfja. Undanfarið hafi komið inn á borð nefndarinnar atvik þar sem ökumenn séu við akstur og greinist með slævandi lyf í blóði í lækningalegum skammti, sem hafi verið ávísað af lækni. Á Íslandi hafi ekki verið gerð grein fyrir vanhæfismörkum vegna aksturs undir áhrifum slævandi lyfja en í flestum tilvikum komi fram í leiðbeiningum með lyfjunum að ekki skuli aka á meðan meðferð stendur. Í Noregi hafi til dæmis verið farin sú leið að skilgreina mörk á styrk tuttugu mismunandi lyfja, sem rannsóknir sýni að geti haft áhrif á umferðaröryggi. Sambærilegar reglur vanti á Íslandi. Þá beini nefndin því til Lyfjastofnunar að hún beiti sér fyrir samræmingu á merkingum umbúða lyfja sem geta dregið úr hæfni til akstur og notkunar véla. Misjafnt sé hvort rauður varúðarþríhyrningur sé á umbúðum slíkra lyfja. Rauða þríhyrninginn vanti í mörgum tilfellum Við rannsókn banaslyssins hafi komið í ljós að misræmi sé á varúðarmerkingum á umbúðum lyfja. Lyf, sem séu varhugaverð gagnvart akstri, séu seld án þess að rauður viðvörunarþríhyrningur sé á umbúðunum þrátt fyrir að í fylgiseðli komi fram að akstur sé varhugaverður eða jafnvel að ekki skuli aka eða nota vélar eftir töku lyfsins. Á Íslandi hafi um langa tíð verið þekkt, og kennt í ökukennslu, að rauður þríhyrningur tákni að ekki megi aka bifreið. Samkvæmt upplýsingum frá Lyfjastofnun komi þetta misræmi meðal annars til vegna mismunandi krafna á milli landa á viðbótaráletrunum fyrir umbúðir lyfja, en rauði þríhyrningurinn sé hluti af sérkröfum sem Ísland geri um áletranir. Lyf á íslenskum markaði séu oft í fjöllanda pakkningum og vegna smæðar markaðarins deili Ísland oftar en ekki pakkningum með öðru landi. Lyfjastofnun hafi því gert fyrirvara um þessar merkingar á síðustu árum á þeim forsendum að vegna fjöllanda pakkninga séu þessi lyf ekki öll merkt rauðum varúðarþríhyrningi og því sé mikilvægt í öllum tilfellum að lesa fylgiseðilinn, en hann veiti notenda ávallt bestu upplýsingarnar.
Samgönguslys Umferðaröryggi Lyf Mýrdalshreppur Mest lesið Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Rok og rigning sama hvert er litið Veður Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Fleiri fréttir Sjáanlega nóg komið þegar þjóðarleiðtogar taka undir Eldur í yfirgefnu húsi í Borgartúni Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Sjá meira