Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar 18. júlí 2025 18:00 Haustið nálgast og með því nýtt skólaár. Foreldrar um allt land velta fyrir sér hvernig best sé að undirbúa börnin fyrir námið. Ein ný leið sem ryður sér nú til rúms er að nota gervigreind sem hjálpartæki. Gervigreind, sem áður var framandi hugtak úr vísindaskáldskap, er nú orðin aðgengileg almenningi og getur reynst ómetanleg við undirbúning barna fyrir skólann. En hvað er gervigreind eiginlega og hvernig virkar hún? Í stuttu máli er um að ræða hugbúnað sem sækir upplýsingar úr stærsta þekkingarsafni veraldar – internetinu – og bregst við spurningum með skýrum texta. Hægt er að spjalla við gervigreindina líkt og hún væri víðlesinn vinur; hún hefur lesið milljónir bóka, greina og vefsvæða og notar þá þekkingu til að mynda svör við því sem spurt er. Nútíma gervigreind eins og Chat GPT getur meira að segja svarað á íslensku, svo engin þörf er á enskukunnáttu til að prófa hana. Gervigreind sem námsaðstoð: Í námi getur gervigreind verið eins konar þolinmóður kennari sem er alltaf til taks. Ef barn skilur ekki tiltekið námsefni, má biðja gervigreindina um að útskýra það á einfaldari hátt eða með fersku dæmi. Hún getur líka svarað forvitnilegum spurningum sem kunna að vakna – sama hvort þær snúa að sögu, náttúrufræði eða einhverju allt öðru. Þá kemur gervigreind að góðum notum við ritgerðasmíð. Hún getur hjálpað til við að finna hugmyndir að efni, leiðbeint um uppbyggingu texta og jafnvel leiðrétt stafsetningu og málfar. Í stærðfræði er einnig hægt að leita aðstoðar. Til dæmis má fá vísbendingu um hvernig leysa megi erfitt dæmi eða láta gervigreindina útskýra skref fyrir skref hvernig svarið er fundið. Gervigreindin nýtist ekki aðeins í bóklegum greinum. Tungumálanám verður léttara – til dæmis má biðja hana að þýða erfið orð yfir á íslensku eða láta hana spyrja barnið einfaldra spurninga á ensku svo það geti æft sig í tungumálinu. Barnið getur jafnvel æft sig að skrifa og tjá sig á erlendu máli með því að spjalla við gervigreindina. Þá er gervigreind einnig skapandi samstarfsaðili. Hún getur stungið upp á hugmyndum að vísinda verkefnum, hjálpað til við að spinna söguþráð í ritgerð eða jafnvel búið til skemmtilegar sögur frá grunni, einfaldlega til að glæða sköpunargleðina. Möguleikarnir eru nánast endalausir þegar kemur að því að styðja við námið á fjölbreyttan hátt. Auðvelt að byrja: Hvernig geta foreldrar byrjað að nýta sér þessa tækni? Sem betur fer er það bæði einfalt og ódýrt. Allt sem þarf er snjallsími eða tölva með nettengingu. Til eru öpp eins og ChatGPT sem hægt er að sækja ókeypis í Google Play eða App Store, og einnig má nota gervigreindina beint í vafra með því að heimsækja vefsíðu á borð við chat.openai.com. Eftir stutta skráningu er um að gera að prófa sig áfram. Maður skrifar einfaldlega inn spurningu eða verkefni og gervigreindin svarar á örfáum sekúndum. Foreldrar þurfa ekki að hafa neinn tækni bakgrunn til að byrja – viðmótið er notendavænt og minnir á venjulegt spjall. Prófið saman í sumar: Sumarið er kjörinn tími fyrir foreldra til að kynna sér þessa tækni með börnum sínum. Í stað þess að leyfa barninu að nota gervigreindina upp á eigin spýtur er best að setjast niður saman og orða spurningar í sameiningu. Síðan má ræða um svörin sem birtast: Hvernig finnst barninu svarið? Var það skiljanlegt? Vöknuðu kannski nýjar spurningar út frá því? Með slíkri samveru lærir barnið ekki aðeins af svörunum, heldur einnig af samtalinu við foreldrana. Það er skemmtilegt að uppgötva nýja hluti saman og um leið styrkja gagnkvæman skilning og traust. Gagnrýnin og örugg notkun: Jafnframt ættu foreldrar að kenna börnum sínum gagnrýna hugsun gagnvart svörum gervigreindar. Mikilvægt er að benda á að þótt tæknin sé öflug er ekki allt endilega rétt sem hún segir; stundum getur hún skjátlast eða misskilið spurningar. Hvetjið barnið til að spyrja sig: „Er þetta örugglega rétt og hvernig get ég sannreynt það?“ Þannig venst það á að treysta ekki blindandi á eitt svar, heldur nálgast upplýsingar með gagnrýnum huga. Örugg notkun skiptir líka máli. Gervigreindin er frábært hjálpartæki en ekki töfralausn á öllu; hún á að styðja við námið en ekki taka það yfir. Börn þurfa að skilja að tæknin er til aðstoðar en verkefnin verða þau að leysa sjálf. Ræðið einnig um persónuvernd: að það sé aldrei ráðlegt að gefa upp persónuupplýsingar í samtali við gervigreindina, alveg eins og gildir um öll samskipti á netinu. Með því að fylgja þessum meginreglum getur reynslan af gervigreind orðið bæði jákvæð og örugg. Í stuttu máli má segja að gervigreind bjóði upp á frábært tækifæri til að gera námið bæði auðveldara og skemmtilegra fyrir börnin okkar. Foreldrar þurfa aðeins að hafa opinn huga og þora að prófa – með ábyrgri notkun getur þessi tækni orðið ómetanlegur bandamaður í skólagöngu barna. Þessi grein var skrifuð í gervigreind – en ekki af gervigreind….á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason Skoðun Leysum heimatilbúinn vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir Skoðun Við þurfum að tala saman Páll Rafnar Þorsteinsson Skoðun Fyrirhugað böl við Bústaðaveg og Blesugróf Sveinn Þórhallsson Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson Skoðun Fjölbreytt námsmat Steinn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar Skoðun Ekki gera ekki neitt Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert heilbrigðiseftirlit á Íslandi? Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson skrifar Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Betri kvikmyndaskóli Þór Pálsson skrifar Skoðun Fyrirhugað böl við Bústaðaveg og Blesugróf Sveinn Þórhallsson skrifar Skoðun Fjölbreytt námsmat Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Að þvælast fyrir atvinnurekstri - á þeim forsendum sem henta Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Leysum heimatilbúinn vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum að tala saman Páll Rafnar Þorsteinsson skrifar Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Haustið nálgast og með því nýtt skólaár. Foreldrar um allt land velta fyrir sér hvernig best sé að undirbúa börnin fyrir námið. Ein ný leið sem ryður sér nú til rúms er að nota gervigreind sem hjálpartæki. Gervigreind, sem áður var framandi hugtak úr vísindaskáldskap, er nú orðin aðgengileg almenningi og getur reynst ómetanleg við undirbúning barna fyrir skólann. En hvað er gervigreind eiginlega og hvernig virkar hún? Í stuttu máli er um að ræða hugbúnað sem sækir upplýsingar úr stærsta þekkingarsafni veraldar – internetinu – og bregst við spurningum með skýrum texta. Hægt er að spjalla við gervigreindina líkt og hún væri víðlesinn vinur; hún hefur lesið milljónir bóka, greina og vefsvæða og notar þá þekkingu til að mynda svör við því sem spurt er. Nútíma gervigreind eins og Chat GPT getur meira að segja svarað á íslensku, svo engin þörf er á enskukunnáttu til að prófa hana. Gervigreind sem námsaðstoð: Í námi getur gervigreind verið eins konar þolinmóður kennari sem er alltaf til taks. Ef barn skilur ekki tiltekið námsefni, má biðja gervigreindina um að útskýra það á einfaldari hátt eða með fersku dæmi. Hún getur líka svarað forvitnilegum spurningum sem kunna að vakna – sama hvort þær snúa að sögu, náttúrufræði eða einhverju allt öðru. Þá kemur gervigreind að góðum notum við ritgerðasmíð. Hún getur hjálpað til við að finna hugmyndir að efni, leiðbeint um uppbyggingu texta og jafnvel leiðrétt stafsetningu og málfar. Í stærðfræði er einnig hægt að leita aðstoðar. Til dæmis má fá vísbendingu um hvernig leysa megi erfitt dæmi eða láta gervigreindina útskýra skref fyrir skref hvernig svarið er fundið. Gervigreindin nýtist ekki aðeins í bóklegum greinum. Tungumálanám verður léttara – til dæmis má biðja hana að þýða erfið orð yfir á íslensku eða láta hana spyrja barnið einfaldra spurninga á ensku svo það geti æft sig í tungumálinu. Barnið getur jafnvel æft sig að skrifa og tjá sig á erlendu máli með því að spjalla við gervigreindina. Þá er gervigreind einnig skapandi samstarfsaðili. Hún getur stungið upp á hugmyndum að vísinda verkefnum, hjálpað til við að spinna söguþráð í ritgerð eða jafnvel búið til skemmtilegar sögur frá grunni, einfaldlega til að glæða sköpunargleðina. Möguleikarnir eru nánast endalausir þegar kemur að því að styðja við námið á fjölbreyttan hátt. Auðvelt að byrja: Hvernig geta foreldrar byrjað að nýta sér þessa tækni? Sem betur fer er það bæði einfalt og ódýrt. Allt sem þarf er snjallsími eða tölva með nettengingu. Til eru öpp eins og ChatGPT sem hægt er að sækja ókeypis í Google Play eða App Store, og einnig má nota gervigreindina beint í vafra með því að heimsækja vefsíðu á borð við chat.openai.com. Eftir stutta skráningu er um að gera að prófa sig áfram. Maður skrifar einfaldlega inn spurningu eða verkefni og gervigreindin svarar á örfáum sekúndum. Foreldrar þurfa ekki að hafa neinn tækni bakgrunn til að byrja – viðmótið er notendavænt og minnir á venjulegt spjall. Prófið saman í sumar: Sumarið er kjörinn tími fyrir foreldra til að kynna sér þessa tækni með börnum sínum. Í stað þess að leyfa barninu að nota gervigreindina upp á eigin spýtur er best að setjast niður saman og orða spurningar í sameiningu. Síðan má ræða um svörin sem birtast: Hvernig finnst barninu svarið? Var það skiljanlegt? Vöknuðu kannski nýjar spurningar út frá því? Með slíkri samveru lærir barnið ekki aðeins af svörunum, heldur einnig af samtalinu við foreldrana. Það er skemmtilegt að uppgötva nýja hluti saman og um leið styrkja gagnkvæman skilning og traust. Gagnrýnin og örugg notkun: Jafnframt ættu foreldrar að kenna börnum sínum gagnrýna hugsun gagnvart svörum gervigreindar. Mikilvægt er að benda á að þótt tæknin sé öflug er ekki allt endilega rétt sem hún segir; stundum getur hún skjátlast eða misskilið spurningar. Hvetjið barnið til að spyrja sig: „Er þetta örugglega rétt og hvernig get ég sannreynt það?“ Þannig venst það á að treysta ekki blindandi á eitt svar, heldur nálgast upplýsingar með gagnrýnum huga. Örugg notkun skiptir líka máli. Gervigreindin er frábært hjálpartæki en ekki töfralausn á öllu; hún á að styðja við námið en ekki taka það yfir. Börn þurfa að skilja að tæknin er til aðstoðar en verkefnin verða þau að leysa sjálf. Ræðið einnig um persónuvernd: að það sé aldrei ráðlegt að gefa upp persónuupplýsingar í samtali við gervigreindina, alveg eins og gildir um öll samskipti á netinu. Með því að fylgja þessum meginreglum getur reynslan af gervigreind orðið bæði jákvæð og örugg. Í stuttu máli má segja að gervigreind bjóði upp á frábært tækifæri til að gera námið bæði auðveldara og skemmtilegra fyrir börnin okkar. Foreldrar þurfa aðeins að hafa opinn huga og þora að prófa – með ábyrgri notkun getur þessi tækni orðið ómetanlegur bandamaður í skólagöngu barna. Þessi grein var skrifuð í gervigreind – en ekki af gervigreind….á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur.
Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar
Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar