Ljósið í sálinni Árni Már Jensson skrifar 18. desember 2022 14:59 „Aldir og andartök hrynja,með undursamlegum nið,það er ekkert í heiminum öllum,nema eilífðin, Guð og við.“ Hversu fögur eru orð skáldsins í ljóðinu Ást. Hvernig skynjar maðurinn Guð og hvaða afl skyldi það vera sem er manninum og Guði órjúfanlegt í daglegu lífi? Í veruleika upplýsingarinnar styðjumst við mennirnir við lög, reglur og venjur sem við höfum samið og úthlutað hvort öðru í viðleitni til að siðvæða samfélög okkar. Lýðræðið og stjórnskipanin; löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdarvald eru grunnstoðir þessa veruleika. Við höfum sett okkur lögin við aðstæður sem við rákum okkur á að þyrfti, til að friður megi ríkja meðal okkar, og notum sem viðmið til aðgreiningar á réttu og röngu. Við höfum stofnanir; dómstóla, lögreglu og fullnustu-yfirvald refsinga sem eiga að gæta hlutleysis en fylgja ramma laganna. Þannig hefur okkur lærst að við þurfum ytra aðhald til að fara okkur ekki að voða fyrir eigin hugsunum og gjörðum. Þessi þörf okkar endurspeglar ákveðna smæð og auðmýkt gagnvart æðri vitund sem við skynjum í nálægð og viljum eiga samfélag við. Meðvitað ástand um þessa vitund er jákvæður þáttur í þróun mannsins sem að lokum mun úthýsa grimmd og illsku sem því miður er langt ferðalag. En af hverju þarf vel upplýstur maðurinn að setja sér þessar eftirlitsstofnanir og lög? Jú, hann á það til að fyllast sjálfum sér og glata þar með auðmýkt og tengslum við æðri vitund í daglegu lífi. Við slíkar aðstæður hrynur siðferðið og óreiðan tekur við. Hvorki upplýsing né akademísk þekking leysir af hólmi vitundina góðu sem maðurinn þarf sér við hlið til að úthýsa illskunni. Það gerir einungis samviskan. Hvernig skiljum við samviskuna? Hugsun mannsins ræðst annars vegar af erfðum og getu til að lifa af í veröld efnisins, og hins vegar af þrá hans til að þroskast andlega. Hvort hugarrýmið fyrir sig víkkar í hlutfalli við athyglina og er samviskan sú glíma sem skilur þar á milli. Í trúarlegu samhengi er synd brot gegn Guðlegum lögum. Hver menning hefur sína eigin túlkun á því hvað það þýðir að drýgja synd. Þó að syndir séu yfirleitt athafnir, þá er hægt að kalla allar hugsanir, orð eða athafnir sem eru siðlausar, eigingjarnar, skammarlegar, eða skaðlegar, syndugar. Sé hugtakið synd sett í samhengi við hegðun mannsins án tillits til trúarbragða myndi nærtækast að miða synduga gjörð við flest það sem stríðir gegn betri vitund, þ.e. gegn samvisku mannsins. Svo geta menn farið dýpra og velt fyrir sér hvaðan samviskan er upprunnin og yfir höfuð hvað hún er: Guðleg eða mannleg, eða e.t.v. sambland hvoru tveggja; ‘Sam-Viska’ Guðs og manns. Hvað gerist ef við förum á svig við þessa æðri vitund? Jú, að ganga gegn samviskunni jafngildir því að brjóta gegn heiðarleikanum sem er ávísun á vanlíðan. Að sama skapi leiðir það af sér vellíðan að lúta henni. Samviskan er þannig andlegt leiðbeinandi afl sem tjáir sig gegnum tilfinningar okkar og opinberar samofið eðli Guðs og manns. „Þú gafst mér skýin og fjöllin og Guð,til að styrkja mig.Ég fann ei hvað lífið var fagurt,fyrr en ég elskaði þig.Ég fæddist til ljóssins og lífsins,er lærði ég að unna þér,og ást mín fær ekki fölnað,fyrr en með sjálfri mér.“ Lífið, ástin, ljósið og eilífðin spinna örlagaþræði í þessu undurfagra ljóði Sigurðar Nordals. Lífið er ferðalag sem aldrei tekur enda, þó forvitnileg umskipti bíði okkar við viðskilnað sálar og líkama. Þetta ferðalag er í senn erfitt og gefandi en umfram allt lærdómur þar sem enginn ávinningur er ábatasamari yfir fljót vistaskiptanna en andlegur þroski. Við bröltum áfram gegn um lífið, misstígum okkur, er refsað, leiðréttum, höldum áfram, misstígum okkur, er refsað, leiðréttum og höldum áfram osfrv,. osfrv. Hjá sumum okkar er þetta eins og hringavitleysa endaleysunnar. En svo gerist eitthvað. Við vöknum til andlegrar vitundar, tenging myndast við samviskuna, og lærdómur mistakanna raungerist. Við flestar hindranir sem við hrösum um, þurfum við ekki að eiga við refsiramma kerfisins. Okkar eigin samviska sér um fullnustuna í glímunni um sjálfsvitundina – þá meðvitund sem sker úr um hver við erum. Ekki endilega gagnvart samfélaginu og öllum hinum, heldur okkur sjálfum og því sem æðra er – betri vitund og Guði. Þannig angrar samviskan okkur ýmist og lítillækkar eða gleður og auðgar. Meðvituð sjálfsmynd verður því ekki aðskilin þessu vitundarangri sem skilur milli tilgangs og tilgangsleysis í jarðverunni. Jesú sagði: Ég er ljós heimsins. Sá sem fylgir mér, mun ekki ganga í myrkri, heldur hafa ljós lífsins. Jóh. 8:12 Öllum þeim kimum vitundarinnar sem myrkar hugsanir dveljast getum við umbreytt með ljósi. Það gerum við með því að hlusta á rödd samviskunnar og lúta í gras. Þannig ræktum við kærleika lífsins í samfélagi við sjálf okkur, hvort annað og Guð. Því samviskan og Guð eiga sér samnefnara sem er réttlætið. Höfundur er áhugamaður um betra samfélag og líf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Sjá meira
„Aldir og andartök hrynja,með undursamlegum nið,það er ekkert í heiminum öllum,nema eilífðin, Guð og við.“ Hversu fögur eru orð skáldsins í ljóðinu Ást. Hvernig skynjar maðurinn Guð og hvaða afl skyldi það vera sem er manninum og Guði órjúfanlegt í daglegu lífi? Í veruleika upplýsingarinnar styðjumst við mennirnir við lög, reglur og venjur sem við höfum samið og úthlutað hvort öðru í viðleitni til að siðvæða samfélög okkar. Lýðræðið og stjórnskipanin; löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdarvald eru grunnstoðir þessa veruleika. Við höfum sett okkur lögin við aðstæður sem við rákum okkur á að þyrfti, til að friður megi ríkja meðal okkar, og notum sem viðmið til aðgreiningar á réttu og röngu. Við höfum stofnanir; dómstóla, lögreglu og fullnustu-yfirvald refsinga sem eiga að gæta hlutleysis en fylgja ramma laganna. Þannig hefur okkur lærst að við þurfum ytra aðhald til að fara okkur ekki að voða fyrir eigin hugsunum og gjörðum. Þessi þörf okkar endurspeglar ákveðna smæð og auðmýkt gagnvart æðri vitund sem við skynjum í nálægð og viljum eiga samfélag við. Meðvitað ástand um þessa vitund er jákvæður þáttur í þróun mannsins sem að lokum mun úthýsa grimmd og illsku sem því miður er langt ferðalag. En af hverju þarf vel upplýstur maðurinn að setja sér þessar eftirlitsstofnanir og lög? Jú, hann á það til að fyllast sjálfum sér og glata þar með auðmýkt og tengslum við æðri vitund í daglegu lífi. Við slíkar aðstæður hrynur siðferðið og óreiðan tekur við. Hvorki upplýsing né akademísk þekking leysir af hólmi vitundina góðu sem maðurinn þarf sér við hlið til að úthýsa illskunni. Það gerir einungis samviskan. Hvernig skiljum við samviskuna? Hugsun mannsins ræðst annars vegar af erfðum og getu til að lifa af í veröld efnisins, og hins vegar af þrá hans til að þroskast andlega. Hvort hugarrýmið fyrir sig víkkar í hlutfalli við athyglina og er samviskan sú glíma sem skilur þar á milli. Í trúarlegu samhengi er synd brot gegn Guðlegum lögum. Hver menning hefur sína eigin túlkun á því hvað það þýðir að drýgja synd. Þó að syndir séu yfirleitt athafnir, þá er hægt að kalla allar hugsanir, orð eða athafnir sem eru siðlausar, eigingjarnar, skammarlegar, eða skaðlegar, syndugar. Sé hugtakið synd sett í samhengi við hegðun mannsins án tillits til trúarbragða myndi nærtækast að miða synduga gjörð við flest það sem stríðir gegn betri vitund, þ.e. gegn samvisku mannsins. Svo geta menn farið dýpra og velt fyrir sér hvaðan samviskan er upprunnin og yfir höfuð hvað hún er: Guðleg eða mannleg, eða e.t.v. sambland hvoru tveggja; ‘Sam-Viska’ Guðs og manns. Hvað gerist ef við förum á svig við þessa æðri vitund? Jú, að ganga gegn samviskunni jafngildir því að brjóta gegn heiðarleikanum sem er ávísun á vanlíðan. Að sama skapi leiðir það af sér vellíðan að lúta henni. Samviskan er þannig andlegt leiðbeinandi afl sem tjáir sig gegnum tilfinningar okkar og opinberar samofið eðli Guðs og manns. „Þú gafst mér skýin og fjöllin og Guð,til að styrkja mig.Ég fann ei hvað lífið var fagurt,fyrr en ég elskaði þig.Ég fæddist til ljóssins og lífsins,er lærði ég að unna þér,og ást mín fær ekki fölnað,fyrr en með sjálfri mér.“ Lífið, ástin, ljósið og eilífðin spinna örlagaþræði í þessu undurfagra ljóði Sigurðar Nordals. Lífið er ferðalag sem aldrei tekur enda, þó forvitnileg umskipti bíði okkar við viðskilnað sálar og líkama. Þetta ferðalag er í senn erfitt og gefandi en umfram allt lærdómur þar sem enginn ávinningur er ábatasamari yfir fljót vistaskiptanna en andlegur þroski. Við bröltum áfram gegn um lífið, misstígum okkur, er refsað, leiðréttum, höldum áfram, misstígum okkur, er refsað, leiðréttum og höldum áfram osfrv,. osfrv. Hjá sumum okkar er þetta eins og hringavitleysa endaleysunnar. En svo gerist eitthvað. Við vöknum til andlegrar vitundar, tenging myndast við samviskuna, og lærdómur mistakanna raungerist. Við flestar hindranir sem við hrösum um, þurfum við ekki að eiga við refsiramma kerfisins. Okkar eigin samviska sér um fullnustuna í glímunni um sjálfsvitundina – þá meðvitund sem sker úr um hver við erum. Ekki endilega gagnvart samfélaginu og öllum hinum, heldur okkur sjálfum og því sem æðra er – betri vitund og Guði. Þannig angrar samviskan okkur ýmist og lítillækkar eða gleður og auðgar. Meðvituð sjálfsmynd verður því ekki aðskilin þessu vitundarangri sem skilur milli tilgangs og tilgangsleysis í jarðverunni. Jesú sagði: Ég er ljós heimsins. Sá sem fylgir mér, mun ekki ganga í myrkri, heldur hafa ljós lífsins. Jóh. 8:12 Öllum þeim kimum vitundarinnar sem myrkar hugsanir dveljast getum við umbreytt með ljósi. Það gerum við með því að hlusta á rödd samviskunnar og lúta í gras. Þannig ræktum við kærleika lífsins í samfélagi við sjálf okkur, hvort annað og Guð. Því samviskan og Guð eiga sér samnefnara sem er réttlætið. Höfundur er áhugamaður um betra samfélag og líf.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun