Hugvíkkandi meðferðir eru fortíð okkar, nútíð og framtíð Sara María Júlíudóttir skrifar 11. janúar 2025 12:01 Notkun hugvíkkandi efna á Íslandi hefur vakið mikla athygli á síðustu misserum. Hugvíkkandi efni hafa lengi verið notuð í meðferðarskyni, meðal annars meðal frumbyggjaþjóða í S-Ameríku og Afríku. Áhugi vísindafólks og rannsakenda færist svo alltaf í aukana þar sem hugvíkkandi efni sýna fram á ákveðna meðferðarmöguleika og lækningarmátt við geðröskunum á borð við þunglyndi, kvíða, áfallastreituröskun og áfengis- og/eða vímuefnafíknar. Þrátt fyrir að hugvíkkandi efni hafa almennt verið tengd við afþreyingarnotkun og undirheimana, hafa rannsóknir síðustu ára sýnt fram á að þau geta verið öflugt meðferðarúrræði, þegar þau eru notuð undir eftirliti fagaðila og í réttum aðstæðum og hugarfari hverju sinni. Við hjá Eden Foundation, sem stöndum að ráðstefnunni Psychedelics as Medicine, teljum það því mikilvægt að upplýsa almenning um mögulegan lækningamátt hugvíkkandi efna og rjúfa bannhelgina sem á þeim hvílir. Viðhorf flestra til hugvíkkandi efna, og ríkjandi umræðan síðustu áratugi um skaðsemi þeirra, er ákaflega bjagað og oftar en ekki byggt á misskilningi, ótta og upplýsingaóreiðu. Nýjar ranns ó knir og vísindalegur áhugi Á síðustu áratugum hefur áhugi vísindamanna á hugvíkkandi efnum aukist og rannsóknir hafa sýnt fram á margvísleg jákvæð áhrif þeirra á geðheilbrigði einstaklinga. Rannsóknir á hugvíkkandi efnum í klínískum aðstæðum hafa sýnt fram á að þessi efni geta meðal annars minnkað einkenni alvarlegs þunglyndis og áfallastreituröskunnar. Í einhverjum tilfellum hafa hugvíkkandi meðferðir minnkað einkenni fólks svo um munar, svo mikið að þau mælast undir greiningarmörkum. Það er ávinningur sem sjaldan sést með hefðbundnum meðferðum. Hugvíkkandi efni eru gædd þeim eiginleikum að auka aðgengi okkar að bældum tilfinningum og hjálpa okkur að vinna úr erfiðum minningum og sársaukafullri lífsreynslu á annan hátt en hefðbundin lyf eru fær um að gera. Þessi meðferðarnálgun er afar frábrugðin hefðbundnum meðferðarúrræðum og lyfjum sem oft miða að því að draga úr einkennum frekar en að leysa tilfinningalega og sálfræðilega rót vandans, en það er akkúrat það sem hugvíkkandi efni gera. Það mætti segja að hugvíkkandi efni bjóða upp á fjölbreyttar aðferðir fyrir okkur til að sækja heilunina sem býr nú þegar innra með okkur öllum. Þörfin fyrir á rei ðanlegri upplýsingamiðlun Eitt stærsta vandamálið sem kemur í veg fyrir að hugvíkkandi meðferðarúrræði verði víðtækari og aðgengilegt er takmörkuð þekking almennings og innbyggður ótti við hugvíkkandi efni. Saga þessara efna, þá sérstaklega frá árinu 1970, þegar Richard Nixon, fyrrum Bandaríkjaforseti ákvað að segja öllum hugbreytandi efnum stríð á hendur. Hluti af stefnu Nixons var að flokka hugvíkkandi lyf án tillit til lækningamátt þeirra sem „schedule one drug“ og setja þau í flokk með fíkniefnum og lyfjum sem ekki hefur verið sýnt fram á að hafi læknisfræðileg áhrif. Þar með lokaði Nixon á frekari rannsóknir á hugvíkkandi efnum sem voru á þessum tíma nú þegar farnar að lofa góðu. Umfjöllun um hugvíkkandi efni voru í kjölfarið lituð af neikvæðum áróðri sem setti þau í sama flokk og hættuleg efni án tillits til lækningalegra eiginleika þeirra. Þetta viðhorf hefur leitt til þess að hugvíkkandi efni eru enn á bannlista í mörgum löndum og eru því ekki aðgengileg sem lögleg meðferðarúrræði. Þessu viljum við breyta. Það er okkur því afar mikilvægt að miðla áreiðanlegum upplýsingum til þess að fræða almenning og heilbrigðisstarfsfólk um raunverulega virkni og áhrif hugvíkkandi efna, sérstaklega í læknisfræðilegu samhengi þar sem þau eru notuð undir eftirliti fagaðila. Ástæðan er sú að með áreiðanlegri upplýsingamiðlun myndast skilningur á hugvíkkandi efnum í læknisfræðilegum tilgangi, sem leiðir til þess að hægt sé að rjúfa þann ótta sem kemur í veg fyrir þróun og innleiðingu nýrra meðferðarúrræða með hugvíkkandi efnum. Ávinningur og mikilv æ gi faglegs eftirlits Það hefur nú þegar verið sýnt fram á að hugvíkkandi efni geta haft jákvæð áhrif á geðheilbrigði einstaklinga, en aðeins þegar þau eru notuð með réttu eftirliti fagfólks. Klínískar aðferðir við notkun þessara efna byggja á að þau séu gefin við sérstakar aðstæður og oft í samvinnu með samtalsmeðferð, þar sem faglærðir meðferðaraðilar veita stuðning á meðan einstaklingurinn vinnur með tilfinningar sínar og hugsanir. Mikilvægt er að almennur skilningur á þessum meðferðum fari fram samhliða rannsóknum svo að fólk sé meðvitað um bæði mögulegan ávinning og áhættu þess að nota þessi efni án eftirlits. Siðferðileg ábyrgð í samf é lagslegri umræðu Við sem samfélag berum siðferðilega ábyrgð á því að viðurkenna þá möguleika sem hugvíkkandi efni bjóða upp á til að hjálpa fólki í vanda, sérstaklega þar sem önnur meðferðarúrræði hafa reynst takmörkuð. Fræðsla og opinská samfélagsleg umræða getur haft mikið vægi í þessu samhengi þar sem þær stuðla að breyttum viðhorfum og stuðning við nýjar meðferðir. Einnig er nauðsynlegt að veita einstaklingum áreiðanlegar upplýsingar svo það geti tekið upplýstar ákvarðanir og nýti sér ekki hugvíkkandi meðferðir í röngum tilgangi eða á áhættusaman hátt. Mín ósk er sú að með aukinni umræðu og rannsóknum verður frekari vitundarvakning um ávinning og möguleika hugvíkkandi efna sem meðferðarúrræði. Með réttri upplýsingagjöf, faglegu eftirliti og skýrri stefnumótun er von til þess að hugvíkkandi efni geti í framtíðinni orðið samþykkt meðferðarúrræði sem bætir lífsgæði einstaklinga. Við erum komin á mikilvægt stig í þróun geðheilbrigðismeðferða og það er á ábyrgð samfélagsins að bregðast við með opnum huga og víðsýni. Þannig mun almenn og fagleg fræðsla á hugvíkkandi efnum ekki aðeins stuðla að bættu geðheilbrigði, heldur einnig að þróun í geðheilbrigðisþjónustu sem byggir á nýjum og vísindalega studdum aðferðum. Við getum stuðlað að breytingum í sameiningu Að mínu mati er það lykilatriði til að breyta viðhorfum samfélagsins gagnvart hugvíkkandi efnum, vegna þess að þau eru framtíðin okkar. Þau eru mikilvægur hlekkur í framþróun mannsins og vitundar okkar. Ég mun halda áfram að fræða og miðla upplýsingum til þín í þeirri von um að stuðla að jákvæðum breytingum með því að auka skilning á möguleikum og ávinning hugvíkkandi meðferða. Ástæðan er sú að það er einlæg ósk mín að í framtíðinni geti sem flest notið góðs af þeim ávinning og tækifærum sem hugvíkkandi efni hafa upp á að bjóða til hins betra og geta leiðbeint einstaklingum heim í hjartað sitt. Höfundur er eigandi Eden Foundation og framkvæmdarstjóri Psychedelics as Medicine ráðstefnunnar í Hörpu 27.-28.febrúar. H ö fundur hefur lokið M.A. í Integrative Psychedelic Therapy Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fíkn Heilbrigðismál Geðheilbrigði Hugvíkkandi efni Mest lesið Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði Ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Sjá meira
Notkun hugvíkkandi efna á Íslandi hefur vakið mikla athygli á síðustu misserum. Hugvíkkandi efni hafa lengi verið notuð í meðferðarskyni, meðal annars meðal frumbyggjaþjóða í S-Ameríku og Afríku. Áhugi vísindafólks og rannsakenda færist svo alltaf í aukana þar sem hugvíkkandi efni sýna fram á ákveðna meðferðarmöguleika og lækningarmátt við geðröskunum á borð við þunglyndi, kvíða, áfallastreituröskun og áfengis- og/eða vímuefnafíknar. Þrátt fyrir að hugvíkkandi efni hafa almennt verið tengd við afþreyingarnotkun og undirheimana, hafa rannsóknir síðustu ára sýnt fram á að þau geta verið öflugt meðferðarúrræði, þegar þau eru notuð undir eftirliti fagaðila og í réttum aðstæðum og hugarfari hverju sinni. Við hjá Eden Foundation, sem stöndum að ráðstefnunni Psychedelics as Medicine, teljum það því mikilvægt að upplýsa almenning um mögulegan lækningamátt hugvíkkandi efna og rjúfa bannhelgina sem á þeim hvílir. Viðhorf flestra til hugvíkkandi efna, og ríkjandi umræðan síðustu áratugi um skaðsemi þeirra, er ákaflega bjagað og oftar en ekki byggt á misskilningi, ótta og upplýsingaóreiðu. Nýjar ranns ó knir og vísindalegur áhugi Á síðustu áratugum hefur áhugi vísindamanna á hugvíkkandi efnum aukist og rannsóknir hafa sýnt fram á margvísleg jákvæð áhrif þeirra á geðheilbrigði einstaklinga. Rannsóknir á hugvíkkandi efnum í klínískum aðstæðum hafa sýnt fram á að þessi efni geta meðal annars minnkað einkenni alvarlegs þunglyndis og áfallastreituröskunnar. Í einhverjum tilfellum hafa hugvíkkandi meðferðir minnkað einkenni fólks svo um munar, svo mikið að þau mælast undir greiningarmörkum. Það er ávinningur sem sjaldan sést með hefðbundnum meðferðum. Hugvíkkandi efni eru gædd þeim eiginleikum að auka aðgengi okkar að bældum tilfinningum og hjálpa okkur að vinna úr erfiðum minningum og sársaukafullri lífsreynslu á annan hátt en hefðbundin lyf eru fær um að gera. Þessi meðferðarnálgun er afar frábrugðin hefðbundnum meðferðarúrræðum og lyfjum sem oft miða að því að draga úr einkennum frekar en að leysa tilfinningalega og sálfræðilega rót vandans, en það er akkúrat það sem hugvíkkandi efni gera. Það mætti segja að hugvíkkandi efni bjóða upp á fjölbreyttar aðferðir fyrir okkur til að sækja heilunina sem býr nú þegar innra með okkur öllum. Þörfin fyrir á rei ðanlegri upplýsingamiðlun Eitt stærsta vandamálið sem kemur í veg fyrir að hugvíkkandi meðferðarúrræði verði víðtækari og aðgengilegt er takmörkuð þekking almennings og innbyggður ótti við hugvíkkandi efni. Saga þessara efna, þá sérstaklega frá árinu 1970, þegar Richard Nixon, fyrrum Bandaríkjaforseti ákvað að segja öllum hugbreytandi efnum stríð á hendur. Hluti af stefnu Nixons var að flokka hugvíkkandi lyf án tillit til lækningamátt þeirra sem „schedule one drug“ og setja þau í flokk með fíkniefnum og lyfjum sem ekki hefur verið sýnt fram á að hafi læknisfræðileg áhrif. Þar með lokaði Nixon á frekari rannsóknir á hugvíkkandi efnum sem voru á þessum tíma nú þegar farnar að lofa góðu. Umfjöllun um hugvíkkandi efni voru í kjölfarið lituð af neikvæðum áróðri sem setti þau í sama flokk og hættuleg efni án tillits til lækningalegra eiginleika þeirra. Þetta viðhorf hefur leitt til þess að hugvíkkandi efni eru enn á bannlista í mörgum löndum og eru því ekki aðgengileg sem lögleg meðferðarúrræði. Þessu viljum við breyta. Það er okkur því afar mikilvægt að miðla áreiðanlegum upplýsingum til þess að fræða almenning og heilbrigðisstarfsfólk um raunverulega virkni og áhrif hugvíkkandi efna, sérstaklega í læknisfræðilegu samhengi þar sem þau eru notuð undir eftirliti fagaðila. Ástæðan er sú að með áreiðanlegri upplýsingamiðlun myndast skilningur á hugvíkkandi efnum í læknisfræðilegum tilgangi, sem leiðir til þess að hægt sé að rjúfa þann ótta sem kemur í veg fyrir þróun og innleiðingu nýrra meðferðarúrræða með hugvíkkandi efnum. Ávinningur og mikilv æ gi faglegs eftirlits Það hefur nú þegar verið sýnt fram á að hugvíkkandi efni geta haft jákvæð áhrif á geðheilbrigði einstaklinga, en aðeins þegar þau eru notuð með réttu eftirliti fagfólks. Klínískar aðferðir við notkun þessara efna byggja á að þau séu gefin við sérstakar aðstæður og oft í samvinnu með samtalsmeðferð, þar sem faglærðir meðferðaraðilar veita stuðning á meðan einstaklingurinn vinnur með tilfinningar sínar og hugsanir. Mikilvægt er að almennur skilningur á þessum meðferðum fari fram samhliða rannsóknum svo að fólk sé meðvitað um bæði mögulegan ávinning og áhættu þess að nota þessi efni án eftirlits. Siðferðileg ábyrgð í samf é lagslegri umræðu Við sem samfélag berum siðferðilega ábyrgð á því að viðurkenna þá möguleika sem hugvíkkandi efni bjóða upp á til að hjálpa fólki í vanda, sérstaklega þar sem önnur meðferðarúrræði hafa reynst takmörkuð. Fræðsla og opinská samfélagsleg umræða getur haft mikið vægi í þessu samhengi þar sem þær stuðla að breyttum viðhorfum og stuðning við nýjar meðferðir. Einnig er nauðsynlegt að veita einstaklingum áreiðanlegar upplýsingar svo það geti tekið upplýstar ákvarðanir og nýti sér ekki hugvíkkandi meðferðir í röngum tilgangi eða á áhættusaman hátt. Mín ósk er sú að með aukinni umræðu og rannsóknum verður frekari vitundarvakning um ávinning og möguleika hugvíkkandi efna sem meðferðarúrræði. Með réttri upplýsingagjöf, faglegu eftirliti og skýrri stefnumótun er von til þess að hugvíkkandi efni geti í framtíðinni orðið samþykkt meðferðarúrræði sem bætir lífsgæði einstaklinga. Við erum komin á mikilvægt stig í þróun geðheilbrigðismeðferða og það er á ábyrgð samfélagsins að bregðast við með opnum huga og víðsýni. Þannig mun almenn og fagleg fræðsla á hugvíkkandi efnum ekki aðeins stuðla að bættu geðheilbrigði, heldur einnig að þróun í geðheilbrigðisþjónustu sem byggir á nýjum og vísindalega studdum aðferðum. Við getum stuðlað að breytingum í sameiningu Að mínu mati er það lykilatriði til að breyta viðhorfum samfélagsins gagnvart hugvíkkandi efnum, vegna þess að þau eru framtíðin okkar. Þau eru mikilvægur hlekkur í framþróun mannsins og vitundar okkar. Ég mun halda áfram að fræða og miðla upplýsingum til þín í þeirri von um að stuðla að jákvæðum breytingum með því að auka skilning á möguleikum og ávinning hugvíkkandi meðferða. Ástæðan er sú að það er einlæg ósk mín að í framtíðinni geti sem flest notið góðs af þeim ávinning og tækifærum sem hugvíkkandi efni hafa upp á að bjóða til hins betra og geta leiðbeint einstaklingum heim í hjartað sitt. Höfundur er eigandi Eden Foundation og framkvæmdarstjóri Psychedelics as Medicine ráðstefnunnar í Hörpu 27.-28.febrúar. H ö fundur hefur lokið M.A. í Integrative Psychedelic Therapy
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar