Flugfrumkvöðull deyr 31. janúar 2007 00:01 Á þessari ljósmynd sem tekin var 17. desember árið 1903 sést þegar þeir Wright-bræður afrekuðu að fljúga flugvél sinni 39 metra. Orville Wright sat í flugmannssætinu en bróðir hans Wilbur hljóp með henni. MYND/AFP Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára. Héðan og þaðan Mest lesið Ólafur Ingi: „Ég er kostuð eiginkona“ Atvinnulíf Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Viðskipti innlent Óábyrgt að afskrifa kílómetragjaldið Neytendur Hvetur fólk til að nota arf barnanna og nýta peningana sína snemma Atvinnulíf Þurfti ekki að sýna fram á að greitt hafi verið fyrir duldar auglýsingar Neytendur Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Brá sér frá í sauðburð og kvíðinn ferðamaður flúði Neytendur Engin endurgreiðsla þrátt fyrir rifbeinsbrot Neytendur „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Skúli og félagar sýknaðir en þrotabúið fær 750 milljónir Hafna ásökunum um smánarlaun Segja gjald á nikótínpúða leiða til aukinna reykinga „Þið hafið efni á þessari kauphækkun, borgið hana núna“ Staðfesta dóm héraðsdóms en lækka bætur til Vinnslustöðvar Þrír nýir stjórnendur hjá Wisefish Nebraska heyrir sögunni til Smána Bakkavararbræður fyrir greiðslu „fátæktarlauna“ Stækka gagnaverin á Akureyri og í Reykjanesbæ Í beinni: Kosningafundur atvinnulífsins Sætanýtingin aldrei verið betri í október ECIT AS kaupir meirihluta í Bókað frá KPMG Manneskja með von á bakvið hverja einustu umsókn Aukning í ferðalögum til landsins Breytingar í framkvæmdastjórn Origo Linda ráðin framkvæmdastjóri háttsemiseftirlits Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Sjá meira
Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára.
Héðan og þaðan Mest lesið Ólafur Ingi: „Ég er kostuð eiginkona“ Atvinnulíf Einróma niðurstaða að Hörður sé eins og Kristján í Frozen Atvinnulíf Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Viðskipti innlent Óábyrgt að afskrifa kílómetragjaldið Neytendur Hvetur fólk til að nota arf barnanna og nýta peningana sína snemma Atvinnulíf Þurfti ekki að sýna fram á að greitt hafi verið fyrir duldar auglýsingar Neytendur Kílómetragjaldið mögulega fórnarlamb stjórnarslita Neytendur Brá sér frá í sauðburð og kvíðinn ferðamaður flúði Neytendur Engin endurgreiðsla þrátt fyrir rifbeinsbrot Neytendur „Reglugerðin tekur gildi hvort sem menn hafa þetta hugrekki eða ekki“ Atvinnulíf Fleiri fréttir Nýr flugrekstrarstjóri Icelandair Skúli og félagar sýknaðir en þrotabúið fær 750 milljónir Hafna ásökunum um smánarlaun Segja gjald á nikótínpúða leiða til aukinna reykinga „Þið hafið efni á þessari kauphækkun, borgið hana núna“ Staðfesta dóm héraðsdóms en lækka bætur til Vinnslustöðvar Þrír nýir stjórnendur hjá Wisefish Nebraska heyrir sögunni til Smána Bakkavararbræður fyrir greiðslu „fátæktarlauna“ Stækka gagnaverin á Akureyri og í Reykjanesbæ Í beinni: Kosningafundur atvinnulífsins Sætanýtingin aldrei verið betri í október ECIT AS kaupir meirihluta í Bókað frá KPMG Manneskja með von á bakvið hverja einustu umsókn Aukning í ferðalögum til landsins Breytingar í framkvæmdastjórn Origo Linda ráðin framkvæmdastjóri háttsemiseftirlits Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Akademias tekur yfir rekstur Avia Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Lyfjastofnun Evrópu tekur umsókn Alvotech til umsagnar Spá auknu atvinnuleysi og hagvexti Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Misboðið hvernig staðið var að uppsögnum hjá nýjum eiganda Engin tilkynning um hópuppsögn í október Sjá meira